Ponadczasowa mądrość stoicka. Dużo w niej paradoksów i przesady, ale to nie szkodzi. Dialogi fajnie pogrupowane. Różne rady, pocieszenia, trochę teorii filozofii i o wszechświecie, można się też nieco dowiedzieć o starożytnym Rzymie, przypomnieć postacie jak Sokrates, Kaligula, Tyberiusz itd. Seneka pisze o różnych rzeczach z perspektywy filozofii, o gniewie, o krótkości życia, o życiu szczęśliwym, o niezłomności mędrca itd. Ideałem stoików był mędrzec żyjący zgodnie z naturą, który w szczęściu zachowywał umiarkowanie a spokój w nieszczęściu. Nie można go było złamać, bo wszystkie dobra uznawał jakby za pożyczone od losu, a jedyne co naprawdę posiadał to szlachetny rozum.

Ponadczasowa mądrość stoicka. Dużo w niej paradoksów i przesady, ale to nie szkodzi. Dialogi fajnie pogrupowane. Różne rady, pocieszenia, trochę teorii filozofii i o wszechświecie, można się też nieco dowiedzieć o starożytnym Rzymie, przypomnieć postacie jak Sokrates, Kaligula, Tyberiusz itd. Seneka pisze o różnych rzeczach z perspektywy filozofii, o gniewie, o krótkości...

Dialogi Seneki zadają kłam nauczaniu szkolnemu i akademickiemu, które stara się przedstawiać różne szkoły filozoficzne jako jaskrawo od siebie różne i wrogo nastawione. Dużo ciepłych słów pod adresem Epikura, Diogenesa i Demokryta, a zwłaszcza Sokratesa i Platona.
Znalazła się też polemika z Arystotelesem, o ile przeoczymy ważne podkreślenie Seneki, że niezgodność rozwiewa się, jeśli nieco zniuansujemy użycie słowa „gniew” (Arystoteles użył go jako uczucie, natomiast Seneka krytykuje je jako afekt, silną namiętność. Aby się nie pogubić, wystarczy myśleć o gniewie Seneki jako o amoku, szale).
W „O bezczynności” wyjaśnia pozorną sprzeczność zachęcania do uczestniczenia w życiu politycznym przez filozofów, którzy od życia politycznego stronili.

Bardzo ważna pozycja, dzięki której lepiej można pojąć stoicyzm jak i samą filozofię.
Jeden punkt odejmuję za kilka nużących fragmentów.

------------------------------------

„Kto bowiem może stać wyżej od tego, który stoi wyżej od losu?”.

„Człowiek zajęty najmniej jest zdatny do życia, ponieważ żadna umiejętność nie jest trudniejsza niż umiejętność życia. Biegłych w innych umiejętnościach jest wszędzie wielu, niektóre z nich nawet młodzi opanowali do tego stopnia, że i sami mogliby innych nauczać. Żyć jednak trzeba się uczyć przez całe życie, a czym zapewne jeszcze bardziej się zdziwisz, przez całe życie trzeba się uczyć umierać”.

„A zatem życie szczęśliwe jest to życie zgodne z naturą człowieka i tylko po tym warunkiem może je ktoś osiągnąć, że dusza jest przede wszystkim zdrowa i trwa w nieprzerwanym posiadaniu tego zdrowia, z kolei – tryskająca energią i siłą, dalej urzekająco hartowana w cierpieniu, przystosowana do wymagań czasu, troskliwa o ciało i sprawy z ciałem związane, ale – bez niepokoju, zabiegająca również o inne rzeczy, które są w życiu pomocne, ale – bez bałwochwalczego podziwu dla którejkolwiek, wreszcie – gotowa korzystać z dobrodziejstw losu, ale – bez zaprzedania im się w niewolę”.

„Każde okrucieństwo lęgnie się ze słabości”.

„O nikim bowiem nie można powiedzieć, że jest szczęśliwy, kto się znajduje poza granicą prawdy. Życie szczęśliwe to takie więc życie, które się zasadza na prawdzie i na niewzruszonej pewności sądu i nie podlega odmianom. Wtedy tylko dusza jest czysta i z wszelkiego zła wyzwolona, kiedy jest niedostępna dla wszelkich nie tylko ciężkich obrażeń, lecz również lekkich zadraśnięć, oraz zdecydowana stać zawsze na tym samym miejscu, na którym stanęła, i utrzymać swe stanowisko nawet przeciw nawałom srożącego się losu”.

„Żyć więc szczęśliwie znaczy tyle samo, co żyć zgodnie z naturą. A to z kolei co znaczy, z miejsca wyjaśnię. Żyjemy zgodnie z naturą, jeżeli wszystkie zalety ciała i właściwości zdolne zaspokoić wrodzone potrzeby będziemy zachowywać w doskonałym stanie – starannie, ale bez niepokoju, jako dobra dane na krótko i szybko przemijające; jeżeli nas one nie wciągają w niewolę, ani też rzeczy cudze nie wezmą nas w posiadanie; jeżeli rzeczy przyjemne dla ciała i pochodzące z zewnątrz będą dla nas miały tę wartość, jaką mają w czasie wojny oddziały posiłkowe i lekko uzbrojone: służyć muszą nam, nie rozkazywać, bo w tym tylko wypadku są pożyteczne dla duszy. Niech nikt nie da się zaprzedać rzeczom zewnętrznym ani niech nigdy nie dozwoli im odnieść zwycięstwa nad sobą!”

„Kto bowiem dąży do rzeczy złych zamiast dobrych, dla tego dojście do celu jest niebezpieczne”.

„Wam bowiem zależy na tym, żeby nikt nie wydawał się dobry, ponieważ cnota innych jest jednocześnie potępieniem waszych wszystkich występków”.

„Jeśli bowiem ci, którzy postępują drogą cnoty, są chciwi, lubieżni, żądni czczej chwały, czym dopiero jesteście wy, którzy nienawidzicie samego imienia cnoty? Powiadacie, że nikt z mędrców nie zdobywa się w czynach na to, co sam zachwala, ani nie żyje stosownie do wzorów, jakie głosi w swej nauce. Ale co w tym dziwnego, skoro nauki, jakie głoszą mędrcy, są takie bohaterskie, takie wielkie, takie wzniesione ponad wszelkie burze ludzkiego istnienia? Skoro usiłują oderwać się od krzyżów, do których każdy z was wbija swe gwoździe? Jeżeli jednak muszą się męczyć na krzyżach, każdy z nich wisi na jednym słupie. Ci jednak, którzy żyją na własną udrękę i spotwarzają tamtych, są rozpostarci na tylu krzyżach, ile namiętności ich dręczy i pęta. Jesteście ludzie nikczemni i o złośliwych językach, a obrotni i wykwintni w słowach dla wyszydzania innych. I byłbym skłonny uwierzyć, że przestaniecie być złośliwi, gdybym nie wiedział, że niektórzy plują z krzyży na swoich widzów”.

„– Nie czynią tego filozofowie, czego nauczają. – Wiele jednak czynią już przez to samo, że nauczają, że wypracowują w swoich umysłach szlachetne idee. Gdyby jeszcze ich czyny równały się słowom, naprawdę, kto byłby od nich szczęśliwszy? Tymczasem nie masz powodu do tego, by lekceważyć ich dobre słowa i serca, przepełnione wyniosłymi myślami. Już samo zajmowanie się szlachetnymi naukami zasługuje na pochwałę, nawet jeżeli nie pociąga za sobą następstw praktycznych. Co w tym dziwnego, jeżeli nie dochodzą do szczytu ci, którzy odważyli się wstąpić na strome zbocze?”.

„Twierdzę, że bogactwa nie są dobrem, ponieważ gdyby nim były, czyniłyby ludzi dobrymi”.

„Nie inaczej – powiada mędrzec – żyję, niż mówię, ale wy inaczej słyszycie. To tylko dźwięk słów dociera do waszych uszu, ale co znaczą te słowa, tego wy już nie dociekacie”.

„I żadnego leczenia nie uważa się za bolesne, jeżeli tylko kończy się dobrym wynikiem. Podobnie powinien postępować ustawodawca i władca państwa. Niech leczy, jak długo jest w stanie, charaktery ludzkie za pomocą słów, i to łagodnych, niech doradza, co czynić należy, niech w sercach roznieca pragnienie szlachetności oraz sprawiedliwości, niech budzi nienawiść do występków i wielkie poszanowanie dla cnoty. Niech przejdzie z kolei do mowy surowszej, niech w niej napomina, a ponadto niech czyni wyrzuty, a dopiero w ostateczności niech się ucieka do kar, i to w początku do tych łagodnych i mogących podlegać ułaskawieniu, najcięższe zaś kary niech wymierza za najcięższe występki, tak aby stracony został ten tylko, dla kogo samego nawet najlepszą jest rzeczą zostać straconym. I w tym tylko jednym będzie niepodobny do lekarzy, że oni chorym, którym nie mogli uratować życia, ułatwiają lekkie skonanie, on przeciwnie, skazańcowi z hańbą i w pochodzie prowadzi na śmierć i pozbawia życia nie dlatego, jakoby się rozkoszował czyjąś karą – daleka jest bowiem od mędrca taka nieludzka okrutność – ale dlatego, żeby złoczyńcy służyli za przestrogę dla wszystkich, a ponieważ za życia nie chcieli być użyteczni, żeby przynajmniej z ich śmierci rzeczpospolita odniosła pożytek”.

„Jeżeli chcesz, by mędrzec tak wiele się gniewał, jak wiele tego wymaga nikczemność zbrodni, wtedy by musiał już się nie gniewać, ale – oszaleć!”.

„Zachowujemy w sobie gniew i podsycamy, jak gdyby dowodem na to, że gniewamy się słusznie, było to, że gniewamy się mocno”.

Dialogi Seneki zadają kłam nauczaniu szkolnemu i akademickiemu, które stara się przedstawiać różne szkoły filozoficzne jako jaskrawo od siebie różne i wrogo nastawione. Dużo ciepłych słów pod adresem Epikura, Diogenesa i Demokryta, a zwłaszcza Sokratesa i Platona.
Znalazła się też polemika z Arystotelesem, o ile przeoczymy ważne podkreślenie Seneki, że niezgodność rozwiewa...

Dialogi Seneki podobnie jak Listy do Lucyliusza - są trochę taką biblią stoicyzmu. Generalnie zawsze podobało mi się to u Seneki, że potrafił bardzo dogłębnie zbadać dany problem. W "dialogach" występuje właśnie te uporządkowanie, którego brakuje "listom". Warto czytać w zależności od nastroju. Gdy doskwiera nam problem gniewu, można powtórzyć traktat "o gniewie", gdy się czymś niepokoimy - "o pokoju ducha".

Dialogi Seneki podobnie jak Listy do Lucyliusza - są trochę taką biblią stoicyzmu. Generalnie zawsze podobało mi się to u Seneki, że potrafił bardzo dogłębnie zbadać dany problem. W "dialogach" występuje właśnie te uporządkowanie, którego brakuje "listom". Warto czytać w zależności od nastroju. Gdy doskwiera nam problem gniewu, można powtórzyć traktat "o gniewie",...

Dialogi Seneki to moje ulubione stoicki dzieło. Są podzielone tematycznie co ułatwia ich czytanie i wprowadza porządek. W tekstach jest mnóstwo złotych myśl i ćwiczęń stoickich. Najbardziej lubię dialog o mędrcu i o dobrodziejstwach. Wracam do dialogów regularnie w zależności od tego jaki temat mnie w danej chwili interesuje. Seneka pisze przystępniejszym językiem niż Epiktet czy Marek Aureliusz dlatego uważam, że dialogi są dobrym wyborem na pierwszą lekturę oryginalnych stoickich tekstów wywodzących się ze starożytności..

Dialogi Seneki to moje ulubione stoicki dzieło. Są podzielone tematycznie co ułatwia ich czytanie i wprowadza porządek. W tekstach jest mnóstwo złotych myśl i ćwiczęń stoickich. Najbardziej lubię dialog o mędrcu i o dobrodziejstwach. Wracam do dialogów regularnie w zależności od tego jaki temat mnie w danej chwili interesuje. Seneka pisze przystępniejszym językiem niż...