Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Klasyczna powieść przygodowa z 1886 roku. Haggard, znany najbardziej z „Kopalnia króla Salomona”, stworzył tu fantastyczną fabułę przywodzącą na myśl fragmenty także nieco zapomnianej „Relacji Artura Gordona Pyma z Nantucket” Edgara Allana Poe. Sama historia nie jest dziś może zaskakująca, ale to właśnie ona utrwaliła formę współczesnej powieści fantastyczno-przygodowej. Pod względem sposobu prowadzenia narracji jest też zdecydowanie bardziej nowoczesna niż choćby słynny „Dracula” Brama Stokera, który – choć napisany 10 lat później – zbudowany był ciągle wg wzorców XVIII-wiecznej powieści epistolarnej. Haggard inspirował się mocno ówczesnymi odkryciami archeologicznymi, ale też spędził też kilka lat w Afryce jako pracownik administracji kolonialnej i jedną z największych zalet jego powieści jest klimat tajemnicy oraz malownicze opisy egzotycznej scenerii. Nie mamy tu pogłębionej psychologii postaci, jednak ich naiwność nie razi, bo głównym bohaterem jest tu przygoda. Otrzymujemy tajemniczy starożytny artefakt, miłosną historię rodową sięgająca zamierzchłej przeszłości, niebezpieczną podróż, potyczki, mroczne lokacje (jak grobowiec zamieszkany przez plemię ludożerców),dzielnego i przystojnego śmiałka, jego mentora naukowca (obdarzonego niepospolita brzydotą i siłą) oraz piękną królową – femme fatale, o właściwościach bez mała turbo-wampirycznych. Książka mimo niezbyt przychylnego przyjęcia przez XIX wieczna krytykę literacką zyskała wielką popularność wśród czytelników. Spotkała się też z zainteresowaniem Freuda, który doceniał jej symboliczną warstwę, zapewne odnajdując w niej potwierdzenie własnych teorii dotyczących podświadomości. Wpisała się też do anglojęzycznego kanonu za sprawą uznanych autorów, którzy wskazywali ją jako jedną z istotnych lektur młodości i źródło inspiracji (Kipling, Lovecraft, Miller, Greene, Tolkien, Atwood). Potężny dług u Haggarda ma także kino - bez tej powieści (oraz wspomnianych „Kopalni króla Salomona”) z pewnością nie poznalibyśmy nigdy przygód Indiany Jonesa. Dziś, jeśli potrafimy wybaczyć jej anachronizmy, to wciąż przyjemna lektura. I piękny wehikuł do tych niewinnych czasów, gdy marzyliśmy o fantastycznych i mrożących krew w żyłach przygodach, które musiały się dobrze skończyć.