Pokrzepiciel

Książka bardzo dobra. Nie jest to jedna z współcześnie pisanych, czy wręcz produkowanych książek, w której kładzie się nacisk na akcję, akcję i przede wszystkim akcję; nie znajdziemy tu też iskrzących od ironii postaci i wypowiadanych przez nie ironicznych słów. Marai napisał powieść, która, można by powiedzieć, napisana jest w sposób nudny. Żadnych wybuchów, drobiazgowy opis, powolna akcja. Ale już po pierwszych stronach te drobiazgowe opisy, ta wolna akcja i ten brak wybuchów wciągnęły mnie w gęsto wykreowany świat tej stosunkowo niedługiej powieści. I nagle na ostatnich stronach następuje zwrot, akcja przyśpiesza i trzyma w ciekawości do końca książki.
Polecam.

Książka bardzo dobra. Nie jest to jedna z współcześnie pisanych, czy wręcz produkowanych książek, w której kładzie się nacisk na akcję, akcję i przede wszystkim akcję; nie znajdziemy tu też iskrzących od ironii postaci i wypowiadanych przez nie ironicznych słów. Marai napisał powieść, która, można by powiedzieć, napisana jest w sposób nudny. Żadnych wybuchów, drobiazgowy...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Zwątpienie. Tak można jednym słowem określić stan bohatera - inkwizytora i żarliwego sługi Santo Officio w dniu w którym pisze swój list.

List stanowi dla czytelnika podpowiedź skąd wzięło się to zwątpienie. Jest też treścią "Pokrzepiciela". Oczywiście Sándor Márai nie stara się tu szczególnie przekonać nas, że tak długi list byłby czymś naturalnym, ze znana sobie lekkością bawi się tylko formą, nie przesadnie zresztą pozwalając jej na zdominowanie stylu.

W efekcie otrzymujemy podwójną retrospekcję: z jednej strony wydarzeń związanych z dogłębną nauką profesji, po jaką przybywa do Rzymu hiszpański mnich, z drugiej jego uczuć i doświadczeń duchowych prowadzących do zejścia z jedynej słusznej drogi, po której z taką ufnością uprzednio kroczył.

Dużo tu refleksji o systemach totalnej opresji. Jak w zwierciadle, w katolicyzmie inkwizytorów przeglądają się jego dwaj młodsi bracia: faszyzm i komunizm. Ręce mnichów realizują swe dzieło nie tylko poprzez ostateczne jego zwieńczenie - stos dla innego, zwanego heretykiem, ale poprzez budowę drobiazgowo opracowanych procedur inwigilacji, przesłuchań, kaźni.

Wyjaśnienia dotyczące roli dzieci i sposobu w jaki należy je, jako uważnych obserwatorów życia domowego, skierować na pole służby, wyszkolić w donosicielstwie są zwieńczeniem pracy nad kontrolą umysłów. Jedynym prawdziwym zmartwieniem, każącym czasem wątpić w sens podejmowanych działań, pozostaje fakt, iż Inkwizycja nie ma jak na masową skalę zamykać w obozach zagłady tej rzeszy nieprawomyślnych, nieposłusznych i niedoskonałych ludzi, aby poprzez stos ocalić ich dusze przed znacznie gorszym losem – ogniem piekielnym.

Tytułowy „pokrzepiciel” to osoba świecka bądź duchowa, która towarzyszy upartemu heretykowi w ostatnich godzinach życia, w drodze na stos, aby swymi proszącymi, obraźliwymi lub rozkazującymi słowami nawrócić go i otrzymać wyznanie (które ukoi sumienie inkwizytora) „tak, jestem grzesznikiem, stos jest dla mnie jedynym ratunkiem”. I liczni te słowa wypowiadają, choć są i tacy, co tej satysfakcji swoim oprawcom nie dadzą.

Dla tych najbardziej opornych, przewidując ich upór, pomysłowi kaci wbijali w pomost prowadzący na stos gwoździe, aby mieć pewność, że ledwo wlokący się po torturach ludzie, będą na swojej drodze krzyżowej śmiesznie podskakiwać, obierając powagę ostatnim minutom. Nic, tak jak śmieszność nagiego, pląsającego ciała, nie odbierze człowiekowi resztek godności i lepiej nie zabezpieczy przed potraktowaniem go, jako godnej współczucia istoty.

Sándor Márai, jak zawsze zresztą, biorąc się do pisania, zebrał spory materiał faktograficzny (przytaczany w książce). I choć nie jest to przecież praca naukowa, realizm mechanizmów psychologicznych i opisy aparatu sprawującego rząd nad duszami przynoszą obraz zaślepienia w żarliwości. Obraz poruszający tym bardziej, że w trybach machiny po stronie oprawców znajdujemy samych zwykłych ludzi, a nie demonicznych psychopatów czy wykolejeńców.

I to ci zwykli ludzie - w dowolnym czasie - tworzą historię, historię ludzkości będącą piekłem. Szkoda tylko, że wiary nie starcza im już na stworzenie nieba, ono pozostaje zawsze mitycznym królestwem skrytym za progiem śmierci.

.:exile:.

Zwątpienie. Tak można jednym słowem określić stan bohatera - inkwizytora i żarliwego sługi Santo Officio w dniu w którym pisze swój list.

List stanowi dla czytelnika podpowiedź skąd wzięło się to zwątpienie. Jest też treścią "Pokrzepiciela". Oczywiście Sándor Márai nie stara się tu szczególnie przekonać nas, że tak długi list byłby czymś naturalnym, ze znana sobie...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

O decyzji podjętej pośród rzymskich kamieni, co przekrzyczeć potrafią głuchotę ciszy. Po paru latach ten tekst smakuje jeszcze bardziej. To Marai, pisarz znakomity. Jedną jeszcze gwiazdę dodaję.

O decyzji podjętej pośród rzymskich kamieni, co przekrzyczeć potrafią głuchotę ciszy. Po paru latach ten tekst smakuje jeszcze bardziej. To Marai, pisarz znakomity. Jedną jeszcze gwiazdę dodaję.

Pokaż mimo to

Druga książka Maraia na półce i druga stylizacja. Zastanawiam się, czy kiedykolwiek dane mi będzie poznać własny styl pisarza.
W przeciwieństwie jednak do "Sindbad powraca do domu", gdzie autor skutecznie naśladował wysmakowane pisarstwo Krudiego, tu mamy do czynienia z pozbawioną ozdobników relacją stosunkowo prostego zakonnika. Choć jest to zabieg celowy, lektura "Sindbada" dawała po prostu więcej przyjemności.
Jednak głównym powodem, dla którego uważam "Pokrzepiciela" za dzieło gorsze, jest jego niedoskonałość formy. Marai nie zdołał zawrzeć wszystkiego, co zamierzał, w substancji powieści, toteż ucieka się do odautorskich przypisów, w swej formie bardziej dziennikarskich niż literackich. Irytują również podawane momentami nachalnie i na talerzu paralele do czasów współczesnych.
Powyższe słowa trzeba złagodzić zastrzeżeniem, iż miałem bardzo wysokie oczekiwania wobec tej powieści. Warto ją niemniej czytać, zarówno dla dogłębnie ujętej, interesującej tematyki, jak i dla sprawnego poza przytoczonymi wyjątkami warsztatu autora.

Druga książka Maraia na półce i druga stylizacja. Zastanawiam się, czy kiedykolwiek dane mi będzie poznać własny styl pisarza.
W przeciwieństwie jednak do "Sindbad powraca do domu", gdzie autor skutecznie naśladował wysmakowane pisarstwo Krudiego, tu mamy do czynienia z pozbawioną ozdobników relacją stosunkowo prostego zakonnika. Choć jest to zabieg celowy, lektura...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Inkwizycja jest zjawiskiem zdumiewającym w historii chrześcijaństwa. Pokrętne korytarze ludzkiej logiki stworzyły pomysł na jedność i trwałość jedynej prawdy. Tym pomysłem był stos. Jak można było pogodzić słowa Chrystusa i tortury zakończone haniebną kaźnią na stosie? Szymon Hołownia pisze w swoich "Tabletkach z krzyżykiem" , że "zło jest do przełknięcia tylko pod postacią dobra". Posyłając na stos często niewinnych nieszczęśników przedstawiciele Sante Officio tkwili w silnym przekonaniu o podjęciu jedynie słusznej misji, mającej na celu zwrócenie heretyka Bogu. W gruncie rzeczy czynili oni skazanym nie lada przysługę, gdyż po oczyszczających płomieniach dusza bezbożnika wędrowała do nieba. "Nie sądźcie, byście nie byli sądzeni".

Sandor Marai swoją powieść umieszcza na przełomie XV i XVI wieku w Rzymie. Tam właśnie przybywa z Hiszpanii prosty zakonnik, pragnący poznać najnowsze metody badania uwięzionych i sprawdzania wiarygodności ich nawrócenia. Zabieg ten umożliwia czytelnikowi śledzenie procesów myślowych człowieka przekonanego do idei stosu jako jedynego antidotum na szerzącą się herezję. Prowadzone przez bohatera rozmowy z przywódcami Kościoła tamtej epoki oraz przebywanie w gronie pokrzepicieli, czyli tych, którzy odprowadzają na miejsce kaźni skazanego, uświadamiając mu do końca jego zło i siłę bożego miłosierdzia, powodują, że można zrozumieć motywy tych ludzi.

Renesans europejski otwierał człowiekowi nowe perspektywy wolności. Wszystko co do tej pory było podporządkowane uniwersalistycznemu obrazowi świata, powoli zaczęło dążyć w stronę zatomizowanego świata jednostek. Paradoks Inkwizycji polega na tym, że stanowili ją przedstawiciele elit ówczesnego społeczeństwa, ludzie posiadający olbrzymią wtedy moc władania słowem pisanym. Rozwój edukacji, która odeszła od tradycyjnego pojmowania scholastyki na rzecz nauk wyzwolonych, spowodował gwałtowny rozdźwięk między dotychczasowym obrazem rzeczywistości a przebudzeniem się samoświadomości indywidualnego człowieka, który jest w stanie bronić własnych poglądów mimo gróźb tortur i męczeńskiej śmierci.

Z jednej strony "Pokrzepiciel" to książka o potrzebie wolności, która nigdy nie zamiera do końca mimo zmieniania się epok i intelektualnych mód. Z drugiej strony, która przyprawia o drżenie, jest to książka o totalitaryzmie, który także jest nieśmiertelny. Sandor Marai uświadamia nam z całą mocą tę okrutną ambiwalencję między indywidualną świadomością własnego rozumu a potrzebą tworzenia zwartych i przejrzystych struktur społecznych opartych na masach, żądających klarownego przekazu ze strony władzy.

Nie czyta się tej książki łatwo mimo jej skromnego rozmiaru. Jest to w głównej mierze dzieło oparte na prezentacji poglądów i nie ma tu wartkich zwrotów akcji. Jednak ci, którzy podejmą tak podaną próbę intelektualnego dialogu, będą nagrodzeni wielką ilością refleksji na temat kondycji człowieka na przestrzeni dziejów. Wbrew pozorom nie jest to atak na tradycję katolicką jako źródło zła, bowiem jej przesłanie jest o wiele bardziej złożone i uniwersalne. Ta książka skłania do rozmowy z samym sobą.

Inkwizycja jest zjawiskiem zdumiewającym w historii chrześcijaństwa. Pokrętne korytarze ludzkiej logiki stworzyły pomysł na jedność i trwałość jedynej prawdy. Tym pomysłem był stos. Jak można było pogodzić słowa Chrystusa i tortury zakończone haniebną kaźnią na stosie? Szymon Hołownia pisze w swoich "Tabletkach z krzyżykiem" , że "zło jest do przełknięcia tylko pod postacią...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

http://kontury.net/index.php?LinkMenuID=22&ReadPostID=26

http://kontury.net/index.php?LinkMenuID=22&ReadPostID=26

Pokaż mimo to