"Ulisses" Joyce'a w powszechnej opinii uważany jest za jedną z najtrudniejszych książek, jakie kiedykolwiek zostały napisane. Przystępowałem więc do lektury tego ogromnego tomu "z bojaźnią i drżeniem". Od samego początku zdawałem sobie sprawę, że przy pierwszym podejściu będę w stanie zidentyfikować zaledwie mały ułamek tych wszystkich odniesień i aluzji, które autor ukrył w tekście. Sam zresztą powiedział, że jest ich tam tyle, że uczeni będą mieli co robić przez kolejne trzysta lat. Część z nich jest do rozpoznania już na pierwszy rzut oka: Dante i Shakespeare, łacińska liturgia katolicka i tradycja żydowska oraz oczywiście Biblia i "Odyseja".

Postanowiłem jednak nie przejmować się tym, że nie wszystko zrozumiem i nie wszystko rozpoznam, ale cieszyć się samą przyjemnością lektury i niezwykłą możliwością "wejścia w umysły" głównych postaci książki. I ku mojemu zdziwieniu okazało się, że jest to możliwe, bowiem przy takiej "beztroskiej" lekturze "Ulisses" jest książką przyswajalną, a nawet "łatwą" - jak to ujmuje kongenialny tłumacz, Maciej Słomczyński w posłowiu.

Nie była to dla mnie pozycja męcząca i przynudnawa, jak się tego obawiałem. Jest to bowiem tekst napisany z ogromnym (acz subtelnym) poczuciem humoru, w dodatku niezwykle różnorodny: każdy z osiemnastu epizodów napisany jest bowiem w innej manierze, parodiującej różnego rodzaju konwencje - tanią powieść, dramat teatralny, katechizm, język naukowy etc. A te różne style literackie to zaledwie czubek góry lodowej, jako że każdy epizod odnosi się do konkretnej pory dnia i stanu opisywanej postaci, a także do różnych dziedzin kultury i ludzkiej działalności, do cielesności, archetypicznej symboliki, czy wreszcie do konkretnego wydarzenia z "Odyseji". W zasadzie tylko epizod w burdelu był dla mnie ciężki do przejścia (co było zresztą zamierzeniem Joyce'a) - on też wzbudził we mnie podejrzenia, że "Ulisses", wraz z "Portretem artysty w wieku młodzieńczym" (który nota bene jest swoistym preludium do opus magnum autora) to dwie prawdziwie satanistyczne książki (w poważnym znaczeniu tego słowa). Pozostałe epizody to była czysta przyjemność obcowania z wielką i na wskroś oryginalną literaturą.

Teraz, aby przybliżyć się do nieco głębszego "rozszyfrowania" różnych tropów tej "powieści", zamierzam zapoznać się z niektórymi jej opracowaniami. Zobaczymy co z tego wyniknie.

"Ulisses" Joyce'a w powszechnej opinii uważany jest za jedną z najtrudniejszych książek, jakie kiedykolwiek zostały napisane. Przystępowałem więc do lektury tego ogromnego tomu "z bojaźnią i drżeniem". Od samego początku zdawałem sobie sprawę, że przy pierwszym podejściu będę w stanie zidentyfikować zaledwie mały ułamek tych wszystkich odniesień i aluzji, które autor ukrył...