Wiktor Woroszylski to nieco zapomniany pisarz, autor m. in. wielu świetnych książek dla dzieci i młodzieży. W latach mojego dzieciństwa popularne były zwłaszcza jego książki wydane w oprawie graficznej Bohdana Butenki: „Mniejszy szuka Dużego”, „I ty zostaniesz Indianinem” czy „Cyryl, gdzie jesteś?”. Jego pisarstwo kojarzyło mi się głównie z historiami dla starszych dzieci, już samodzielnie czytających. Wśród nich był utwór, który odkryłam i z przyjemnością przeczytałam dopiero niedawno, już jako dorosła osoba – „Podmuch malowanego wiatru”. Ta rozpoczynająca się nostalgicznie historia szybko przemienia się w pełną przygód i zwrotów akcji opowieść o perypetiach trójki sympatycznych dzieci i pewnego psa. Lektura przywołała wiele wspomnień z dziecięcych lektur innych dzieł autora, ale oprócz tego wniosła coś nieoczekiwanego. Pisarz bawi się w niej narracją, zwraca bezpośrednio do czytelnika, zawiesza akcję w kulminacyjnym momencie by snuć opowieść o rodzajach powieści i ich odmiennych stylach lub podarować czytelnikom humorystyczne a czasem autoironiczne komentarze. Ponadto przygodowa forma historii dla dzieci skrywa drugie dno – niedziecięce zgoła refleksje o układach społeczno-politycznych w różnych krajach, ale podane w sposób tak lekki, że zupełnie nie przeszkadza to młodemu czytelnikowi w lekturze, ale jest czytelne dla starszych, bardziej wyrobionych odbiorców.

Po poprzednich zetknięciach z twórczością pisarza, skierowaną do młodszych czytelników, uznałam, że znam już jego styl, ale czekała mnie niespodzianka. Do moich rak trafiła kwadratowa książeczka, z czarowną okładką w stylu retro. Taki też, stylistycznie i graficznie, okazał się być cały wolumin, będący reprintem (czyli nowym wydaniem książki, będącym wierną kopią oryginału) przewrotnego, humorystycznego wiersza o pewnym chłopcu, skierowanego do zdecydowanie młodszych czytelników niż w przypadku pozostałych dzieł pisarza. Utwór, zilustrowany przez wybitnego artystę plakatu, Henryka Tomaszewskiego miał premierę w roku 1967 i od tamtej pory nie ukazał się ponownie. Dziś, ponad czterdzieści lat później, wciąż uwodzi humorem, rytmicznością i prostotą jednocześnie, przewrotnym zakończeniem oraz czarownym klimatem retro.

Wiersz, którym można się bawić i który świetnie sprawdzi się czytany z podziałem na role (Gabryś kontra reszta świata oraz narrator) doskonale współgra z ilustracjami zamieszczonymi w książeczce, o różnym charakterze. Znajdziemy tutaj szkice i rysunki przywodzące na myśl prymitywizm dziecięcy, zaraz obok ilustracji wykonanych mieszaną techniką, napisy rodem z plakatów propagandowych czy nagłówków prasy o stylu i wymowie w klimacie głębokiego PRL-u czy wreszcie kolaże łączące plakatowo-gazetowe postaci (z lat 20. ale i 60. XX w.) z odręcznymi napisami. Wszystko to doskonale służy nie tylko zilustrowaniu opowiastki o upartym chłopcu, ale również ma wymiar satyryczny, zwłaszcza dla starszych czytelników.

Książeczka zapada w pamięć dzięki swej humorystycznej wymowie oraz – co obecnie nie jest regułą – przemyślanej, niepowtarzalnej oprawie graficznej, doskonałej w swej prostocie i pozbawionej przesady, która w czasach ilustracji tworzonych komputerowo wciąż bawi i czaruje. Co ważniejsze daje nam okazję do uświadomienia sobie, jak niewiele zmieniło się w zachowaniu dzieci przez te kilka dekad. Mimo bowiem zupełnie innych realiów społeczno-politycznych, poziomu życia czy stylów wychowania, również dziś znaleźć możemy bez trudu w najbliższym otoczeniu co najmniej kilku takich Gabrysiów.

Jowita Marzec