Przeżywając tę poezję wyobraziłem ją sobie jako wielki sen i sięgającą do głębi mojego jestestwa bezimienną tęsknotę. Za czym? Za kryjącymi się dotychczas poza moim zrozumieniem odczuciami, z których Hugo von Hofmannsthal w ciągu kilku dni zbudował pokaźnych rozmiarów, pełną zakamarków budowlę. A w niej rozrastający się labirynt niedopowiedzeń, nadal pełen nieprzetłumaczalnych sformułowań. Nawet wtedy, gdy byłem przekonany o uchwyceniu sensu, to okazywało się, że dotarłem zbyt wcześnie lub za późno a wtedy pozostawało mi już jedynie wrażenie, że nad tymi wierszami panuje bardzo osobliwy czas. Czas przedwcześnie dojrzałego smutku, jednocześnie lekkiego i przezroczystego. Kiedy po zakończonej lekturze jeszcze raz przyglądam się tym wersom, to mam wrażenie ulatywania czegoś. Bezpowrotnie i czule. Bo jestem przekonany, że tych tajemniczych doznań nie będzie w stanie idealnie odwzorować już żadna inna poezja.

Nęci mnie smak dochodzącego z fletu Pana dźwięku. Ponieważ ta muzyka jest kopią uprawianej przez Hofmannsthala sztuki. Poruszane pod jej wpływem struny duszy drgają łamiącym się blaskiem, drążą tajemne misteria i towarzyszą śladom tworzenia. To poezja niespełnionych pragnień i idącego za nimi cierpienia. Wygląda to na pozór wszystkiego, na grę świateł i cieni. Jednak gdy pojmie się z tego chociaż odrobinę, to odczuje się dotknięcie cielska potężnego losu. Bez wyjścia, bez drogi, bo żyjąc umieramy. Nagle się może okazać, że schwytany w sen życia czytelnik odnajdzie się jako cień w kraju cieni, pozostający poza mechanizmami światła. Życie jest tu jakby przepalone, noszące w sobie jednocześnie Hamleta, Fausta i Woltera. Mieszanka tego wszystkiego pachnie wspaniale, wydzielająca się woń wieczności przypomina o błogości stanu nieskończoności.

Poezji Hofmannsthala towarzyszy zmęczenie cywilizacją i melancholia dekadentyzmu. Wyrażając skargę na przemijalność świata, stawia nad wszystkim sen. Łącząc symbolizm z ekspresjonizmem doprowadza do narodzin poetyckiej inspiracji. Austriackiemu poecie blisko do Stéphane Mallarmégo, łączy ich alchemia słowa i podobna estetyka. Nawiązując do mitologicznych faunów i nimf, Hofmannsthalowska liryka chętnie odwiedza dymiące zapachem doliny. Z drżącym wzruszeniem porywa tęsknotą a znaków wokół niej co niemiara. Smakując sens życia, czytelnik wystawia się przy tym na każdy cień i blask. Tak się dzieje, gdy pozostając na skraju wieczności jesteśmy pod działaniem wszystkiego, co właśnie do niej jest przypisane. Dlatego w tej poezji znajdziemy zarówno wieczny las, jak i targający nim wieczny wiatr. Poczujemy zapach wiecznego morza i wyobrazimy sobie towarzyszącą mu wieczną otchłań kipieli.

Zamierzam tu w przyszłości wrócić, tym razem po innych tropach. Odkryłem, że te same estetyczne ścieżki prowadzą do Stefana Georgego, którym w młodości fascynował się Hugo von Hofmannsthal. Mam nadzieję, że odkryję podobny sen ale mieniący się innymi kolorami. Inaczej przedstawiający stosunek bytu do niebytu i pokazujący stosunek do świata z odmiennej perspektywy. Myślę, że na granicy załamania pomiędzy rzeczywistością a wyobraźnią powstaje najlepsza poezja i właśnie tam powinienem szukać odprężenia. Ciekawi mnie zwłaszcza wyobcowane "ja", któremu twórczość przełomu XIX i XX wieku poświęcała dużo uwagi. To tam stykają się sfery doznań, dzięki którym co jakiś czas ukazuje się oczom czytelnika bezdno sensu. Niby już próbujemy wejść w sam jego środek, już widzimy bogato inkrustowane doznaniami wnętrze a na koniec i tak rozpościera się przed nami ogrom rzeczy niepojętych. Dla takich chwil jednak warto żyć, nawet wtedy gdy drzwi do otwarcia jest wiele a za nimi coraz to oryginalniejsze i dziwaczne zjawiska.

Przeżywając tę poezję wyobraziłem ją sobie jako wielki sen i sięgającą do głębi mojego jestestwa bezimienną tęsknotę. Za czym? Za kryjącymi się dotychczas poza moim zrozumieniem odczuciami, z których Hugo von Hofmannsthal w ciągu kilku dni zbudował pokaźnych rozmiarów, pełną zakamarków budowlę. A w niej rozrastający się labirynt niedopowiedzeń, nadal pełen...

Wybór poezji Hugona von Hofmannsthala, austriackiego poety i dramaturga epoki modernizmu i symbolizmu. Zbiór zawiera reprezentatywne dla stylu autora wiersze oraz utwory liryczne.

Twórczość tego poety jest dość słabo znana w Polsce. Wynika to prawdopodobnie z niemożliwości pełnego oddania w języku polskim rytmiki poetyki Hofmannsthala. Najlepszy ku temu przykład odkryłem w bodajże najsłynniejszym utworze poety, tj. w „Tercynach o znikomości”. W wierszu tym mamy taki oto wers: „I trzy rzeczy są jednym: człowiek, rzecz, marzenie”, który w języku oryginały brzmi: „Und drei sind eins: ein Mensch, ein Ding, ein Traum”. Recytacja tego jednego fragmentu pokazuje, jak wiele poetyckiego kunsztu autora nam się marnuje w procesie translacji.

To, co udało się zachować, niestety, nie do końca mnie zadowoliło. Dla początkującego adepta poezji w twórczości Hofmannsthala brakowało mi tej wyjątkowej, uniwersalnej „iskry geniuszu”, która pozwoliłaby przełożyć go „bez strat” na inne języki. Doskonale opisał to sam autor, w cytowanym w przedmowie do wyboru fragmencie jego listu: „Ale myślenie tutaj, to nie uchodzi, mój przyjacielu, a tworzenie, formowanie jeszcze bardziej by nie uchodziło. Boski zmierzch myśli, przenikanie i kołysanie się w połowie pobrzmiewających tonów, współbrzmienie wpółzardzewiałych strun. Nastrój! Nastrój! Nastrój!!!”.

Otóż to! Tego właśnie nie mogłem odkryć w prezentowanej poezji Hofmannsthala. Nie mnie oceniać, na ile jest to wina tłumaczenia. Nie oznacza to oczywiście, że w tomiku nie ma interesujących wierszy („Przeżycie”, „Wiersz dla małego dziecka”, „Ballada zewnętrznego życia”),ale momentów mojego zachwytu było tutaj jednak zbyt mało. Kto wie, może kiedyś wrócę do tego wyboru, aby odkryć go na nowo.

Wybór poezji Hugona von Hofmannsthala, austriackiego poety i dramaturga epoki modernizmu i symbolizmu. Zbiór zawiera reprezentatywne dla stylu autora wiersze oraz utwory liryczne.

Twórczość tego poety jest dość słabo znana w Polsce. Wynika to prawdopodobnie z niemożliwości pełnego oddania w języku polskim rytmiki poetyki Hofmannsthala. Najlepszy ku temu przykład odkryłem...