Lubię, drodzy Państwo, odnosić się do podobieństw między książkami, co szczególnie odkrywcze dla świata literatury nie jest, ale, jak zwykle, ukrywam pewne zboczenie – najmocniej w duszy mej parszywej grają paralele odległe i wymyślne. Dlatego też niechętnie nawiązuję do innej twórczości recenzowanego autora, nawet jeśli ją znam – to zwykłe prostactwo (jeśli jej nie znam, wręcz przeciwnie – to sztuka, której uczy Pierre Bayard w „Jak rozmawiać o książkach, których się nie czytało?”). W wypadku pierwszego tomu „Śladów miasta” Larsa Saabye Christensena niestety uniknąć się tego nie da.

Głównym problemem jest „Magnes”, a więc ostatnia powieść, którą napisał przed „Ewaldem i Maj”. Książka pozostawiła mnie zmieszanym: wstrząśniętym, bo zawierała fragmenty genialne, a opis codzienności stworzony przez Norwega to majstersztyk, ale i znudzonym, bo narracja rozwleczona była do nieuzasadnionego niczym tysiąca stron, a sam pisarz dystansu nie wytrzymał, burząc w końcówce misternie tworzoną konstrukcję. W powieści rozpoczynającej „Ślady miasta” Christensen powraca jako czujny obserwator dni szarych i prostych, jako łowca życia przeciekającego między palcami, jako reporter artysta zajmujący się tym, czym inni zajmować się nie chcą, bo to zbyt zwyczajne. Piszę więc “Magnes” od nowa – tyle że co najmniej o klasę lepiej.

Znowu na pierwszym planie mamy parę bohaterów (tytułowych), ich pracę i miasto, w którym mieszkają. Bohaterów, należy dodać, znacznie lepiej skonstruowanych niż miało to miejsce w poprzedniej powieści: mają zdecydowanie więcej charakteru niż choćby Jokum, a wciąż zachowują autentyczność pozwalającą zżyć się z nimi i kibicować im w zmaganiach z każdym dniem. Bo codzienność pozostaje niezwykle ważna dla Christensena – opisuje on nastroje, w jakich postacie kładą się spać i wstają, ich zakupy i posiłki, sporo miejsca poświęca zdrowiu, wielokrotnie odnosi się do obowiązków pracownika agencji reklamowej i przedstawicielki Czerwonego Krzyża. Tłem dla tych wszystkich wydarzeń jest powojenne Oslo, które, co widać, jest dla Norwega absolutnie najważniejszym miejscem na świecie. Hojnie obdarzył swoich bohaterów miłością do stolicy, ci z kolei to uczucie przelewają na czytelnika.

Sporo w „Ewaldzie i Maj” muzyki, która była obecna także w „Magnesie”, nie ma natomiast fotografii tak ważnej dla poprzedniej powieści. Najważniejszym punktem ciężkości jest natomiast dziecko tytułowych bohaterów: Jesper. Obecność chłopca doskonale równoważy wątki miłosne – pozbawione nawet grama patosu, codzienne, szare, niewiele mające wspólnego z romansami – i pozwala Christensenowi na budowanie bardzo kompleksowej, a dzięki temu bardziej atrakcyjnej narracji. Mamy więc w jednym tomie zarówno życie dorosłych Norwegów krótko po wojnie, jak i doświadczenie kolejnego pokolenia, dla którego niedawna tragedia stanowi zaledwie szepty na wietrze. A że autor swoim zwyczajem nadał Jesperowi charakterystyczny rys, który wyraźnie wpływa na wszystkie jego działania, to odbiorca ma wyjątkowe wrażenie obserwowania wydarzeń jednocześnie codziennych i niezwykłych.

Pierwszy tom „Śladów miasta” to doskonała powieść obyczajowo-historyczna. Christensen dokonał rzadkiej sztuki, biorąc wszystko to, co udało mu się w poprzedniej powieści, i pozbywając się wszystkich jej mankamentów. „Ewald i Maj” to odchudzony, a przez to lepszy „Magnes” – proza najwyższej jakości.

Bartek Szczyżański