Przeczytałem ostatnio książkę W. Dworzaczka o Leliwitach Tarnowskich, ale - mimo iż jest to bardzo dobra monografia - "Tęczyńscy" Kurtyki jest od niej dużo lepsza. Muszę przyznać, że podziw budzi w tej pracy jej erudycyjny charakter i niezwykle drobiazgowa kwerenda źródłowa. Nie ma chyba jakiegoś aspektu działalności panów na Tęczynie, którego Autor by nie uwzględnił. Przebadane zostały zarówno bardzo złożone kwestie genealogiczne, jak i polityczna i gospodarcza rola Tęczyńskich w Polsce XIV i XV wieku.

Kurtyka przedstawia działania Tęczyńskich na tle najważniejszych wydarzeń polityczno-militarnych Polski ostatnich Piastów i pierwszych Jagiellonów. Należycie umiejscawia ich wśród najpotężniejszych ówczesnych rodów małopolskich, z którymi równać się wówczas mogli jedynie Leliwici z Tarnowa i Melsztyna. Monografia jest kopalnią informacji o rywalizacji obozu dworskiego z tzw. "panami królewskimi", czyli grupą możnowładców chcących kontrolować króla. Autor dobrze pokazał, jak Tęczyńscy już to zyskiwali ("wicekról" Jan z Tęczyna i potem jego wnuk, też Jan, wojewoda krakowski), już to tracili (Andrzej Janowic i jego pokolenie) swoją pozycję w kraju. Bardzo szczegółowo zostały też ukazane materialne podstawy potęgi rodu oraz jego "zaplecze społeczne", a więc rycerze, duchowni i bogaci mieszczanie powiązani z Tęczyńskimi różnego rodzaju więzami.

Dla osób zainteresowanych późnośredniowieczną Polską jest to pozycja obowiązkowa. Książki nie czyta się może łatwo, kolejni Janowie i Andrzejowie mogą się mylić, ale dzięki lekturze tej monografii można ogromnie zwiększyć swoją wiedzę o polskich dziejach w XIV i XV w. Dotyczy to kwestii politycznych, gospodarczych i kulturalnych. Podtytuł książki jest bardzo słuszny, bowiem nie jest to tylko książka o samych Toporach z Tęczyna, ale i o całej ówczesnej małopolskiej elicie państwa, która w wielu ważnych momentach naszej historii (bezkrólewie po śmierci Ludwika Węgierskiego, wojna trzynastoletnia) wzięła na siebie ciężar podjęcia kluczowej dla państwa decyzji.

Tomasz Babnis

Przeczytałem ostatnio książkę W. Dworzaczka o Leliwitach Tarnowskich, ale - mimo iż jest to bardzo dobra monografia - "Tęczyńscy" Kurtyki jest od niej dużo lepsza. Muszę przyznać, że podziw budzi w tej pracy jej erudycyjny charakter i niezwykle drobiazgowa kwerenda źródłowa. Nie ma chyba jakiegoś aspektu działalności panów na Tęczynie, którego Autor by nie uwzględnił....