Uważam komiks, drodzy Państwo, za medium idealne do eksponowania fabuł — jako podły tetryk i obmierzły konserwatysta wciąż, mimo kilkuletniej fascynacji, czuję się pewniej w obcowaniu z tradycyjną literaturą, ale wiem doskonale, że niektóre historie — przygodowe, napisane z sensacyjnym pazurem — które mogłyby mnie znudzić w przypadku klasycznej powieści, okraszone atutami wizualnymi okazują się o wiele atrakcyjniejsze. I tak jak nie przepadam za kryminałami, tak „Czarne nenufary” mnie zachwyciły, bo potrafiły wyeksponować świetny pomysł wyjściowy, jednocześnie maskując pewne ubóstwo tła przy pomocy warstwy graficznej.

Warto zaznaczyć, bo przecież nie każdy musi to wiedzieć, że recenzowany komiks jest adaptacją wydanej w Polsce przed pięciu laty (i dwa lata temu wznowionej) powieści Michela Bussiego pod tym samym tytułem. Nie trzeba jej nawet czytać, wystarczy spojrzeć na okładkę, żeby stwierdzić, iż obie inkarnacje „Czarnych nenufarów” napędza dokładnie ten sam silnik – morderstwa wstrząsające ukochanym miasteczkiem Moneta, które zdają się kręcić wokół trzech kobiet: obdarzonej talentem malarskim uczennicy, pragnącej miłości nauczycielki i podejrzliwej staruszki. I, tu przyznaję bez bicia, mimo że nie jestem fanem kryminalnych intryg, tak rozwiązanie tej konkretnej bardzo mnie zaskoczyło i przyniosło zupełnie niespodziewaną satysfakcję. Oddajmy więc Bussiemu, co cesarskie – nie on jest scenarzystą tej konkretnej implementacji „Czarnych nenufarów”, ale to on stworzył ramy, w których potem poruszał się Fred Duval.

A ten swoją robotę wykonał bardzo dobrze. Komiks ma świetne tempo – akcja toczy się dynamicznie, z pazurem, ale nie pędzi bezsensownie, dzięki czemu czytelnik ma czas na chłonięcie atmosfery Giverny. To wyjątkowo ważny element tej opowieści, nie tylko dlatego, że gdzieś w tle rozwija się wątek zaginionych dzieł Moneta (choć ten uważam za zdecydowanie słabszy od głównego), lecz przede wszystkim ze względu na wydźwięk całych „Czarnych nenufarów”. To historia morderstwa, pewnie, ale i historia kobiet uwięzionych w małym miasteczku, które postanowiło zmienić się w skansen w imię źle pojmowanego szacunku dla przeszłości. Feministyczna podbudowa komiksu jest subtelna, ale dopełnia całości, która oferuje nieco więcej niż trup w rzece.

W przypadku „Czarnych nenufarów” nie koniec wieńczy dzieło, lecz oprawa graficzna. Powiedzieć, że Didier Cassegrain idealnie dopasował się do wykreowanego przez Bussiego świata (w żadnym wypadku nie chcę być literackim szowinistą poprzez sugestię, iż warstwa graficzna podległa jest narracyjnej, w tym wypadku jednak ta pierwsza powstała zdecydowanie wcześniej) to jak nic nie powiedzieć. Jego Giverny jest piękne, w oczywisty sposób inspirowane impresjonizmem ogólnie i Monetem szczególnie, ale i niepokojące. I to nie tylko wtedy, gdy przygaszone zieleń, żółć i błękit francuskich łąk, stawów czy kamieniczek nagle przecina krwawoczerwona linia, lecz także w scenach zaledwie sugerujących, że do mrocznych wydarzeń może dopiero dojść. Przykładem mogą być mroczne odwiedziny staruszki u leżącego w szpitalu męża czy spotkania nauczycielki z prowadzącym śledztwo policjantem, które aż buzują ledwie skrywanym erotyzmem.

„Czarne nenufary” to komiks najwyższych lotów. Michel Bussi w przedmowie pisze, że nie wierzył w to, aby jego powieść dało się przenieść do tego medium, jednak Fred Duval i Didier Cassegrain jego słowa, przepraszam za określenie, dosłownie ośmieszyli. Ich dzieło udowadnia, iż pomysł pisarza można było przetworzyć na doskonały, dynamiczny scenariusz, który idealnie współgra ze wspaniałą oprawą graficzną. Dzięki Wydawnictwu Marginesy i Krzysztofowi Umińskiemu, tłumaczowi, polski czytelnik ma okazję poznać świetny kryminał w wyjątkowej formie.

Bartosz Szczyżański