Na pewno zdarzyło się wam powiedzieć, że nie będziecie tacy jak rodzice. Wychowywanie dziecka to nie jest coś prostego, nie ma do tego żadnej instrukcji. A jako dzieci jesteśmy szczególnie wrażliwi na zachowanie ojca i matki, a także na wszelkie niesprawiedliwości z ich strony. Tak więc obserwujemy, wyciągamy wnioski, a mimo to… i tak powielamy niektóre błędy. Z jednej strony, nie mieliśmy innych wzorców i odruchowo sięgamy do tego, co znamy, a z drugiej, z wiekiem zmienia się nam perspektywa i zapominamy, jak to jest być dzieckiem. Oczywiście potrzeba lat, aby sobie to uświadomić.

Również lat potrzeba, aby nabrać odwagi i rodziców rozgrzeszyć. Faza buntu nie może trwać wiecznie, a jakże częste obwinianie rodziców o swoje niepowodzenia musi kiedyś się skończyć. Tylko w ten sposób można pójść do przodu, coś osiągnąć i wieść po prostu szczęśliwe życie. Nawet w obliczu wydarzenia lub wydarzeń, których nie potrafimy rodzicom wybaczyć. A dwunastoletnia Giovanna Trada – główna bohaterka „Zakłamanego życia dorosłych” – w takiej sytuacji się znalazła.

Całą machinę wydarzeń rozpoczynają słowa ojca: „Zaczyna się upodabniać do Vittorii”, które zbiegły się z wejściem Giovanny w okres dorastania. Dziewczynka zaczyna myśleć, że jest brzydka, a co gorsza, że przypomina cieszącą się złą sławą ciotkę, wspomnianą Vittorię. Od tego momentu nie pragnie niczego innego, jak skonfrontowania swojej wiedzy o siostrze ojca z tym, co słyszała o niej przez te wszystkie lata. Tak więc zaczynają się spotykać, co pośrednio prowadzi do tego, że bańka, w której Giovanna była wychowywana, pęka.

Elena Ferrante podzieliła książkę na dwie części (chociaż jest ich siedem). Pierwsza to ukazanie procesu budowania świadomości u dorastającej dziewczynki. W tym okresie nie tylko jej ciało się zmienia, ale i zaczyna zadawać więcej fundamentalnych dla rozwijającego się człowieka pytań. Szuka własnej tożsamości, zestawia ją z zachowaniem chłopców oraz mężczyzn, a przede wszystkim chłonie jak gąbka informacje docierające z otoczenia. Giovanna nie jest już dzieckiem, przy którym można rozmawiać o wszystkim. Przeobraża się w kobietę oczekującą poważnego traktowania. Innymi słowy, zachowuje się jak typowa nastolatka.

Druga część to konfrontacja z własnymi uczuciami. Giovanna się zakochuje i okazuje się, że doświadcza uczucia tak silnego, iż nie jest w stanie trzeźwo myśleć, a tym bardziej zachowywać się tak, jakby oczekiwała od samej siebie. Jej rozum zostaje podporządkowany sercu, co sprawia, że ukierunkowuje się tylko na jeden cel – zdobycie upragnionego mężczyzny. Autorka z wielką wnikliwością opisuje najskrytsze myśli Giovanny i pokazuje, że trudno jest walczyć z własnym ciałem.

Ferrante niezwykle przewrotnie wyjaśnia nam prawdziwe znaczenie tytułu. Obnaża naszą obłudę i pokazuje, że w życiu, jak to w życiu – nic nie jest proste i oczywiste. Szukamy własnej tożsamości, formujemy się niczym glina w rękach garncarza, kompletnie nie wiedząc, że przechodzimy przez proces znany wszystkim ludziom. Giovanna szuka oparcia w innych, odczuwa strach i lęk, aby zaraz cieszyć się i śmiać. Obserwuje dorosłych i wyciąga kompletnie nieprawidłowe wnioski. Myślę, że każdy czytelnik, niezależnie od tego, czy jest mężczyzną, czy kobietą, odnajdzie w Giovannie troszkę z siebie. I może dzięki temu inaczej spojrzy na swoich rodziców i najbliższe otoczenie.

„Zakłamane życie dorosłych” to zdecydowanie pozytywne zaskoczenie. Nie miałem jeszcze styczności z prozą Ferrante, chociaż jej tetralogia neapolitańska leży na mojej półce już od trzech lat (i czeka, aż w końcu ją przeczytam). Teraz wiem, że czas to jak najszybciej zmienić. Bo dobra proza jest niezwykle cenna, zwłaszcza kiedy cechuje ją pewna uniwersalność i głębia. A tego Ferrante odmówić nie można.

Michał Wnuk