Moje pierwsze wspomnienia z dzieciństwa to woń gorącej kalafonii, zapach Masumi oraz muzyka płynąca z magnetofonu szpulowego – Deep Purple, Led Zeppelin, Czesław Niemen, Budka Suflera i Anna Jantar. Jako że pierwsze doświadczenia mają moc budowania nie tylko podstaw dalszego rozwoju dziecka, ale również wpływają na późniejsze upodobania, preferencje i wybory, muzyka Anny Jantar kojarzy mi się nie tylko z domem i bezpieczeństwem, ale i ma dla mnie dotąd zdolność uspokajania burz emocjonalnych i łagodzenia dyskomfortu w trudnych okolicznościach życiowych. Kojarzy mi się z czymś bardzo bliskim i kojącym, choć – gdy dziś wsłuchuję się uważnie w słowa niektórych piosenek – często zawiera spory ładunek smutku czy rozterek.

Książka „Bursztynowa dziewczyna. Anna Jantar we wspomnieniach” stanowi poszerzone wydanie wcześniejszej książki tej autorki „Słońca jakby mniej. Wspomnienia o Annie Jantar” i zbiera wypowiedzi osób, które ją znały: rodziny i przyjaciół, ale również współpracujących z nią osób z branży muzycznej czy teatralnej, a nawet konkurującej z nią koleżanki po fachu. Obraz wyłaniający się z tych wspomnień jest wielobarwny, ciekawy, ale również pełen luk i niedopowiedzeń i prawie tyle samo mówi o ich autorach, co o samej Annie Marii Kukulskiej, z domu Szmeterling, znanej wszystkim jako Anna Jantar.

Była bardzo otwarta; była zamknięta w sobie. Anna była osobą radosną; miała w sobie jakiś smutek. Bardzo towarzyska; po koncertach często wracała z mężem od razu do pokoju w hotelu. Dysponowała niezwykłym, charakterystycznym głosem i słuchem absolutnym; nie miała wielkiego głosu ani barwy. Ubierała się modnie i z gustem; źle się ubierała. Była wielką gwiazdą polskiej piosenki; śpiewała głównie mało ambitny pop. Nie mówiła o swoich sprawach osobistych; opowiadała długo o swoich problemach. Słowa ponad siedemdziesięciu osób wspominających Annę Jantar – gwiazdę polskiej muzyki lat siedemdziesiątych, składają się na ciekawy, niejednoznaczny, a czasem zawierający sprzeczności, wizerunek Anny Jantar - gwiazdy, kobiety, córki, siostry, żony, matki i przyjaciółki. Wśród tych sprzeczności dwie rzeczy wydają się nie podlegać dyskusji: naturalność i autentyczność Anny Jantar (jedno oblicze w życiu prywatnym i na scenie) oraz miłość do córki Natalii. Obraz ten uzupełniają fragmenty listów piosenkarki oraz duży zbiór reprodukcji fotografii, plakatów, artykułów prasowych ze zbiorów różnych osób.

Przyznam, że we wspomnieniach tych brakuje mi jakieś głębszej analizy, co oczywiście można wyjaśnić niejednorodnością tych opowieści, zwłaszcza jeśli chodzi o czas i okoliczności – niektóre powstały w roku 1993, inne w 2000, następne w 2013. Zrozumiałe jest również to, iż osoby najbliższe szanują prawo Anny do tajemnic i prywatności, dużo kwestii tylko sygnalizują, podczas gdy (co widoczne) osoby dalsze opowiadają o nich z wyraźną przyjemnością. Brakuje bardzo zwłaszcza obszerniejszej wypowiedzi Natalii Kukulskiej, córki artystki – jej jedyne, krótkie wspomnienie pochodzi z roku 1993, gdy była nastolatką i dorosłą karierę muzyczną oraz doświadczenia rodzinne miała dopiero przed sobą. Tym bardziej szkoda, że pamiętam wspomnienia Natalii zamieszczone w książeczce do wydawnictwa muzycznego „Po tamtej stronie”, wydanego z okazji 25. rocznicy tragicznej śmierci Anny Jantar i zawierającego 2 płyty: jedną z oryginalnymi wykonaniami piosenek Anny Jantar, drugą z piosenkami z jej repertuaru w wykonaniu Natalii. W książeczce ta ostatnia niezwykle ciepło i z uczuciem snuje refleksje nad piosenkami i ich odniesieniem do życia artystki. I ten wątek najbardziej mnie zresztą uderzył: ten nieuchwytny smutek, który miała w sobie Anna Jantar, słoneczna dziewczyna, w niezwykły sposób zainspirował osoby, piszące jej teksty piosenek, m in. „Wielka dama tańczy sama” (autorstwa Mai Komorowskiej), „Dzień bez happy endu” (Janusza Kondratowicza) czy „Nic nie może wiecznie trwać” (Andrzeja Mogielnickiego). Zwłaszcza ten ostatni utwór uważany jest przez wielu za najbardziej proroczą piosenkę Bursztynowej Dziewczyny, jak nazywano Annę Jantar.

To niezwykłe życie i rzadki talent znajdują swoje uzupełnienie i ciąg dalszy w artystycznej karierze Natalii Kukulskiej – ukochanej córki Anny Jantar. Choć w książce znajdziemy tylko bardzo skąpe wzmianki na ten temat, można doszukać się jakiegoś zadośćuczynienia losu w podobieństwie fizycznym i charakterologicznym obu artystek, uzupełnionym niezwykłą muzykalnością i pięknym głosem o ciepłej barwie, tak podobnym w obu pań. Natalia, zachowując swą odrębność i prawo do własnej ścieżki kariery muzycznej, w pewnym sensie zrealizowała niespełnione ambicje mamy sięgając po utwory z innych gatunków niż pop.

Książka „Bursztynowa dziewczyna” nie jest wyczerpującą biografią artystki lecz subiektywną relacją o jej życiu, rozpisaną na wiele głosów. Na uznanie zasługuje oprawa graficzna woluminu, w stylistyce oddającej klimat polskich lat 70. XX wieku, dzięki czemu książka ma styl. Stanowi doskonałą lekturę i zainteresuje nie tylko wiernych fanów piosenkarki, ale i osoby zainteresowane tamtymi klimatami. Świetny jest także załącznik prezentujący wyczerpującą dyskografię artystki. Może w przyszłości ktoś pokusi się o napisanie rasowej biografii Anny Jantar. Na razie mamy możliwość spojrzenia na historię życia artystki z pozycji osób jej bliskich i refleksji nad jej historią przerwaną tragicznie już w trzydziestym roku życia. Zastanawiając się nad tym, jak dalej potoczyłoby się jej życie, możemy snuć różne hipotezy. Wątpliwości nie pozostawia jednak fakt jej ogromnego wpływu na polską muzykę rozrywkową (jej repertuar stanowi wyzwanie i inspirację dla kolejnych młodych twórców), rzesza wciąż wiernych fanów jej muzyki oraz legenda otaczająca jej osobę. Zostawiła nie tylko wiele słonecznych wspomnień w sercach wielu osób, ale również swoją muzykę a także bardzo uzdolnioną córkę, która ma możliwość rozwoju muzycznego, która nie była dana jej mamie. Czy to dużo? Na pewno sporo i znacznie więcej niż będzie mogło o sobie powiedzieć za lat trzydzieści wiele dzisiejszych „gwiazd”.

Jowita Marzec