Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Praca popularnonaukowa, napisana przystępnym językiem, powinna spodobać się miłośnikom starożytności. Fakt, że w całej jej obszernej bibliografii znalazłem raptem ze dwie pozycje, które zostały przetłumaczone na język polski pokazuje, że jest potrzebna na naszym rynku. Z mojego punktu widzenia bardzo ciekawa ale jednak też trochę irytująca. Zakochany w Persji/Iranie autor postanowił pokazać "jak było naprawdę" a nie jak to "nakłamali Grecy". Jest w realizacji tego tak konsekwentny, że wiele razy niepotrzebnie dokonuje jakichś intelektualnych fikołków, byle nie umniejszyć w żaden sposób starożytnej Persji i dynastii Achemenidów. Nawet w tych momentach gdy pisze o mordach wewnątrz rodziny, spiskach, intrygach i brutalnych rozliczeniach z prawdziwymi i wyimaginowanymi przeciwnikami. Każdy przejaw despotyzmu i okrucieństwa (a tych w historii dynastii nie brakowało) tłumaczy troską o dobro imperium. Każdy "mit" związany z historią persko-greckiej rywalizacji próbuje trywializować. Wszystko co mogłoby rzucać cień na jego perskich idoli sprowadza do tego, że zachodni czytelnik może czegoś nie rozumieć lub nie dostrzegać. Widzę tu pewien zasadniczy błąd. Czytając o wojnach Greków z Persami nie dlatego odruchowo czujemy sympatię do tych pierwszych, bo to oni pisali historię i przedstawili się w niej w korzystnym świetle a Persów w negatywnym. Czujemy odruchową sympatię bo jesteśmy spadkobiercami tradycji greckiej a nie azjatyckiej. Bliższa nam kulawa grecka demokracja od despotycznych rządów władców życia i śmierci, przed którymi padano na twarz. Na wszelkie wschodnie imperia większość ludzi Zachodu patrzy tak, a nie inaczej nie z powodu "greckiej propagandy" czy programu nauczania brytyjskich uniwersytetów w XIX wieku, jak chciałby to widzieć autor. Patrzy z mieszanką odrazy i fascynacji ale jednak z przewagą negatywnych odczuć, bo ta długa sztafeta azjatyckich imperiów oznaczała w gruncie rzeczy wciąż to samo - pokój wewnętrzny za cenę ciągłych podbojów i walk na rubieżach, przesiedleń ludności, i przejawów niesłychanego okrucieństwa nawet wewnątrz dynastii panującej. Oznaczała rywalizację przebiegłych eunuchów, żon i konkubin władcy oraz urodzonych przez nie potencjalnych następców tronu. Oznaczała wymyślny do absurdu dworski ceremoniał, splendor mającym nadać władcy cechy boskie. W gruncie rzeczy wszystkie imperia są takie same i wszystkim po stuleciach "wybacza się" wiele. Podboje, stłumione powstania, liczby ofiar stają się tylko zapisami pod określoną datą, nie mają już w naszym odbiorze żadnego negatywnego wydźwięku. Gdzieś na początku tej azjatyckiej sztafety była Asyria, było państwo Achemenidów, były kolejne wielkie imperia a kończy ją, póki co. putinowska Rosja. Tej ostatniej też nie da się zrozumieć i zawsze znajdzie się jakiś intelektualista, który jednak chętnie ją "wytłumaczy". No dobrze, może teraz to ja trochę się zagalopowałem w tej niechęci, może faktycznie za dużo „weszło mi” tej greckiej propagandy. Kończę. Nie zaszkodzi przeczytać i wyrobić sobie opinię. Ach, jeszcze jedno - piękne wydanie, aż przyjemnie wziąć książkę do ręki. Brawa dla wydawcy!