Bardzo trudno odpowiedzieć na pytanie jaka jest ta książka. Słowem, które będzie tej właściwej odpowiedzi najbliższe, jest chyba „zwyczajna”. Ale nie zwyczajna w znaczeniu pospolitości, o nie! Mam na myśli pewną naturalność, niewymuszony wdzięk, z jakim autor opisuje Barcelonę lat dwudziestych i opowiada historię adwokata Vilara. Czyta się lekko i z przyjemnością, naturalnością równą tej, z którą powieść została napisana.

Wraz z bohaterem, który pracuje w miejskim sądzie, ale z pasji jest także dziennikarzem, poznajemy miasto u schyłku jego świetności. Historia życia Pablo Vilara staje się tłem dla Historii pisanej przez duże H. Najpierw więc widzimy codzienne życie bohatera, toczące się w Barcelonie, jaką znają setki zwyczajnych mieszkańców, porządnych obywateli miasta. Dopiero później, ku zaskoczeniu swoim (i bohatera także!), poznajemy dwa skrajnie różne oblicza miasta. Najpierw są to groty na obrzeżach, w których w skandalicznych i nieludzkich warunkach ukrywają się bezdomni, później otoczenie króla, eleganckie rezydencje i hotele z wystawnymi przyjęciami. Wszędzie natomiast pojawiają się rewolucjoniści, anarchiści, zamachowcy i płatni mordercy. Takie jest oblicze Barcelony u progu wojny domowej. Akcja przenosi się więc z uroczystych przyjęć na sale sądowe, ze środowiska dziennikarzy do wspólnoty naturystów, ze spokojnych domów na ulice pełne strzelanin i wybuchających bomb.

Trzeba przyznać, ze autor znalazł złoty środek – jego opisy są bardzo dokładne i realistyczne, ale pozbawione zbędnej dramaturgii i rozwlekłości, która towarzyszy często tego typu książkom. Sprawia to być może, że historii nie czyta się z zapartym tchem jak powieści sensacyjnej i nie jest się trudno od niej oderwać „dopóki się nie wyjaśni”, ale za to obraz Hiszpanii i Barcelony tamtych lat jest
skonstruowany doskonale. Podczas lektury utrwala się wizja miasta rozdartego przez skrajności, począwszy od statusu mieszkańców, przez jednoczesność wydarzeń kulturalnych i zamachów bombowych, po walki ugrupowań politycznych. Bardzo wyraźnie można odczuć, że to stan normalny dla ówczesnych mieszkańców, ich codzienność.

Lektura, poza przyjemnością, dostarcza czytelnikowi konkretnej wiedzy historycznej. Intryguje swoją odmiennością od jakże popularnych ostatnio błahych opowiastek o miłości, osadzonych w byle jakiej scenerii, która ma tylko nie zasłaniać opowieści. Tutaj przeciwnie – główną rolę gra tło powieści, Barcelona dwudziestych lat XX wieku. Bardzo cenię pisarzy, którzy zadają sobie tyle trudu, by sięgnąć do historycznych źródeł i dokładnie odtworzyć realia epoki. Dlatego właśnie Sergio Vila-Sanjuan w pełni zasługuje na miejsce obok klasyka tego gatunku – Artura Pereza Reverte’a, który sam „Spadkobierczynię z Barcelony” poleca.

Katarzyna Marondel