Joanna Zaręba

"Ponapoleońska Francja nie przepadała za cudami natury, ale z erotyzmem najwyraźniej radziła sobie dobrze." "Dziwolągi" to książka opisująca sylwetki ludzi pokazujących się w tak zwanych freak show. Bliźniaki syjamskie, kobiety z brodą, mężczyźni szkielety... każda z historii jest jednocześnie osadzona w realiach tamtych czasów, a spora część ubarwiona również ciekawostkami. Nie będę ukrywać, że ja mam problem z freak show, zawsze miałam. Idea wystawiania ludzi na pokaz bo odbiegają od "normy" wydaje mi się okropnym uprzedmiotowieniem. Z drugiej jednak strony, w czasach, w których żyła część z tych osób, mogliby do śmierci nie wychodzić z piwnicy. Freak show zapewniało im pieniądze, bycie "dziwnym" często gwarantowało wykształcenie. Wielu występujących we freak show nie było niewolnikami, sami decydowali o swoim losie i właśnie to było dla nich najważniejsze - możliwość samostanowienia, decydowania o tym, co ich obraża i co im uwłacza. Przeraża jednak fakt, że niektórzy występowali mniej więcej do 1960 roku. To przecież "rzut beretem", a tymczasem świat nie był jeszcze wciąż na tyle cywilizowany, żeby osoby o odmiennym wyglądzie mogły zająć się czym innym i wciąż godnie zarabiać. Może wciąż nie jest? Dla mnie temat freak show jest wciąż wątpliwy moralnie, ale nie jestem w stanie patrzeć na niego zero-jedynkowo. Historie takie, jak Generała Tomcia Palucha pokazują w sumie pozytywną stronę całego przedsięwzięcia. Inaczej jest m.in. w przypadku Hotentockiej Wenus. Należy także pamiętać, że dobrowolna decyzja o występowaniu we freak show/side show, którą część z tych osób świadomie podjęła, nie oznacza, że nie marzyli o czymś innym, a to po prostu była realna ścieżka, która mogła zapewnić byt im i ich rodzinie. Nie oznacza też, że wszyscy byli szczęśliwi, choć niektórzy z pewnością. Side show nadal istnieją. I może wyglądają inaczej niż w XIX wieku, ale nie wiem, czy świadczą lepiej o naszym społeczeństwie.