Jedwabne szlaki. Nowa historia świata.

Książka ciekawa, próbująca kompleksowo nakreślić ponad 2,5 tyś lat relacji handlowo/społeczno/gospodarczych na szlakach Azji Centralnej, łączącej Bliski Wschód i Europę z Indiami i Chinami.
Początek książki dotyczący czasów starożytnych zwięzły, ale wydaje się trafny i opisany z dystansem. Natomiast czym bliżej współczesności, tym autor skupia się coraz bardziej na zachodnioeuropejskim spojrzeniu a w zasadzie angielskim punkcie widzenia. Autor praktycznie pomija Ruś/Rosję, do momentu rywalizacji z Anglią o Iran i Indie w drugiej poł. XIX w. tak jakby Rosja pojawiła się nagle i nie było jej wcześniej na jedwabnych szlakach Azji.
Ostatnie 100 lat to 2/3 książki i to z punktu widzenia Anglika, to trochę wypacza,, ale z drugiej strony można dowiedzieć się ciekawych faktów, z okresu zakładania Brytyjsko Irańskiej spółki wydobywającej ropę, na bazie której powstało BP. W tym świetle, zaczynam rozumieć dlaczego Persowie wygonili ich w czasie rewolucji Irańskiej z 1979 r. i do dziś maja pretensje dot. całokształtu polityczno/ekonomicznego do ogólnie pojętego zachodu. Pod tym kątem bardzo ciekawa pozycja, ale niestety trochę po macoszemu traktuje starsze dzieje tj. przed wkroczeniem Brytyjczyków na Ocean Indyjski i zajęcia Indii.
Autor nie poświęcił też uwagi Portugalczykom i nie wyjaśnił dlaczego szlak lądowy do Indii stracił na znaczeniu na rzecz drogi morskiej którą wyznaczyli Portugalczycy.
Podsumowując książka dobra, ale autor mógłby szerzej opisać kilka aspektów np. Rosji, Portugalczyków, czy Iranu i opisywać wydarzenia z większym dystansem do angielskiego punktu widzenia:)

Książka ciekawa, próbująca kompleksowo nakreślić ponad 2,5 tyś lat relacji handlowo/społeczno/gospodarczych na szlakach Azji Centralnej, łączącej Bliski Wschód i Europę z Indiami i Chinami.
Początek książki dotyczący czasów starożytnych zwięzły, ale wydaje się trafny i opisany z dystansem. Natomiast czym bliżej współczesności, tym autor skupia się coraz bardziej na zachodni...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Historia opowiedziana "z innej strony". W sumie niby nic specjalnie nowego, ale książkę się bardzo dobrze czyta. Polecam!

Historia opowiedziana "z innej strony". W sumie niby nic specjalnie nowego, ale książkę się bardzo dobrze czyta. Polecam!

Pokaż mimo to

Fantastyczna lektura, niestety autorowi trzeba wybaczyć wiele poważnych błędów dotyczących miejsc, dat i postaci...

Fantastyczna lektura, niestety autorowi trzeba wybaczyć wiele poważnych błędów dotyczących miejsc, dat i postaci...

Pokaż mimo to

Peter Frankopan napisał dzieło obszerne ukazujące wszystkie główne aspekty kursu historii powszechnej od starożytności grecko-rzymskiej do 2013.Powyższa praca stanowi także syntezę dziejów świata w perspektywie, która nie bije po oczach europocentryzmem. Autor w książce pokazuje dzieje Jedwabnego szlaku tylko pytanie czy jednego?. Moim zdaniem tak ale w 26 jego odsłonach licząc z podsumowaniem. Książka posiada znakomitą ilość map ukazujących różne mutacje i wersje od słynnej drogi królewskiej przez szlak korzenny i odnogi arabsko-afrykańskie aż po tą morską stworzoną dzięki wyprawom Vasco Da Gammy i Ferdynanda Magellana oraz Zhenga-He. Pokazuje także szlak czarnego złota a więc jak europejskie imperia kolonialne w zażartej walce o ten szlak biły rodziły się i upadały imperia. Jak rozwijały się na tym szlaku wielkie religie Chrześcijaństwo, Buddyzm i Islam. By w końcu zakończyć XX wiek upadkiem ZSRR o walkę o bogactwa tego szlaku i pokazać jak ten szlak na nowo dzięki Chinom i Iranowi dąży do stania się po raz kolejny matką nowych mocarstw. To tylko kilka z opisanych tutaj problemów razem z kwestiami związanymi z transferami instytucji i technologii między Europą i Azją książka ta napisana przystępnym językiem mimo wielopoziomowej analizy stanowi obowiązkową pozycję nie tylko dla naukowców i analityków czy ekonomistów. Jest to książka interdyscyplinarna w swojej warstwie analitycznej. Polecam ją każdemu kto chce poznać procesy, na których zbudowany jest współczesny świat. Jednak dla ludzi naiwnych historiozoficznie będzie to książka bolesna i potrafiąca rozbudować pola poznawcze do nowej analizy problemów i jest moim zdaniem jedną z najlepszych książek na temat problemów eurazjatyckich napisanych w XX i początków XXI w. Praca powyższa stanowi zbiór faktów o wojnach o drogi i ekspansję imperiów nie tylko w Europie ale i w Azji.
Rdzeniem książki są przepływy strategiczne w Eurazji na przestrzeni ostatnich 2400 lat od powstania imperium Aleksandra Macedońskiego do współczesnego wzrostu Chin, w moim przekonaniu przespanego przez zachód i tego przed, którym ostrzegali R. Kagan i P. Buchanan do pewnego stopnia także James Rickards. Stawiam omawianą tutaj pracę subiektywnie z Książkami N. Fergusona, J. Goodiego, D. Landesa czy S.P. Huntingtona czy H. Kisingera czy F. Braudella, R. Camerona.

Peter Frankopan napisał dzieło obszerne ukazujące wszystkie główne aspekty kursu historii powszechnej od starożytności grecko-rzymskiej do 2013.Powyższa praca stanowi także syntezę dziejów świata w perspektywie, która nie bije po oczach europocentryzmem. Autor w książce pokazuje dzieje Jedwabnego szlaku tylko pytanie czy jednego?. Moim zdaniem tak ale w 26 jego odsłonach licząc...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Autor miał świetny pomysł na wciągającą książkę, jako panoramę przemian kulturalno-społeczno-gospodarczo-politycznych obszarów kojarzonych klasycznie z euroazjatyckim jedwabnym szlakiem. Sam szlak, który stracił znaczenie w dobie odkryć geograficznych, został potraktowany symbolicznie, jako pewna idea spinająca ostatnie 2000 lat historii.

Mediawista Peter Frankopan poszukując nowej perspektywy dla nieznośnego europocentrycznego patrzenia na dzieje napisał „Jedwabne szlaki. Nowa historia świata” by zrównoważyć tę jednostronność. Książka okazała się dobra (na początku), genialna (w środku) i słaba (na końcu). Najlepszym rozwiązaniem byłoby więc osobne zaopiniowanie partii dotyczących okresu do XVIII wieku i ostatnich dwustu lat. To dla mnie po prostu niemal dwie książki. W ogólności w przekrojowej historii problemem jest utrzymanie stopnia detaliczności. Z wielu powodów, im bliższa nam historia, tym więcej pojawia się szczegółów. Tworzy to poczucie rosnącej wagi zdarzeń nam bliższych. Tak postąpił niestety też Frankopan. Do XV wieku kolejne zdarzenia są w miarę równo 'gęsto' rozpisane. W nowożytności pojawiają się pewne luki i przeskoki, by ostatnim dwóm wiekom poświęcić 1/3 książki, w szczególności okresowi powojennemu niemal 25%. To według mnie błąd, szczególnie, że końcówka właściwie zmierza w niewiadomym kierunku i ostatecznie podsumowanie jakoś nieudolnie stara się nawiązać do średniowiecznej idei tytułowego szlaku, będąc de facto zaledwie wybiórczym opisem zmagań USA i ZSRR o wpływy na roponośnych obszarach.

To nie pierwsza historia świata, ale jak wspomniałem dość wyjątkowa, bo pokazująca dzieje nam znane (czyli głównie Europę) przez pryzmat interakcji naszego tzw. Zachodu z azjatyckimi ogromnymi bezkresami - źródłem pożądanych przez nas towarów: jedwabiu, porcelany, koni i przede wszystkim przypraw. Kierunek i intensywność wymiany myśli i dóbr zależał zarówno od możliwości europejskich posiadaczy pieniędzy, jak i od aktualnego stanu geopolitycznego w Azji. Stąd Frankopan szeroko przeanalizował zmienność azjatyckiej szachownicy i dominujących na niej graczy. Są migracje Hunów, ekspansja islamu czy mongolskie rządy. Wszystko omówione w kontekście europejskich potrzeb i ambicji. Zabiegi Wenecji, krucjaty i dżuma zbudowały przed-nowożytny pejzaż zmienności. Te partie w książce czytało się świetnie. Szczególnie polecam opisy niechlubnych 'aktywności gospodarczych' okresu od IX do XIII wieku, gdy handel niewolnikami budował siłę Wikingów czy Wenecji (str. 139-145).

Jeszcze lepszy był historyk w analizach kluczowych przemian relacji Wschód-Zachód w okresie XV-XVIII wiek. Analiza subtelnego przejścia od otwartej wymiany (i obustronnej zyskowności), po dominację Europejczyków (polecam szczególnie opisy perfidnych mechanizmów wyzysku Indii i Chin przez Wielką Brytanię przy użyciu opium - str. 304-307), to kolejna niechlubna karta naszego kręgu cywilizacyjnego. Frankopan jednoznacznie punktuje proceder kolonialny, w którym kruszec z ograbionych obszarów Nowego Świata trafiał jako zapłata za towary ze Wschodu (str.261-262). Taka perspektywa zmusza do nieco innego patrzenia na przykład na Eskurial i wiele świadectw bogactwa Francji, Anglii czy Holandii. Niezmiernie ciekawa była dyskusja nad przyczynami tego przełomu, który z Azji zrobił na kilka wieków naszego klienta. Historyk wyróżnił elitaryzm i rozwarstwienie w Europie, które napędzało potrzeby otaczania się orientalnym luksusem. W przeciwieństwie do Zachodu, na Wschodzie traktowano materialne dobra z większym dystansem, a niemożliwy do określenia wskaźnik Giniego, był tam po prostu zdecydowanie niższy. W efekcie intensyfikacja produkcji gospodarczej pozostawiała wiele do życzenia. Równie ciekawe były analizy historii militaryzmu europejskiego, który dzięki ciągłym tarciom między niewielkimi państwami (szczególnie w porównaniu do przestrzeni azjatyckich), pozwolił na wypracowanie technik budowania podległości w sposób wyrachowany i cyniczny (np. kluczowy 'trening' przeprowadzono podczas wojny trzydziestoletniej). W starciu z takim przeciwnikiem, nowożytny Wschód nie miał szans. Zabrakło mi jedynie pewnych innych źródeł Zachodniego sukcesu. Z obiektywnych mechanizmów warto było wspomnieć o fermencie idei (Spinoza, Kartezjusz czy Bacon), które doprowadziły do rewolucji naukowej i zbudowały technologiczną (na polach innych niż militarne) przewagę Europy.

Gdyby Frankopan zakończył książkę na XVIII wieku, dałbym jej maksymalną notę. Gdyby w ostatnich rozdziałach przedyskutował przede wszystkim religijne i ideowe podstawy narastającej nienawiści dużej grupy mieszkańców Wschodu do Europejczyków i Amerykanów (zarówno słuszne i urojone niechęci), to również byłbym zachwycony książką. Gdyby więcej uwagi poświęcił na chiński fenomen, jako domknięcie klamrą kontaktów Wschód-Zachód, wracając do pojęcia jedwabnego szlaku w jego współcześnie reanimowanej globalnej postaci, to byłoby świetnie. Jednak historyk zaprzepaścił szansę, dając się ponieść geopolityce napięć USA-ZSRR w teatrze azjatyckich stref wpływów i cynicznej walce o ropę i gaz.

Jeśli chce się dokonać poważnego podsumowania relacji Wschód-Zachód, to nie warto chociażby cytować przesadnie Georga Busha i jego kłamstwa. Szkoda czasu na skrupulatne odtwarzanie kryzysu lat 1979-1980 (obalenie szacha Iranu, wojna iracko-irańska, napaść ZSRR na Afganistan). Równie istotne były przecież: rozpad Indii (ani słowa), powojenne napięcia w Chinach (ani słowa) czy turecki nacjonalizm, militaryzacja i swoiście pojmowana świeckość państwowa (zaledwie wspomniano). Z jakichś powodów autor uznał, że kluczem współczesnej panoramy są Iran, Irak i Afganistan oraz ropa naftowa. Ten ostatni składnik buduje świat, ale czy nie warto było pokazać większej ilości elementów układanki? Czy faktycznie wojna o Kuwejt zbudowała nowy jedwabny szlak (str. 527)? Mam inne przekonania. Mojej raczej negatywnej oceny opisu współczesności dopełnia końcówka, w której Frankopan dość niesmacznie (czyli bez refleksji) opisał przepych i bezguście inwestycyjne w państwach, które ostatnio intensywnie odkrywają złoża ropy i innych cennych składników gruntu (Kazachstan, Kirgistan, Azerbejdżan, Uzbekistan, Gruzja). Nieskomentowanie słów w stylu (str. 559-560):

"W Taszkencie wzniesiono imponujący budynek Biblioteki Narodowej, a w Tbilisi - sobór Trójcy Świętej, ufundowany przez gruzińskiego oligarchę Bidzinę Iwaniszwilego, który w 2006 roku za dziewięćdziesiąt pięć milionów dolarów kupił na aukcji 'Portret Dory Maar z kotem' Picassa'. Ta część świata wraca do swojej dawnej świetności."

to dla mnie nieporozumienie. Biblioteka - rozumiem (choć mam wrażenie, że to kolejny pomnik czyjejś próżności), ale reszta wymienionych inwestycji? - dość dyskusyjna, szczególnie jako argumenty wskazujące na świetność. Czy faktycznie zamiana sprzedanej ropy naftowej na dzieła sztuki europejskiej, stawianie nowych miast na pustyni, ogromne pomniki 'ku czci wielkiego budowniczego' zalęgające w centrach państw rządzonych niemal dyktatorsko, to wschód świetności i nowe otwarcie azjatyckie? A gdzie demokracja, zapóźnienia, analfabetyzm i ogromne deficyty nieodzownych elementów do budowania znośnego życie dla miliardów mieszkańców Azji? Jakoś Frankopan o tym zapomniał. Kierunki rozwoju świata nie tylko budowały analizy i decyzje Kissingera, Gromyki czy Mosaddeqa, ale i daleko mniej uchwytne rozbieżności kulturowe, świadomość lokalna, gospodarcze potrzeby czy zmienności klimatyczne.

"Jedwabne szlaki" to wspaniały pomysł, ale i niespójna realizacja. Przeczytać trzeba, bo warto. Frankopan wiele kwestii rozważa w nieszablonowym kontekście. Zmusza do myślenia i buduje nową perspektywę. Słowo 'wyjątkowość' naszego obszaru cywilizacyjnego, po lekturze jego książki, należy zrewidować. Jednak pokazany okres 'pary i atomu' pozostawia wiele do życzenia. Stąd jednocześnie daję dwie noty - 9 i 5 - sumujące się do średniej, która nie za bardzo odpowiada moim odczuciom.

Autor miał świetny pomysł na wciągającą książkę, jako panoramę przemian kulturalno-społeczno-gospodarczo-politycznych obszarów kojarzonych klasycznie z euroazjatyckim jedwabnym szlakiem. Sam szlak, który stracił znaczenie w dobie odkryć geograficznych, został potraktowany symbolicznie, jako pewna idea spinająca ostatnie 2000 lat historii.

Mediawista Peter Frankopan p...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Znakomite dzieło, pokazujące historię Azji i jej wpływu na wydarzenia w Europie i Świecie

Znakomite dzieło, pokazujące historię Azji i jej wpływu na wydarzenia w Europie i Świecie

Pokaż mimo to

Książkę zacząłem czytać z entuzjazmem, ale w miarę upływu stron zainteresowanie spadało. Głównym zarzutem jest zbyt duża ilość informacji, bez ich wyjaśniania. Postaci, podmioty pojawiają się i znikają, ale nie do końca dowiadujemy się kim lub czym są. Często występuje brak związków przyczynowo-skutkowych. Na plus wskazać można rzetelną analizę polityki na obszarze bliskowschodnio-środkowoazjatyckim. Tak czy owak warto zapoznać się z wnioskami płynącymi z tej książki.

Książkę zacząłem czytać z entuzjazmem, ale w miarę upływu stron zainteresowanie spadało. Głównym zarzutem jest zbyt duża ilość informacji, bez ich wyjaśniania. Postaci, podmioty pojawiają się i znikają, ale nie do końca dowiadujemy się kim lub czym są. Często występuje brak związków przyczynowo-skutkowych. Na plus wskazać można rzetelną analizę polityki na obszarze bliskowschod...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Jedna z lepszych książek o historii jakie czytałem, a było tego sporo już w moim życiu. Na pewno autor postawił sobie bardzo ambitne zadanie opisania historii świata poprzez analizę tego, co działo się na jedwabnym szlaku / szlakach. Robi to w sposób bardzo sprawny, do pewnego momentu wręcz rewelacyjny - trudne zagadnienia starożytne, zawikłane nazwy ludów, miast, krain - piórem Petera Frankopana stają się łatwe i przyswajalne. Ilość tekstu jaką sobie zaznaczałem na przyszłość ku pamięci zatrważała mnie i mojego Kindla.
W naprawdę wyjątkowy sposób autor wciąga czytelnika w historię świata, obala wiele mitów, kopie Europę po kostkach i każe pokłonić się przed Azją Centralną i jej dorobkiem - ja przyznam się szczerze, pokłoniłem się wiele razy i zweryfikowałem powiedzenie, że wszystkie drogi prowadzą do Rzymu. Przy okazji wędrówki przez wieki dowiedziałem się o mnóstwie ciekawostek, takich jak losy czwartej krucjaty (już nigdy na Wenecję nie spojrzę tak samo), oblężeniu Konstantynopola w 626 roku, błyskawicznej ekspansji islamu itd.
ALE
I tu wchodzimy w listę zarzutów:
- autor momentami ślizga się po tematach - dość pobieżnie potrafi przejść przez zmiany dynastyczne w głównych krajach regionu, praktycznie jednym zdaniem czasami o czymś wspomina (mamelucy załapali się na jeden akapit). O Ottomanach to w ogóle nie napisano zbyt wiele
- mam gruby niedosyt na temat Indii, śladowo opisane dzieje tego kraju
- mam poczucie naciągnięcia szlaku jedwabnego na trasy handlowe które szły nad morzem czarnym przez tereny Ukrainy współczesnej

To uwagi pierwsze z brzegu. Autor dramatycznie natomiast prześlizgnął się przez okres XVI - XIX wiek, wskazał, że odkrycie Ameryki i kulistości Ziemii spowodował upadek znaczenia JSZ, opowiedział w kilku stronach o ekspansji Holandii, Anglii, dominacji tych krajów i kompanii handlowych nad Azją - a potem pstryk, odkrywamy ropę na koniec XIX wieku i zaczyna się detaliczny opis jak Anglia a potem USA kompletnie spartoliły relacje z krajami Zatoki Perskiej i pokłóciły się z miejscowymi o ropę rozpętując terroryzm przez ostatnie 30 lat. Opowieści te zajmują 1/3 książki i szczerze mówiąc miałem poczucie zdominowania tematyki ksiązki przez ropę.

Dodatkowo autor ma kilka tez, które dla mnie są naciągane, a mianowicie:
- I wojna światowa wybuchła, bo Anglia rywalizowała z Rosją o dominację w Azji Środkowej, a ponieważ jej nie do końca szło, to zaangażowała Rosję w sprawy europejskie, Ententę i finalnie Rosja wyłożyła się na tym, rozpętując wojnę światową. Nie spotkałem się z takim ujęciem tematu jeszcze
- do holokaustu doszło z powodu niedoboru żywności - Niemcy zdecydowali o zamordowaniu milionów Żydow, bo spodziewane plony z "jedwabnego szlaku" na Ukrainie, pól czarnoziemów, były zbyt niskie aby wyżywić naród niemiecki, więc przyspieszyło to decyzję o wymordowaniu więźniów obozów i eksterminacji całego narodu żydowskiego. Jestem za cienki w tych tematach, ale ponownie - nie spotkałem się nigdy z takim podejściem
- polski tłumacz znalazł około 150 miejsc, w których autor myli fakty, to nieco obniża dla mnie wiarygodność pewnych przemyśleń lub tez.

W końcowych stronach autor przekonuje czytelnika, że czas jedwabnych szlaków powraca, Europa kończy swój okres dominacji, który to okres był praktycznie aberracją, zaledwie 500 latami w całej historii świata. I ta smutna konstatacja dla mieszkańca Europy została pieczołowicie udowodniona - nawet jeśli ma się wrażenie, że nieco momentami na siłę i w sposób naciągany.

Polecam każdemu, kto ma trochę czasu i zaparcia aby poczytać o historii w sposób nieco odmienny.

Jedna z lepszych książek o historii jakie czytałem, a było tego sporo już w moim życiu. Na pewno autor postawił sobie bardzo ambitne zadanie opisania historii świata poprzez analizę tego, co działo się na jedwabnym szlaku / szlakach. Robi to w sposób bardzo sprawny, do pewnego momentu wręcz rewelacyjny - trudne zagadnienia starożytne, zawikłane nazwy ludów, miast, krain - pióre...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Wspaniała to lektura. Jako historyk zostałem wykształcony w podejściu europocentrycznym i anglosaskim. Autor kieruje swą uwagę na kraje Jedwabnego Szlaku, a więc od Morza Śródziemnego aż po Chiny, Koreę i Japonię.

Książkę bardzo sprawnie się czyta. Przemyślany podział na rozdziały ułatwia lekturę. Książka może się polskiemu czytelnikowi wydać nieco egzotyczna, ale takie książki właśnie są potrzebne. By nie skupiać się tylko na historii USA i Europy.

Dawkowałem sobie lekturę powoli, na swoim podświetlanym czytniku zarwałem niejedną noc.

Książka jak wspomniałem jest bardzo dobrze skonstruowana.

Mamy masę ciekawych przypisów, i końcówka książka została okraszona mnóstwem przypisów właśnie i mnóstwem świetnie dobranych fotografii.

Dla kogo ta książka? Dla wszystkich, których interesuje historia krajów od Morza Śródziemnego po Daleki Wschód, dla historyków, politologów jak i osób niezwiązanych z tematem. Pamiętajmy, że Daleki i Środkowy Wschód rośnie w siłę.

A więc książka jest na czasie i jest bardzo potrzebna.

Polecam !

Wspaniała to lektura. Jako historyk zostałem wykształcony w podejściu europocentrycznym i anglosaskim. Autor kieruje swą uwagę na kraje Jedwabnego Szlaku, a więc od Morza Śródziemnego aż po Chiny, Koreę i Japonię.

Książkę bardzo sprawnie się czyta. Przemyślany podział na rozdziały ułatwia lekturę. Książka może się polskiemu czytelnikowi wydać nieco egzotyczna, ale taki...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Udany przegląd historii głównie Azji Środkowej. Wadą jest ilość stron i to, że jeśli czytaliśmy już książki o podobnej tematyce, wiele rzeczy nie będzie dla nas nowych. Zaletą jest dobry opis mechanizmów działania polityki i ekonomii oraz to, że historia zaczyna się w starożytności a kończy się dosłownie wczoraj.

Udany przegląd historii głównie Azji Środkowej. Wadą jest ilość stron i to, że jeśli czytaliśmy już książki o podobnej tematyce, wiele rzeczy nie będzie dla nas nowych. Zaletą jest dobry opis mechanizmów działania polityki i ekonomii oraz to, że historia zaczyna się w starożytności a kończy się dosłownie wczoraj.

Pokaż mimo to