Po powieść „Piwonia, niemowa, głosy” Krzysztofa Gedroycia sięgnąłem skuszony okładką. A wiedzieć trzeba, że przekonanie mnie do zakupu książki z kategorii kryminału, za którym specjalnie nie przepadam, na dodatek napisanej specyficznym językiem (jak wynika z katalogowego opisu: „miejscowym dialektem, przemieszanym z żargonem propagandy”) naprawdę nie jest rzeczą łatwą. Okładka jednak zrobiła swoje, bo mam słabość do takich klimatów w stylu retro. Pokonałem więc wewnętrzne opory, nabyłem, zacząłem czytać.
Z początku drażnił mnie ów gwarowy język. Przypomniały mi się trochę książki Ryszarda Wytrycha, też we wczesnych latach PRL osadzone, tyle że tam gwara pojawiała się w dialogach, w dawkach znośnych, nie aż tak ogromnych, tu zaś operował nią sam narrator. Ciężka sprawa...
Po kilkunastu stronach czytelnik wpada jednak w rytm, przyzwyczaja się, akceptuje barwny język powieści. Do tego dochodzi niepowtarzalny humor, no i – rzecz jasna – wciągająca fabuła (wczesne lata pięćdziesiąte, wschodnie obszary Polski; w tajemniczych okolicznościach ginie niezrównoważona psychicznie kobieta, śledztwo prowadzi milicjantka Piwonia; zaplątany w romans z ofiarą oficer UB próbuje zacierać ślady, w obawie o powiązanie go z zabójstwem; o morderstwo podejrzewany jest także ksiądz Kulesza z kurii biskupiej, w związku z czym UB próbuje go szantażować i namawiać na współpracę…). Sam nie wiem, co najbardziej mnie w książce Gedroycia urzekło i co najwyżej bym ocenił. Tekst jest teoretycznie opowieścią kryminalną, lecz bawi cały czas. Autor uzyskuje świetny efekt, konsekwentnie posługując się ową – początkowo może nieco irytującą – gwarą/nowomową w rozmaitych sytuacjach (np. rozmyślania księdza Kuleszy). Jest humor sytuacyjny (np. rewelacyjnie obmyślona i przedstawiona sceny „prowokacji” na pierwszego maja w Zwierzyńcu), są nieprzeciętni bohaterowie (babka narratora miażdży!). Wszystko sympatycznie podane.
Podoba mi się konstrukcja powieści. Obie części sensownie rozdzielone, w drugiej znacznie więcej retrospekcji, a mniej akcji, ale to akurat na plus. Jak pisałem wyżej – aż tak wielkim miłośnikiem zagadek kryminalnych nie jestem, fabuła w książce nie stanowi dla mnie najistotniejszej kwestii, toteż zakończenie (epilog) mile po prostu zaskakuje. Potraktowałem je jako dobre uzupełnienie zasadniczej zawartości. Ja oczywiście rozumiem, że to kryminał i wszystko wyjaśnić należało, całą zagadkę od A do Z, niemniej gdyby pewnego rodzaju „metafizyczne” niuanse (np. skąd się brały uszminkowane pety, które znajdował chory psychicznie Skiepko) pozostały bez rozjaśnienia, to naprawdę bym się nie pogniewał i nic by się chyba złego nie stało (ale już z kolei wejście żubra-Włodka w Białowieży koniecznie do wyjaśnienia – co też zostało inteligentnie i przekonująco zrobione!).
Książka świetna i bardzo oryginalna. Ubaw gwarantowany. Na dodatek, poza aspektem rozrywkowym, sugestywnie przywołująca, na ile to sobie mogę wyobrazić, klimat lat pięćdziesiątych.

http://www.rafalsocha.com/2016/11/21/prowokacja-w-zwierzyncu/

Po powieść „Piwonia, niemowa, głosy” Krzysztofa Gedroycia sięgnąłem skuszony okładką. A wiedzieć trzeba, że przekonanie mnie do zakupu książki z kategorii kryminału, za którym specjalnie nie przepadam, na dodatek napisanej specyficznym językiem (jak wynika z katalogowego opisu: „miejscowym dialektem, przemieszanym z żargonem propagandy”) naprawdę nie jest rzeczą łatwą....