Czytajcie klasyków. Po co? – zapytacie. Powodów jest przynajmniej kilka, jeżeli nie kilkanaście. Zacznijmy może od tego, że ich spojrzenie na ówczesną rzeczywistość wcale nie było tak odmienne od współczesnego. Bywa to niekiedy bardzo odświeżające, że pewne problemy są uniwersalne, a rozwiązania dawno przećwiczone. Innym powodem jest wpływ, jaki wywarli na swoje i następne pokolenia. W końcu nieraz stosowali nowatorskie metody literackie, które obecnie są powielane przez miliony innych pisarzy. I tym samym dostrzegamy, że literatura to tak naprawdę kręcenie się w kółko. Co wcale nie jest niczym złym.

No dobra, ale dlaczego warto czytać akurat Charlesa Dickensa? – zapytacie. I to będzie bardzo dobre pytanie, gdyż… chyba znam na nie odpowiedź. Autor „Opowieści wigilijnej”, „Wielkich nadziei” czy też doskonałego „Klubu Pickwicka” był geniuszem i prawdziwym pisarskim fenomenem. Fantastyczny obserwator, z lekkim i ciętym piórem, charyzmatyczny – po prostu wielki. Każda jego książka potwierdza, że mamy do czynienia z pisarzem wielkiego kalibru. Bez wątpienia to samo poczujemy podczas lektury „Opowieści o dwóch miastach”.

Akcja książki dzieje się w Wielkiej Brytanii i Francji, ze szczególnym uwzględnieniem Londynu i Paryża. Autor przedstawia nam losy plejady postaci różnie doświadczanych przez los: uwolnionego z Bastylii doktora Manetta, oskarżonego o zdradę Karola Darnaya czy też nieszczęśliwie zakochanego Sydneya Cartona. Dodatkowo w tle prezentowane są przykłady karygodnego zachowania francuskich arystokratów, które ostatecznie przełożyło się na rewolucję ciemiężonego ludu. Koniec końców losy wszystkich bohaterów splatają się na czerwonych od krwi paryskich ulicach.

„Opowieść o dwóch miastach” to powieść niezwykle dychotomiczna i kontrastowa. Stabilna i oparta na starych wartościach Anglia zestawiona jest z zepsutą i butną Francją, uczciwi i prawi bohaterowie stają naprzeciw postaci interesownych i dwulicowych, a szczęście i spokój przeplatają się z dramatem i tragedią. W efekcie otrzymujemy powieść niekiedy moralizatorską, ale przede wszystkim przygodową, w której dobro jest nagradzane, a zło karane. Z perspektywy współczesnych czytelników może to zostać odebrane za wadę, gdyż przyzwyczajeni jesteśmy do licznych odcieni szarości w motywacjach bohaterów, ale pamiętajcie, w którym roku powstała ta książka. Wtedy pisało się trochę inaczej.

W przeciwieństwie do „Nędzników”, gdzie Hugo dosyć mocno trzyma się realiów historycznych przy opisie bitwy pod Waterloo, Dickens w „Opowieści o dwóch miastach” niezwykle romantycznie podchodzi do tematyki rewolucji francuskiej. Oczywiście wspomina o krwawym narzędziu, jakim była gilotyna, i ofiarach ścinanych dzień po dniu, jednak sam obraz mężnego społeczeństwa biorącego sprawiedliwość we własne ręce jest jak dla mnie przesadnie wyidealizowanym punktem tej historii. Chociaż – jak to u Dickensa – emocjonalnym i angażującym.

Należy jeszcze wspomnieć, że autor już od pierwszego zdania (aż po ostatnie) czaruje językiem. Nawet jeżeli trafimy na nudniejsze fragmenty książki, to jednak i tak będą napisane w interesujący i przyciągający oko sposób. Nie każdy potrafi owinąć sobie czytelnika wokół palca tylko i wyłącznie stylem. A Dickens po mistrzowsku potrafił opisać najbardziej błahe i proste czynności.

„Opowieść o dwóch miastach” nie stała się moją ulubioną książką Dickensa, ale bardzo się cieszę, że mogłem ją przeczytać. Nie jestem rozczarowany. Myślę, że każdy znajdzie w niej coś dla siebie, dzięki czemu potwierdzi się, iż dzieło Dickensa jest ponadczasowym klasykiem.

Michał Wnuk