„Nad tymi ponurymi celami Sangallo i Pintturicchio tworzyli apartamenty, w których Aleksander VI miał wygodnie mieszkać i pracować, a jeszcze wyżej, na dachu zamku, który wychodził na Tybr, przez pewien czas znajdował się ogród. Tam od czasu do czasu widać było papieża zażywającego świeżego powietrza, spacerującego w towarzystwie sekretarzy lub pogrążonego w zabawach z dziećmi”.

Jestem pewien, że niemal każdy, kto choć trochę interesuje się historią, słyszał nazwisko: Borgia. Do dziś Borgiowie, z papieżem Aleksandrem VI na czele, są uosobieniem zła, przewrotności, bezwzględnej walki o władzę i chciwości. Jednak oceniając ród Borgiów, nie możemy zapominać o kontekście epoki, w której żyli. Epoki pełnej lubieżności, nieustannych wojen, politycznych intryg i żądzy władzy.

Z całą pewnością pomoże nam w tym książka Christophera Hibberta pod tytułem „Borgiowie i ich wrogowie”. Ukazała się ona nakładem wydawnictwa Bellona. Autor to znany historyk, a jego dzieła są ciągle wznawiane, co świadczy o ich wartości. W recenzowanej publikacji opisał historię rodu Borgiów. Dlaczego to właśnie oni stali się synonimem zepsucia? Czy to tylko czarna legenda, czy fakty? Czy na tle epoki rzeczywiście wyróżniali się in minus? W jaki sposób zdobyli tak silną pozycję?

Książka ma klasyczny, chronologiczny układ. Na początku autor wprowadza nas w ponury świat Rzymu XIV wieku. Miasto było faktycznie w ruinie i niemal w niczym nie przypominało stolicy potężnego imperium. Papieże rezydowali w Awinionie – była to tak zwana niewola awiniońska papieży. Rzym, pozbawiony papieża, pogrążał się w chaosie. Wreszcie Hibbert daje czytelnikom krótką kronikę kolejnych papieży. Jest to konieczne, abyśmy odnaleźli się w gąszczu starych rzymskich rodów, stale toczących ze sobą walkę o władzę. Oczywiste jest, że każdy pragnął najwyższego zaszczytu, jakim było papiestwo. Musimy przy tym odrzucić obraz papieża, jakiego znamy z historii najnowszej. Papieże doby renesansu byli bardziej podobni do świeckich książąt. Oni także toczyli krwawe wojny, wikłali się w polityczne intrygi, a sprawy kościelne często zajmowały ich najmniej. Byli bez reszty pochłonięci doczesnością, zdobywaniem pieniędzy, budowaniem coraz to wspanialszych zamków i rezydencji.

Właśnie tak trzeba również patrzeć na Rodriga Borgię, późniejszego Aleksandra VI. W jaki sposób jednak zdołał on sięgnąć po papieską tiarę? Chociaż był utalentowany, to z pewnością był także przebiegły i bezwzględny. Kardynałem został w wieku dwudziestu pięciu lat, co wówczas nie było niczym niezwykłym. W roku 1457 został wicekanclerzem Kościoła rzymskiego. Wreszcie 11 sierpnia 1492 roku został wyniesiony na tron papieski. Oczywiście podczas konklawe wręczał łapówki kardynałom, aby poparli jego kandydaturę. Był człowiekiem bardzo rozwiązłym, miał kilka dzieci i konkubin. Przepych na jego dworze, wystawne uczty, liczne skandale rażą do dziś.

Wiele sił poświęcił temu, aby zapewnić odpowiednią przyszłość swoim dzieciom. Aleksander VI jest synonimem nepotyzmu, zepsucia moralnego, wyrachowania i chciwości. Pragnął tylko władzy i robił wszystko, aby nieustannie ją pomnażać.

„Borgiowie i ich wrogowie” to bardzo dobrze napisana książka. Autor pisze rzeczowo, narracja jest żywa i zajmująca czytelnika. Otrzymujemy tym samym kompletny obraz rodu Borgiów, na czele z jego najbardziej znanym przedstawicielem – papieżem Aleksandrem VI. Polecam wszystkim zainteresowanym tematem.

Wojciech Sobański