Nowe teorie Wszystkiego. W poszukiwaniu ostatecznego wyjaśnienia

Trochę chaotycznie napisana książka. Wielokrotnie autor wraca do tych samych wątków - np. algorytmicznej ściśliwości teorii naukowych. Poza tym pozycja jest na granicy literatury popularnonaukowej i opracowania naukowego. Oczekiwałbym bardziej przejrzystego wyjaśnienia niektórych pojęć; miałem czasami wrażenie, że autor bez sensu używa trudnych słów.

Trochę chaotycznie napisana książka. Wielokrotnie autor wraca do tych samych wątków - np. algorytmicznej ściśliwości teorii naukowych. Poza tym pozycja jest na granicy literatury popularnonaukowej i opracowania naukowego. Oczekiwałbym bardziej przejrzystego wyjaśnienia niektórych pojęć; miałem czasami wrażenie, że autor bez sensu używa trudnych słów.

"Nowe teorie wszystkiego. W poszukiwaniu ostatecznego wyjaśnienia." Johna D. Barrowa to niezwykła intelektualna i filozficzna uczta. Istotnie, trudna, ponieważ nie sposób zachwycać się nią bez wcześniejszego przygotowania dotyczącego pojęć z zakresu matematyki czy fizyki. Niemniej, książka ta nie wpisuje się w kanon "zwykłej" literatury popularnonaukowej (stwierdzę, że nawet nie powinno się jej umieszczać w takim zestawieniu). Przyjęta konwencja, warsztat oraz sposób przekazywania wiedzy przez autora wymaga od czytelnika skupienia i zaangażowania. Nie oferuje ona "fajerwerków", lecz niezwykłą głębie, pobudzającą do myślenia i skłaniającą do stawiania pytań. "Nowe teorie wszystkiego" polecam zdecydowanie, ale nie do przeczytania, lecz do przeżycia.

"Nowe teorie wszystkiego. W poszukiwaniu ostatecznego wyjaśnienia." Johna D. Barrowa to niezwykła intelektualna i filozficzna uczta. Istotnie, trudna, ponieważ nie sposób zachwycać się nią bez wcześniejszego przygotowania dotyczącego pojęć z zakresu matematyki czy fizyki. Niemniej, książka ta nie wpisuje się w kanon "zwykłej" literatury popularnonaukowej (stwierdzę, że...

Czy jest coś, co jednoznacznie separuje naukowość pytań o istnienie teorii wszystkiego od mrzonek?

Fizyka nie może zaprzestać poszukiwań odpowiedzi, obejmujących jak największy zakres zjawisk opisanych zbiorem reguł w możliwie zwartej postaci, bo to jest jej cel. Każda aktywność nakierowana na poznanie głębi prawd i mechanizmów kierujących światem, od wieków prowadzi ostatecznie do dylematów o prawdziwość wniosków. Rozwijane narzędzia matematyczne i możliwości obserwacyjne pomogły ludziom nauczyć się języka przyrody i opisać sporo tajemnic. Zbudowany pejzaż dobrze przewiduje nasze otoczenie - to skale ludzkie. Nie mamy jednak epistemicznej pewności o wielu relacjach kosmicznych i skali mikro. Tworzymy teorie, by te luki wypełniać. John Barrow w "Nowych teoriach wszystkiego. W poszukiwaniu ostatecznego wyjaśnienia" prześledził stan prac nad fundamentalnymi prawami Wszechświata z perspektywy matematyki, astronomii, filozofii nauki i fizyki. Na każdym poziomie poszukiwał przede wszystkim słabych stron i białych plam. Pokazał gdzie problemy są natury pojęciowej czy operacyjnej, odgraniczając je jednocześnie od ontologicznych niemożności. Powstała książka trudna, wymagająca u czytelnika bazy zbudowanej wcześniej na matematyczno-fizycznych zagadnieniach, tak nieco powyżej popularnych opracowań. Poszukiwacze filozoficznego języka w książkach również powinni być usatysfakcjonowani. Barrow bardzo sprawnie porusza się na wielu polach aktywności człowieka.

Kluczowe pytania, które fizyk ogląda pod różnymi kątami, dotyczą naszych ograniczeń. Analizuje możliwe scenariusze dla ewolucji Wszechświata z punktu widzenia ziemskiego istnienia, znanych nam praw przyrody i pojawiających się w nich stałych fundamentalnych. Te ostatnie są jedną z przyczyn powszechności przekonań, że praca nad pełnym obrazem nie jest skończona. Mimo, że doszło do wyodrębnienia czterech sił formujących świat (grawitacja, elektromagnetyzm i dwie siły jądrowe) oraz do unifikacji trzech z nich, otwarte pytania przyciągają naukowców, jak magnes. Czy teoria strun będzie spełnieniem marzeń? Trzymanie się zasady nakierowanej na poszukiwaniu symetrii w równaniach i odpowiadających im zjawiskom pomogło w wielu przypadkach. Czy jednak to droga odpowiednia zawsze? Barrow przestrzega przed ignorowaniem złożoności czy przypadkowości naszej sytuacji rozumianej, jako pewna lokalność obrazu świata, która może nie być realizowana w częściach niedostępnych naszemu poznaniu. Snuje sporo ciekawych dywagacji o początku czasu i przestrzeni, o scenariuszach jego braku, o przyszłości kosmosu.

Bardzo ciekawe okazały się partie, w których naukowiec, pokazując istotę języka matematyki, wykazuje ograniczoność możliwości poznawczych, tak na poziomie ostatecznym. Złożoność, zjawiska kolektywne i emergencja różnych poziomów skal prowadzą naukę czasem na manowce i zastawiają pułapki na badaczy. Ostateczna prostata formuł ilościowych nie musi iść w parze z opisywanymi przez nie realizacjami rzeczywistości:

"Jedną z najbardziej zdumiewających cech świata jest to, że jego prawa wydają się proste, podczas gdy mnóstwo stanów i sytuacji, w jakich się przejawiają, jest wyjątkowo skomplikowanych. (...) Fakt, że efekty praw natury nie muszą charakteryzować się symetriami stojących za nimi praw, czyni naukę trudną oraz uczy nas, dlaczego skomplikowane zbiorcze struktury, które odkrywamy w naturze, mogą być rezultatami bardzo prostych praw zmian i niezmienniczości. Jednak – jakkolwiek ważne jest wspomnienie tego faktu – nie wystarcza to do zrozumienia świata fizycznego."

Ponieważ nie mamy pewności, czy świat faktycznie jest logiczny, to należy konfrontować zapędy teoretyków w tworzeniu modeli z tym, co daje się zaobserwować. Jeśli do tego dochodzą pułapki metodologiczne związane z przyczynowością, ograniczonością perspektywy czy niepojętą nielokalnością mechaniki kwantowej, to zagubienie się w jałowych dywagacjach jest prawdopodobne. Barrow pytając o sens zasady antropicznej i stopień zdeterminowania naszego oglądu na fakty w konsekwencji stosowania nieuchronnych uproszczeń, sugeruje źródło mitotwórczych narracji:

"Mity nie powstają z danych ani jako rozwiązania dla problemów praktycznych. Powstają jako swego rodzaju antidotum na podejrzenia małości i braku znaczenia ludzkości w obliczu rzeczy, których nie może ona zrozumieć."

"Nowe teorie wszystkiego" to podsumowanie stanu nauk podstawowych na początek XXI wieku. Barrow wydaje się sceptyczny wobec wielu medialnych deklaracji o końcu nauki, o zbliżającym się pełnym poznaniu. Skupia się na nakreśleniu ram możliwych kompromisów z przyrodą, na ludzkiej potrzebie używania sprawdzonego języka matematyki, który zdumiewająco współgra z tym, co obserwujemy. Nie oznacza to jednak, że wszystko się nam uda zrozumieć. Osiągnęliśmy dużo, a za zakrętem może nas czekać ściana niemożliwości dalszego rozwoju lub wielkie otwarcie na nową perspektywę i jakościowy postęp. Tego nikt nie wie.

Polecam wyrobionym czytelnikom, którzy szukają pomocy w zrozumieniu świata i są gotowi na sporą dawkę przemyśleń sugerujących pogłębiony namysł.

Czy jest coś, co jednoznacznie separuje naukowość pytań o istnienie teorii wszystkiego od mrzonek?

Fizyka nie może zaprzestać poszukiwań odpowiedzi, obejmujących jak największy zakres zjawisk opisanych zbiorem reguł w możliwie zwartej postaci, bo to jest jej cel. Każda aktywność nakierowana na poznanie głębi prawd i mechanizmów kierujących światem, od wieków prowadzi...

Niestety to jest książka popularno-naukowa dla matematyków. Wypchana jest po same brzegi teoriami matematycznymi i ich znaczeniem dla fizyki. Niestety wiele z tych teorii i pojęć nie zostało należycie wyjaśnionych, a czytanie książki ze słownikiem albo wyszukiwarka google to nie jest przyjemność. Nowych teorii wszystkiego w książce tyle co śniegu latem. W zasadzie bez konkretów. Na kilku akapitach było coś o czasoprzestrzeni, strunach, może coś jeszcze. W sumie to już nie wiem, bo przez te bełkotliwe lanie wody przez 400 stron niewiele pamiętam. Jak nie masz zacięcia matematycznego nie polecam.

Niestety to jest książka popularno-naukowa dla matematyków. Wypchana jest po same brzegi teoriami matematycznymi i ich znaczeniem dla fizyki. Niestety wiele z tych teorii i pojęć nie zostało należycie wyjaśnionych, a czytanie książki ze słownikiem albo wyszukiwarka google to nie jest przyjemność. Nowych teorii wszystkiego w książce tyle co śniegu latem. W zasadzie bez...

Ciekawe, ale czegoś mi tutaj po prostu brakowało.

Ciekawe, ale czegoś mi tutaj po prostu brakowało.