Książka nie tylko aktualna, ale też w świetle gorącej dyskusji na temat emigrantów muzułmańskich, a raczej braku takowej, nabrała dla nas nieoczekiwanego znaczenia. Co do dyskusji stało się to co było do przewidzenia u nas, czyli jest się na tak albo na nie i obie strony są skłonne jedynie do potępienia adwersarzy i właściwie na tym kończy się cała dyskusja. A chyba jest o czym dyskutować, bo przecież emigracja jest koniecznością i nie można przed nią zamykać drzwi, ale z drugiej strony nie można traktować ludzi jak liczby ( w tym wypadku 6000) z jawnym zamiarem pozostawienia kłopotów innym, samemu awansując do Brukseli.
To było nawiasem, bo książka jest wielowymiarowa, obejmuje i kwestie jednostek i sprawy dotyczące społeczności muzułmańskiej w Anglii. Jednakże w pierwszym rzędzie trzeba odnieść się do tytułu z kochankami. Że miłość nie jest strawnym zjawiskiem dla publiczności wiadomo nie od dziś, bo przecież nic tak nie boli jak cudze szczęście. A jeżeli społeczność ma środki i poparcie by wymusić siłą obłudną moralność, to dochodzi do tragedii. Pisarz przy tym potrafi zachować lekki ton, choćby zdradzając czytelnikom jakiego mężczyznę kobiety uważają za idealnego. Nie powinienem wyjawiać treści, lecz zbyt mnie kusi, bo może któraś czytelniczka nie przeczyta książki i wciąż będzie błądzić po omacku. Więc istnieją 32 cechy dzięki którym kobieta jest w stanie w minutę stwierdzić męską doskonałość. Mężczyzna doskonały jest głęboki pod trzema względami i pod trzema szeroki; tryskający zdrowym rumieńcem pod siedmioma; zadbany pod pięcioma i długi pod czterema; wydatny pod sześcioma, kształtny i krótki pod czterema. Tak więc drogie Panie, z książką Aslama pod pachą, na poszukiwania!
To co najwartościowsze w książce to przenikliwa obserwacja społeczności pakistańskich muzułmanów przepędzających życie w enklawie gdzieś w Anglii ( być może w którejś dzielnicy Londynu). Pragnienie przeniesienia swojej ojczyzny z tradycjami, mentalnością, moralnością jest niezwykle silne w tej społeczności. Lecz w zderzeniu z zachodnią wolnością ich zasady wydają się pozbawione sensu, okrutne, jakby wzięte z odległej, zapomnianej epoki. Ta książka to także głos przeciwko fanatyzmowi religijnemu, nie tego przejawiającego się w mordowaniu turystek na plaży czy paleniu czarownic na stosie. Chodzi o zwykłych, przeciętnych ludzi, którzy wierzą w etykę wbijaną im do głów przez namiestników Cnoty Jedynej, w tym imamów i księży, a etyka ta w praktyce polega na bezczelnym wtrącaniu się w cudze życie i przeklinaniu cudzych poglądów, polega na łatwym stawianiu pod pręgierzem innych i równie łatwym oczyszczaniu swoich grzechów. To taki fanatyzm, który mrozi serca, zatruwa umysły i zakłada klapki na oczy, i który jest tak niebezpieczny, że należy czuwać, nie pozwolić by powstał, w zalążku zdławić. Czy my, choćby przez porównanie ze społecznością muzułmańską, nie ulegamy łatwej pokusie prostych rozwiązań? Ta książka nie odpowiada na to pytanie, nawet nie zadaje, wprost nie zadaje, ale trudno oprzeć się wrażeniu, że to właśnie poeta miał na myśli.

Książka nie tylko aktualna, ale też w świetle gorącej dyskusji na temat emigrantów muzułmańskich, a raczej braku takowej, nabrała dla nas nieoczekiwanego znaczenia. Co do dyskusji stało się to co było do przewidzenia u nas, czyli jest się na tak albo na nie i obie strony są skłonne jedynie do potępienia adwersarzy i właściwie na tym kończy się cała dyskusja. A chyba jest o...