Bardzo przyjemna pozycja, aż dziw, że nigdy wcześniej nie przewinęła się w spisie lektur, choćby we fragmentach, bo stanowi świetny wstęp do tematu.

Bardzo przyjemna pozycja, aż dziw, że nigdy wcześniej nie przewinęła się w spisie lektur, choćby we fragmentach, bo stanowi świetny wstęp do tematu.

"Możemy jednak powiedzieć, pozwalając sobie na użycie terminu scholastycznego, że premetafizyka naszej epoki jest nominalistyczna. Oznacza to jedynie, że większość ludzi 'domyślnie' spodziewa się, iż świat składa się wyłącznie ze zbioru rzeczywistości 'materialnych', które rządzą się prawami ściśle fizycznymi i których badaniem zajmuje się nauka. Te ogólne prawa nie mają statusu metafizycznego, ponieważ nie istniałyby same w sobie. Są to jedynie sposoby pozwalające na konceptualizację prawidłowości, które jesteśmy w stanie zaobserwować. Owe prawa czy uniwersalia nie byłyby więc niczym więcej niż nazwami, bytami abstrakcyjnymi, którym nie odpowiadałyby żadne inne byty niż jednostkowe fizyczne rzeczywistości, o których pozwalałyby myśleć".

"Zapomina się, że sam termin 'materia' zawiera w sobie presupozycję metafizyki idei. Mało kto wie, że pojęcie materii odwołuje się, w łacinie i grece, to macierzyństwa. To właśnie mianem materia rzymscy filozofowie tacy jak Cyceron próbowali przetłumaczyć greckie hyle [...] co nigdy nie występuje w czystej postaci, bez formy [...]. To hyle [...] nigdy nie występuje jako takie. Postrzegane przez nas obiekty funkcjonują bowiem zawsze w jakiejś właściwej sobie konfiguracji, która sprawia, że rzeczy które widzimy i którymi się posługujemy, są częścią rzeczywistości określoną przez swoją formę, a nie 'nieokreśloną materię', do której odnoszą się pojęcia hyle czy materia. [...] W Timajosie Platon pisze, że "hora jest matką stawania się" (50d-51a). Do tego sformułowania odwołuje się Arystoteles, porównując hyle do matki. [...] (termin hyle odnosi się do świata leśnego i do drewna, z którego zrobione są rzeczy, również te, które nie rosną w lesie). [...] Materia nie jest więc w żadnym stopniu rzeczywistością ostateczną czy samowystarczalną. Dlatego też powiedzenie, że nasza 'premetafizyka' jest materialistyczna, byłoby potwierdzeniem platonizmu wraz z jego idealizmem".

"Premetafizykę naszych czasów, nieważne, czy nazwiemy ją materialistyczną czy nominalistyczną, charakteryzuje nowoczesna arogancja, która pozwala jej postrzegać się jako jedyną możliwą. Jej imperium pełne jest patologii [...] z których najbardziej rażący jest niedobór sensu".

"Przewodnią ideą metafizyki jest przekonanie, że istnieje jakiś porządek lub sens rzeczy [...] który jaśnieje w tym, co zmysłowe, porządek, który filozofia mam za zadanie wyrazić. I rzeczywiście, jesteśmy w stanie zaobserwować pewną regularność, spójność, stałość, zgodność z prawem, celowość, jednym słowem racjonalność, mówiąc językiem Platona [...] Arystotelesa i Plotyna".

"Bardzo lubię pierwsze zdanie De ordine św. Augustyna: podążać za porządkiem rzeczy (ordinem rerum) [...] i trzymać się go jest własnością bytu".

"Związek między 'widzieć' i 'wiedzieć' zachował się w większości naszych języków, gdzie widzę znacz rozumiem, wiem. Czasownik 'widzieć' jest tu oczywiście przechodni: zauważa coś, co stanowi eidos w samym świecie zmysłowym. Eidos jest naprawdę formą wyglądu".

"Świat nie jest pozbawiony nie-porządku, ale zauważamy go tylko dlatego, że to porządek jest zasadą ogólną, naszym 'domyślnym' oczekiwaniem, związanym z naszym rozumieniem rzeczywistości".

"Rzeczywistość czysto racjonalna jest niemożliwa do pomyślenia i wyrażenia".

"Koncepcja porządku i sensu rzeczy stanowi pierwszy filar metafizyki, a nawet nauki, w tej formie, w jakiej ją wciąż uprawiamy. Po dziś dzień nauka nie mogłaby badać regularności występujących w świecie, gdyby nie zakładała, że w otaczającej nas rzeczywistości ujawnia się ten porządek".

"Jeśli utrzymujemy, że Przypadek pisany wielką literą jest twórcą wszystkiego, to zostaje on wywyższony do rang zasady metafizycznej. Jest to jednak zasada dziwna, bo opierająca się na nieistnieniu: sam w sobie przypadek nie odpowiada niczemu, nie ucieleśnia się w żadnej rzeczywistości, jest wizją umysłu, naszego bądź uczonych, którzy uważają, że żadna zasada teleologiczna na świecie nie jest sprawdzalna. Wizja umysłu ludzkiego, a tak naprawdę jego brak zrozumienia, awansuje więc do rangi zasady".

"Nie należy z naszej ograniczoności rozumienia wnioskować o irracjonalności samego świata, byłoby to bowiem szczytem arogancji. Dotyczy to wszystkich, którzy głoszą tezę o zasadniczej irracjonaności świata: z własnej niezdolności zrozumienia całości rzeczywistości dedukują, że obce jest jej prawo przyczynowości. Według takiego rozumowania nasz mały rozumek wywyższony jest do pozycji normy dla wyższej zasady świata".

"Cała filozofia jest metafizyką".

"Zbyt rzadko podkreśla się, że po grecku eidos jest też kolejnym określeniem na piękno. [...] Dotyczy to także jego łacińskiego odpowiednika species".

"Owa idea [Piękna] nie powinna być postrzegana jako coś, co przewyższa to, co zmysłowe, i istnieje jedynie w niebie idei, gdzieś tam w górze. Piękno jak najbardziej ujawnia się w świecie zmysłowym i ta właśnie jego cecha wyróżniająca skłoniła Platona, by wybrać je jako ilustrację par excellence pojęcia eidos i układu rzeczy, za które jest owo eidos odpowiedzialne".

"Nauka nie ma skądinąd innego celu poza tym, by ujawnić ów intelekt lub racjonalność, immanentną dla naszego świata, kiedy stara się przenikną tego intelektu przyczyny".

"Dziś [...] ludzie zdają się poszukiwać wiedzy pozbawionej podstawa metafizycznych, która, w imię naukowej obiektywności, nie miałaby konsekwencji moralnych, przynosiłaby za to korzyści ekonomiczne, które jawią się jako najważniejsza racja bytu dzisiejszego świata".

"Eidos stanowi przedmiot wizji. Kiedy pochylamy się nad bytem świata, nie możemy nie stanąć w osłupieniu w obliczu jego regularności i piękna".

"Wszelką wiedzę miedzy się w odniesieniu do bogactwa, które produkuje, jako jedyne kryterium stosując rentowność jej 'efektów' bądź siłę oddziaływania".

"Uznanie, że granice naszego poznania są tożsame z granicami racjonalności samej rzeczywistości byłoby szczytem arogancji. Charakteryzuje ona wszystkich, którzy głoszą zasadniczą irracjonalność rzeczywistości: z własnej niezdolności zrozumienia jej w pełni wyciągają wniosek, że ona sama nie jest racjonalna. Takie myślenie wywyższa nasz mały rozumek do rangi rozumu najwyższego".

"Możemy jednak powiedzieć, pozwalając sobie na użycie terminu scholastycznego, że premetafizyka naszej epoki jest nominalistyczna. Oznacza to jedynie, że większość ludzi 'domyślnie' spodziewa się, iż świat składa się wyłącznie ze zbioru rzeczywistości 'materialnych', które rządzą się prawami ściśle fizycznymi i których badaniem zajmuje się nauka. Te ogólne prawa nie mają...