Naprawdę rozumiem wartość literacką tej książki i doceniam jej nowatorską formę. Jednak to, co do mnie przemawia przez literaturę najmocniej, to treść. A tej tutaj zdaje się brakować. Zawiłe przemyślenia głównego bohatera w zasadzie do niczego głębszego nie prowadzą, poza jego miłosnymi rozterkami, w które trudno zresztą się wczuć, nie wiedząc praktycznie nic o Celine ani Henriette. Językowo powieść wyróżnia się właściwie tylko narracją, sama budowa zdań czy styl Butora nie miał w sobie moim zdaniem nic niezwykłego.
Nużąca, dłużąca się i rozczarowująca - niestety.

Naprawdę rozumiem wartość literacką tej książki i doceniam jej nowatorską formę. Jednak to, co do mnie przemawia przez literaturę najmocniej, to treść. A tej tutaj zdaje się brakować. Zawiłe przemyślenia głównego bohatera w zasadzie do niczego głębszego nie prowadzą, poza jego miłosnymi rozterkami, w które trudno zresztą się wczuć, nie wiedząc praktycznie nic o Celine ani...

Charakterystyczna narracja drugoosobowa to zabieg nowatorski oraz skuteczny bardziej, niż mógłbym się spodziewać. Bardzo mnie ciekawi, czy ktoś przed Butorem wpadł na pomysł wykorzystania zdobyczy hipnozy w literaturze. Pospołu ze skłonnością do bardzo drobiazgowych opisów, pozwala ona w naturalny sposób wczuć się w przeżycia protagonisty, tym atrakcyjniejsze, że w części mi obce, bo choć podzielam jego skłonność do introspekcji, to z dalece mniejszym zapałem oddaję się ciekawskiej obserwacji i psychologicznej spekulacji. Nie tylko nadaje on bowiem swoim współpasażerom imiona i dopisuje historie, ale i przyznaje im role w swoich mitologicznych rojeniach.
Męczą tylko niektóre ze zdań Butora, zagubione w swej barokowości, częściowo tylko usprawiedliwionej faktem, iż sztuka i architektura są obok Leona Delmont głównymi bohaterkami powieści. Albo też, upraszczając, jest nim sam Rzym, któremu oddaje tu Butor namiętny hołd.
Interesujące są kategorie, wedle których Delmont szereguje ludzi: zamożność, intelekt, uroda itd. Trochę to obnaża naszą wewnętrzną prawdę, pozostając w konflikcie z prawdą zewnętrzną i mniej od niej szlachetną. I właśnie wstydliwym, choć tak przecież powszechnym obyczajem, wykorzystuje te kategorie do budowania fałszywego poczucia własnej wyższości. Jest everymanem i rzeczywiście, ciężko, pozostając całkowicie uczciwym, nie przyznawać się do tych jego jakże ludzkich małostek: szukania winy za własne postępki poza sobą czy rozpaczliwego uciekania się do rutyny nawet w mikroprzedsięwzięciach, jak podróż pociągiem, by zapewnić sobie ułudę bezpieczeństwa.
Wracając do spraw formalnych – następuje tu sprytne pomieszanie planów czasowych i przestrzennych. Mam dziwne wrażenie, że gdyby przedstawić fabułę „Przemiany” w postaci wykresu na osiach czasu oraz przestrzeni (trasy kolejowej Paryż-Rzym),to uzyskalibyśmy nieprzyzwoity obrazek.
Sama powieść jest jednak przyzwoita i dowodzi, że nawet z banalnej historyjki o kryzysie wieku średniego można, przy stosownych umiejętnościach, uczynić święto literatury.

Charakterystyczna narracja drugoosobowa to zabieg nowatorski oraz skuteczny bardziej, niż mógłbym się spodziewać. Bardzo mnie ciekawi, czy ktoś przed Butorem wpadł na pomysł wykorzystania zdobyczy hipnozy w literaturze. Pospołu ze skłonnością do bardzo drobiazgowych opisów, pozwala ona w naturalny sposób wczuć się w przeżycia protagonisty, tym atrakcyjniejsze, że w części...

Powieść Michela Butora nosi w angielskim tłumaczeniu nazwę "Second Thoughts". Jest to daleko idąca zmiana wobec pierwotnego "La Modification", jednak zwraca uwagę na bodaj najistotniejszą rzecz wyróżniającą "Przemianę" na tle literatury światowej. Narracja powieści jest prowadzona w drugiej osobie, z użyciem formy "ty". Ten literacki zamysł Butora można widzieć jako realizację założeń francuskiego nurtu "nouveau roman" (nowej powieści),który skierowany był ku eksperymentowaniu, odkrywaniu poznawczych walorów literatury. Michel Butor nie lubił jednak być łączony z nową powieścią, mimo, że w jego pisarstwie odnaleźć można więcej zbieżności z tą szkołą pisania.

Główny bohater powieści, 45-letni mężczyzna, podróżuje nocnym pociągiem z Paryża do Rzymu. Trzecią klasą. I nie w sprawach służbowych, lecz do kochanki, uciekając od nudzącej go żony. Obserwuje współpasażerów, wspomina swoje wcześniejsze podróże i snuje plany co do przyszłości. Wyprawa pociągiem okazuje się jednocześnie wyprawą wgłąb własnej psychiki. Nic zatem dziwnego, że podczas jazdy pociągiem w bohaterze zachodzi tytułowa przemiana... Powieść Butora ma jednak i innych bohaterów. To miasta - Paryż i Rzym, a także kolej, czyli łącznik między nimi.

Świetnie napisana książka, wyraziście nakreślona sytuacja fabularna znakomity, liryczny momentami język, wiernie oddana atmosfera podróży pociągiem, z jej sennością i monotonią. "Przemiana" jednak wcale senna i monotonna nie jest. Wręcz przeciwnie, niesamowicie wciąga i sprawia, że czytelnik podróżuje przez kolejne rozdziały w ekspresowym tempie, literaturą pierwszej klasy.

Powieść Michela Butora nosi w angielskim tłumaczeniu nazwę "Second Thoughts". Jest to daleko idąca zmiana wobec pierwotnego "La Modification", jednak zwraca uwagę na bodaj najistotniejszą rzecz wyróżniającą "Przemianę" na tle literatury światowej. Narracja powieści jest prowadzona w drugiej osobie, z użyciem formy "ty". Ten literacki zamysł Butora można widzieć jako...