W pięknej oprawie ze słów kryje się wejście do królestwa dźwięków. Z początku jeszcze słabo widoczne, swoją dopiero co nabywaną umiejętnością spoglądania przez pryzmat szerokich horyzontów, niezgrabnie zachęcające do wnikliwego przyjrzenia się nowej gwieździe. A jest się czemu przypatrywać i przysłuchiwać, bo to sama muzyka pierwszej miłości i towarzyszących jej cierpień, melodia najwcześniejszych nadziei i rozkoszy. Może się wydawać, że te biorące swój początek wraz z pluskiem Renu tony będą brzmieć jak pieszczota młodzieńczych porywów serca, czystych i nieodbiegających od ideałów dobrego smaku, takich, jakimi chcielibyśmy je widzieć, umiejscawiając Romaina Rollanda na mapie literackich podróży, gdzieś pomiędzy pewnością i spokojem. Nic z tych rzeczy. W ciągłej walce o czystość duszy i siłę charakteru, potrzeba kochania jawi się jako ta beczka prochu z ciągle zapalonym lontem. Pasja tworzenia rozbija się o nieumiejętność życia, młodość uderza do głowy jak wino. A to dopiero początek spektaklu, w którym każda z różnic chciałaby zostać tą pierwszą bohaterką.

Fale życia raz po raz odsłaniają zarodki przyszłego rozwoju głównego bohatera "Jana Krzysztofa", a ja zastanawiam się nad znaczeniem słów wypowiedzianych przy tej okazji przez francuskiego pisarza. "Czyń wedle możności", żyj dniem dzisiejszym i nie staraj się udawać herosa. Nawet w największej burzy wewnętrznych rozterek nie zapominaj o własnym szczęściu i spokoju. Łatwo tak pisać a o wiele trudniej jest realizować książkowe idee, kiedy się widzi obfitość towarzyszących temu dziełu emocji. To w nim można poznać smak niesprawiedliwości i młodzieńcze bunty. Nawet trzeba dostrzec jakiś bliżej nieokreślony ból, cierpienie wiecznie umęczonej jednostki, której wszechświat się właśnie kształtuje. Rodzi się nowy człowiek, z uwięzionej w mieszczańskiej moralności poczwarki wykluwa się motyl o którego twórczej mocy przyjdzie mi jeszcze wiele przeczytać.

Uwerturę do "Jana Krzysztofa" mam już za sobą. Dostrzegam w tej kompozycji dobrze zaplanowaną, klasyczną konstrukcję. Bohater typu beethovenowskiego i jego bunt skierowany przeciwko współczesnemu estetyzmowi. To wszystko razem wzięte daje poczucie obcowania z wielkimi zmaganiami na polu walki, gdzie rządzi muzyka. Cztery tomy, spięte jak cztery części symfonii postacią bohatera, dla którego najważniejsze w życiu staje się spełnienie obowiązku. Pierwsza część hartuje wolę, z chłodnym okrucieństwem upokarza zaciętego w swej dumie protagonistę. Chociaż wszędzie otacza go zły i niewyrobiony smak, to w jego działaniach widać dążenie do odrodzenia. Co chwilę można przy tym odczuć tchnienia szaleństwa, którymi Rolland szczodrze obdarza pełnego napięcia czytelnika. Tę powieść napisano w rytmie młodości, dlatego nie można się dziwić, że twórca "Jana Krzysztofa" przedkłada gwałtowność zranionych uczuć, nad spokój toczonych przez Ren wód. Andante wyjątkowo cichej i sennej rzeki, tym mocniej kontrastuje z furioso opisywanych namiętności.

Ujrzałem znajomy motyw rozświetlonych przez muzykę ciemności życia. Nie wiem, czy te czarodziejskie brzmienia z taką samą mocą będą mi towarzyszyły podczas lektury kolejnych tomów, jednak przypadł mi do gustu styl, w którym smutek wyostrza zmysły a piękna sztuka będzie zawsze szlachetna. "Jan Krzysztof" jest powieścią o wielu odcieniach, z urażoną miłością własną i potęgą cierpienia. Pierwszy tom to nic innego jak etap kształtowania skłonnego do uniesień charakteru bohatera. Może czasami za dużo w nim sentymentalizmu, ale sposób jego podania, kiedy nasilenie pierwiastka uczuciowego doprowadza do ogromnych przewrotów, powoduje wybaczenie Rollandowi wszystkiego, co może przez chwilę uprzykrzyć lekturę "Jana Krzysztofa". Przede mną jeszcze trzy tomy powieści a ja już jestem przekonany do tej buntowniczej artystycznej natury człowieka, którego sens życia stanowiła miłość do muzyki.

Opinia do tomu 1

W pięknej oprawie ze słów kryje się wejście do królestwa dźwięków. Z początku jeszcze słabo widoczne, swoją dopiero co nabywaną umiejętnością spoglądania przez pryzmat szerokich horyzontów, niezgrabnie zachęcające do wnikliwego przyjrzenia się nowej gwieździe. A jest się czemu przypatrywać i przysłuchiwać, bo to sama muzyka pierwszej miłości i towarzyszących jej cierpień,...