Gdybym miała podsumować jedno słowo, które towarzyszyło mi podczas lektury, byłoby to okrucieństwo. W Syrii lat 80. przyzwolenie na przemoc było wpisane w codzienność. Może to wina dyktatury, może słabo wykształconego społeczeństwa i wszechobecnego patriarchatu, wzmacnianego przez religię. Trzeba było mieć naprawdę twardą skórę i mnóstwo samozaparcia, żeby przetrwać - i nie dać się stłamsić. Przyszło mi do głowy, że w PRL było podobnie, może to cecha wszystkich dyktatur świata? Inspirację czerpią z wojskowości i z konieczności nieustannego podporządkowania, po to, żeby stworzyć strukturę, w którą wtłacza się społeczeństwo. Pamiętam to przyzwolenie na przemoc, pamiętam wymuszanie posłuszeństwa krzykiem i biciem i pamiętam jak frustrację wyładowywano na słabszych.
Komuny już nie ma, ale wciąż nie potrafimy się uporać z tym wstydliwym dziedzictwem, które w dalszym ciągu definiuje wiele relacji i stosunków międzyludzkich.

Gdybym miała podsumować jedno słowo, które towarzyszyło mi podczas lektury, byłoby to okrucieństwo. W Syrii lat 80. przyzwolenie na przemoc było wpisane w codzienność. Może to wina dyktatury, może słabo wykształconego społeczeństwa i wszechobecnego patriarchatu, wzmacnianego przez religię. Trzeba było mieć naprawdę twardą skórę i mnóstwo samozaparcia, żeby przetrwać - i nie...