Jesteśmy społecznością, która kocha książki

"Vaclav Havel - autor wielu błędów i pomyłek". Taką wizytówkę Havel wydrukował sobie sam. Dlaczego? Wywiad-rzeka, zapiski codzienne oraz fragmenty dokumentów składające się na "Tylko krótko, proszę" pokazują Havla marzyciela, miłośnika paradoksów, a nie administratora. Bije z nich mądrość, ciepło i dobry smak. A tytuł? Tytuł nawiązuje do pewnego dziennikarza, który prowadząc program tv, nie dał się wypowiadać zapraszanym przez siebie gościom. Nie brak tu istotnych rozważań na tematy społeczne i polityczne. Poglądy Havla na służbę publiczną, wagę kodeksu moralnego, Unię Europejską są niezwykle aktualne. Ba, już w 1994 roku pisał o tym, że UE potrzebuje prezydenta, a także o wartości okręgów jednomandatowych! Przenikliwie twierdził, iż partie polityczne zawsze walczą o system najkorzystniejszy dla siebie, a nie dla państwa. Ujęła mnie perspektywa, z jakiej Havel patrzył nie tylko na Czechy, ale i na świat. Podoba mi się jego mocny dystans do globalizacji. Porusza opowieść o walce o myślnik w kontekście współistnienia Czech i Słowacji. Ujmuje mnie to, że punktował niszczenie krajobrazu pod pozorem budowania stref przemysłowych, które mają zapełnić zagraniczni inwestorzy, którzy i tak za 5 lat wybiorą Pakistan. Niesamowicie celne wydają mi się uwagi o zdegenerowanej demokracji, którą nazywa "postdemokracją" - eleganckim mechanizmem do tego, by rządzili wciąż ci sami, lecz żeby się wydawało, że obywatele wciąż na nowo ich wybierają. I jeszcze jedno. Serce moje Havel zdobył "brandingiem" - miał odwagę powiedzieć, że koszulki czeskich hokeistów bardziej reprezentują skodę i garnki, niż Republikę Czeską… Burżuazyjne dziecko, laborant, żołnierz, montażysta sceniczny, autor teatralny, dysydent, więzień, prezydent, emeryt, publiczny fenomen i pustelnik, rzekomy bohater i tajny trzęsityłek. Człowiek, żyjący w świecie paradoksów, które nie tylko się nie wykluczały, ale potrafiły ze sobą współpracować. Wiele w tych zapiskach cudownych anegdot. Na przykład - czy pisanie przez prezydenta państwa przemówień jest pracą? I jak to udowodnić współpracownikom, którzy planują mu dzień? Co zrobić z darami, jakie otrzymuje prezydent? Na przykład z kośćmi, Świętego Wacława co prawda, ale jednak kośćmi. Albo z milionem czeskich koron. Czym jest dwór prezydencki i po co na Hradzie potrzebne są elementy "odpatetyzowujące"? Dlaczego Panu Rechtaczce trzeba przypominać o napełnieniu zapalniczki, a współpracowników informować o tym, że w składziku na odkurzacze zamieszkał nietoperz i nie należy mu przeszkadzać? Żeby zachęcić Was do przeczytania tej książki, przywołam słowa, jakimi Havel przywitał na Hradzie papieża: "Witam Waszą Świątobliwość wśród nas, grzeszników". | Ma Vaclav Havel, Tylko krótko, proszę. Rozmowa z Karelem Hvizdalą, zapiski, dokumenty, Wydawnictwo Znak, Kraków 2007