Arthur Machen

"Widzisz, jak stoję obok ciebie i słyszysz mój głos, ale mówię ci, że wszystkie te rzeczy: od gwiazdy, która właśnie zaświeciła na niebie, po twardą ziemię pod naszymi stopami, to wszystko tylko sny i cienie; cienie, które ukrywają przed nami prawdziwy świat. Bo istnieje prawdziwy świat, ale jest skryty poza tymi urokami i zwidami, poza "gonitwami na arrasie, marzeniami w biegu", poza tym wszystkim jak za zasłoną. Nie wiem, czy kiedyś jakiś człowiek uniósł tę zasłonę, ale wiem, że ty i ja zobaczymy, jak wznosi się przed cudzymi oczami." "Stanął twarzą w twarz z bytem, który nie był ani człowiekiem, ani zwierzęciem, ani żywym, ani martwym, ale wszystkim tym razem, połączoną formą wszystkich rzeczy, lecz jednocześnie bezforemną." "Et diabolus incarnate est, et Homo factus est. I diabeł się wcielił. I stał się człowiekiem." Kondycja oraz zainteresowanie literaturą grozy, jakie są każdy widzi, jednak nie da się zaprzeczyć, że fani klasycznej opowieści oraz weird fiction „dobrze jedzą” w tym roku. O wszystkich błyszczących ciemnością inicjatywach i publikacjach, można pisać osobne posty i książki, jednak w dzisiejszym tekście chciałbym się skupić na jednej z nich, mianowicie prezentowanej ostatnio serii „kamieni milowych” literatury grozy. Na etapie trzech wydanych książek, ciężko powiedzieć, w którą stronę pójdzie seria, jednak nie ulega wątpliwości, że do tej pory oficyna zaprezentowała nam solidne wejście w temat. „Wezwanie Cthulhu” Lovecrafta, „Wierzby” Blackwooda, czy w końcu „Wielki Bóg Pan” Machena to same klasyki, które każdy powinien znać, dlatego kontynuując chronologiczne czytanie serii, chciałbym opowiedzieć Wam o ostatnim z wspominanych opowiadań. „Wielki Bóg Pan” to opowieść, a w zasadzie dziennik XIX-wiecznego badacza zjawisk nadprzyrodzonych, Clarka, który w poszukiwaniu nadnaturalnego świata, niejako stał się jego częścią. Biorąc udział w pewnym niezbyt moralnym eksperymencie dotyczącym próby zajrzenia za kurtynę znanej nam rzeczywistości, ujrzał skrawek nieznanego, by następnie przez kolejne lata, nieświadomie orbitować wokół grozy. Spisując kolejne opowieści, napotyka się na prawdziwy przekrój nawiedzeń i nieświadomie dąży do elementu, który ukształtował jego fascynacje. Zmierza prosto w objęcia Boga Pana. Prezentowana powieść to historia, w której postacie drugoplanowe zmieniają się jak w kalejdoskopie, jednak zarówno narrator jak i rdzeń jego fascynacji, zostają takie same. Kolejne wydarzenia i lata łączą się i rozdzielają, jednak w dalszym ciągu możemy zauważyć wielki rogaty cień górujący nad XIX-wiecznym Londynem i przebiegające gdzieniegdzie kształty tych, którzy poznali prawdziwą naturę rzeczy. W opowieści Machena starzy bogowie nie odeszli, lecz przez długi okres, znajdowali się za cienką granicą rzeczywistości, w zasięgu naszych rąk i oczu. Z początku tego nie widać, jednak „Wielki Bóg Pan” prezentuje związek przyczynowo skutkowy, który przypomina rozsypane puzzle. Nietypowa mozaika utrwalona w historii autora jawi się jako pociągająca tajemnica, której pełne zrozumienie może odbyć się w momencie, gdy pozwoli na to autor. Warstwa nadnaturalna została poprowadzona dobrze, jednak o prawdziwej jakości prezentowanej książki stanowi jej gęsta atmosfera, nieprzewidywalność i w końcu ciekawość, która pcha czytelnika w objęcia zagadki. Nie jest to moje pierwsze spotkanie z prezentowanym opowiadaniem, jednak uczciwie przyznaję, że dopiero teraz doceniłem jakość prezentowanej powieści. Machen w pewnym momencie wydawał się mniej interesujący niż Lovecraft czy Blackwood, jednak po lekturze okazało się, że trzymał mnie w napięciu nie gorzej niż jego koledzy po piórze. Nie mogę się wypowiadać za gusta i oczekiwania innych czytelników, jednak wydaje mi się, że „Wielki Bóg Pan” będzie idealnym wstępem do grozy dla nowych czytelników i przyszłych pokoleń.