"Gepard" rozpościera przed czytelnikiem świat dostojeństwa i elegancji. Świat karet, dyliżansów, herbów rodowych, majestatycznych wnętrz, nadmorskich willi, bujnych ogrodów z fontannami skłaniającymi do lubieżnego odrętwienia, masywnych sreber, wykwintnych kolacji, złoconych gzymsów, starannego kaligraficznego pisma, nadwornych jezuitów i kaplic, wystawnych balów poprzedzonych gorączkową krzątaniną modystek, fryzjerek i szewców, nienagannej reżyserii każdego gestu, "wonnej archaiczności pól", polowań (okraszanych winem z drewnianych manierek), spotkań towarzyskich w czasie których "powietrze zaśmiecały same frazesy i pusta gadanina". Świat, który odchodzi w niebyt.

Autor prezentuje pełną uroku opowieść o czasach, w których zawarcie małżeństwa sprowadzało się do odnalezienia "pięknej amfory pełnej monet", "zainteresowanie matematyką uznawano za niemal grzeszną perwersję", "piersi świętej Agaty [były] sprzedawane w klasztorach i pochłaniane przez pokutujących pątników", historia wciąż zdumiewająco przyspieszała, znamienite rody zostały zmuszone do zmieszania się z garstkami "sprytu, źle uszytego ubrania, złota i ignorancji", na salony zaczęła wkraczać bez pardonu "plebejska ordynarność", maścią na narodowe rany były dysputy o Bellinim i Verdim, a "dzięki powieściom tworzyły się mity literackie, które jeszcze dziś dominują w europejskich umysłach".

Niesłychanie sugestywnie odmalowuje atmosferę, krajobraz, klimat, choć może raczej przekleństwo klimatu Sycylii: duszących upałów, wyboistych gościńców, sążnistych ulew bezlitośnie smagających podróżnych deszczem i błotnistym wiatrem, urokliwych mostków rozpiętych nad wyschniętymi korytami rzek, domów barwionych na jasnobłękitny kolor, "barwnych festonów suszących się wypłowiałych majtek", zarośli uczepionych górskich zboczy, wiosek skrytych w anonimowych zagłębieniach terenu; lata świętego Marcina - pory "z pogodą świetlistą i błękitną", która "pobudza i sprowadza na bezdroża zmysły" a obronę czyni zachętą; ziemi spalonej słońcem, wszechobecnego kurzu, obezwładniającej woni tamaryszków, drzew korkowych, gajów pomarańczowych, zmieszanej z odorem nawozu, padliny, szałwii i mięty, wreszcie lśniącej plamy "morza koloru indygo, jeszcze bardziej kamiennego i nieurodzajnego niż ziemia".

To wszystko doskonale umiejscawia w kontekście historycznym (Fenicjanie, Kartagińczycy, dynastia Aragonów, Bourbonów, zasada legitymizmu, trójkolorówka, Garibaldi, czerwone koszule, wyprawa tysiąca, Wiktor Emanuel, Mazzini, Cavour, klęska pod Astromonte, Risorgimento, narodziny Italii, trójkolorówka, plebiscyty...).

Treść dodatkowo uszlachetnia dostojeństwo głównego bohatera - nienagannie wychowanego, żywotnego, pięćdziesięcioletniego arystokraty, który "lubił, żeby wszystko, co go otacza, oprócz żony, było równie majestatyczne jak on", a nieoczekiwanie "stał się niewolnikiem okoliczności, które zmieniają się szybciej, niż można to przewidzieć". Hrabia Salina, Don Fabrizio - mistrz salonowej dyplomacji, korzystnych kompromisów z historią, zarządzania przez dialog i fortel. Uosobienie trzeźwości umysłu, powściągliwości, doświadczenia, wnikliwej i trafnej obserwacji, odporności na fałszywe zaszczyty i intratne synekury, aprobaty dla procesu zmiany.

"Byliśmy gepardami, lwami; ci co przyjdą po nas, będą szakalikami, hienami; ale my wszyscy, gepardy, szakale i owce, będziemy w dalszym ciągu pewni, że jesteśmy solą ziemi."

"Poemat" na cześć Sycylii. Satyra na "gnuśność" południa, wstecznictwo wielmożów, dobre, ale spóźnione intencje. Zbiór świetnych refleksji dotyczących m.in. rozrachunku z życiem, elastyczności młodych umysłów, nieuchronności procesów społeczno-historycznych, przekazywania schedy, śmierci. Rozrachunek z mitem il Risorgimento.

Misterna konstrukcja. Kunsztowny język. Znamienita treść. Finezyjne opisy. Zawadiackie ornamenty słowne. Mięsisty kęs historii. Pieszczota dla intelektu. Miód na skołatane nerwy. Innymi słowy: doskonała lektura.

"Gepard" rozpościera przed czytelnikiem świat dostojeństwa i elegancji. Świat karet, dyliżansów, herbów rodowych, majestatycznych wnętrz, nadmorskich willi, bujnych ogrodów z fontannami skłaniającymi do lubieżnego odrętwienia, masywnych sreber, wykwintnych kolacji, złoconych gzymsów, starannego kaligraficznego pisma, nadwornych jezuitów i kaplic, wystawnych balów...