Perfekcyjna niedoskonałość

Dawno nie miałem do czynienia z książką, która byłaby tak trudna w ocenie i której lektura byłaby naprzemiennie graniczącą z niezrozumieniem nudą, do której muszę z obowiązku się przymusić, a jednocześnie angażującym, wzbudzającym podziw względem autora, arcydziełem gatunku sci-fi i to w pełnym tego słowa znaczeniu. Dopiero pod sam koniec powieści doszedłem do wniosku, że „Perfekcyjna Niedoskonałość” jest dziełem bliskim absolutowi na jednej płaszczyźnie, a na drugiej zaś – topornym, momentami męczącym i wzbudzającym zrozumienie dla tych, którzy ją rzucili w kąt, aczkolwiek zwiastującym już talent autora.

Najjaśniejszym punktem książki jest wykreowany przez autor świat XXIX wieku z rozbudowaną siecią pojęć oraz nacechowany Hard Sci-Fi w najściślejszym znaczenia tego słowie. Na pierwszy plan wysuwa się oczywiście posthumanizm, posunięty do granic możliwości, nie ograniczający się do kilku podstawowych tropów gatunku. Jeżeli poruszane jest przeniesienie umysłu, to jasnym będzie, że autor nie tylko będzie wzmiankował nam modyfikalność postludzi (w świecie książki – phoebe) czy ich istnienie w wielu manifestacjach, lecz nam je pokaże, także na przykładzie bohatera i ujawni do czego ogrom nowych możliwości może doprowadzić w (nie)codziennym życiu phoebe. Większość autorów fantastyki przedstawia jedynie problemy i rzuca filozoficznymi kliszami skupionymi wokół nich, zaś Dukaj tworzy wokół nich całą mitologię z naukowymi pojęciami, wykresami i obliczeniami, a potem idzie jeszcze krok dalej od posthumanizmu, czyli zmierza dokładnie tam, gdzie inni autorzy nie mają odwagi i pomysłowości. I to faktycznie działa, bo Dukaj spaja przedstawiony rozwój ludzkości (jak i całego życia rozumnego w kosmosie) w ramach ewolucjonistycznej, rozbudowanej, ale i przejrzystej dla czytelnika teorii, dając coraz jaśniejszy sygnał, że wszystko zmierza do tytułowej perfekcji i doskonałości. Wytrychem do stworzenia absolutu jest metafizyka, dziedzina nauki opierająca się o zmienianie praw fizyki przez zawijanie materii przywodzące na myśl czarne dziury. Zabawa stałymi fizycznymi i dążenie do warunków najbardziej optymalnych dla „kosmicznych komputerów” jest tylko przedsmakiem zabawy, gdy autor rzuca myślą, co byłoby gdyby znana nam rzeczywistość byłaby pozbawiona wielu nie do wyobrażenia dla nas obecnie „stałych fizycznych” albo wykorzystuje neutrina do przepowiadania przyszłości w „studniach czasu”. Takich zabaw myślowych jest wiele – fakt, są one rzucane i momentami bardzo zwięzłe – ale sprawiają nie małą satysfakcję.

Dukaj zmierza ku swoistemu gniazdu światów i to faktycznie działa. „Perfekcyjna Niedoskonałość” to trudno przyswajalny, ale konsekwentny i starannie przygotowany świat, ze świetnym tematem przewodnim i pobocznie rzucanymi w tle koncepcjami – postseksualność, międzygatunkowe języki, randomizery zachowań. Dodatkowo całość podlana jest nutką „orientalnego feudalizmu”, którego istotę szybko pojmie się podczas lektury. Świata powieści nie powstydziły się Neal Stephenson czy Greg Egan, do których nie sposób Jacka Dukaja nie porównać, choć polskie tradycje sci-fi są również widoczne. Rewelacja, której złożoność trzeba sobie poskładać z porozrzucanych ekspozycji. Elementów układanki jest więcej niż ktokolwiek sobie może wyobrazić po pierwszej lekturze, a samo ich rozrzucenie to osobna kompozycja sama w sobie.

Czym innym jest narracja, przystępność książki i zaangażowanie czytelnika, bo te już są najwyżej przeciętne, a w porównaniu do wspaniałego świata – słabe. Główny bohater to szczyt szczytów jeśli chodzi o every mana, Polski astronauta, wyrwany z XXI wieku, z utraconą pamięcią (!), z ciążącą nad nim przepowiednią, według której to jest kluczem do wszystkiego (!!!). Bardzo wygodny ekspozycyjnie koncept, który właściwy jest twórcom komputerowych gier RPG, ale nie pisarza tej klasy. Paradoksalnie jednak, to właśnie Zamojski jest i tak najlepszą z postaci, bo pisany jest z nutką tradycyjnej konserwatywności, nosi wdzięczny wąs i ukazany jest w sugestywny sposób, przez co wybaczyć mu można groteskowo szybkie wnioskowanie i przystosowanie, nawet jeśli uzasadnione fabularnie. Widać jeszcze, że Dukaj rozwija swoje umiejętności w pisaniu bohaterów i dialogów, ale talent widoczny jest na pierwszy rzut oka, jak i swego rodzaju klasyczne zacięcie, przez które nie czyta się momentami książki jak nieprzystępnego, przestylizowanego sci-fi jak u większości, ale powieść godną poprzednich epok. Dlatego wybaczyć mogę kreślone dosyć prosto postaci poboczne, nawet jeśli wszystkie doskonale wpisują się w ten podzielony, pełen politycznych gier świat.

Na minus niestety dialogi, które prawie zawsze są króciutkie. Brak również dłuższych rozważań czy błyskotliwości w kreacji zdarzeń. Na tym polu autor jeszcze musiał się wiele nauczyć, a szczególnie przystopować absurdy pokroju smoka smauga, którego pojawienie zdaje się być momentem, gdy wielu rzuciło książkę w cholerę. Nie dziwię się.

Książkę polecam fanom sci-fi, przede wszystkim, a przed lekturą polecam się zapoznać chociażby z podstawowymi pojęciami świata przedstawionego w internecie oraz mieć chociaż elementarne doświadczenia z gatunkiem. Nawet jeśli wtedy książka będzie odrzucać – a momentami będzie – to polecam zachować upór dla co lepszych fragmentów, wyklarowania się w głowie całego świata (który nawet będąc niezrozumiałym jest bardzo intuicyjny) oraz samej możliwości obcowania z tym społecznym fenomenem. „Perfekcyjna Niedoskonałość” to społeczne wydarzenie, książka unikatowa i kamień milowy sci-fi. Nawet jeśli narracyjnie zestarzeje się ona raczej paskudnie, to na pewno po latach kultem obrośnie jej wymyślny świat.

To książka, do której po latach całościowo mogę nie chcieć wracać, ale zawsze będę czuł zaangażowanie w całą otoczkę wokół niej i przywiązanie do niektórych jej elementów.

Dawno nie miałem do czynienia z książką, która byłaby tak trudna w ocenie i której lektura byłaby naprzemiennie graniczącą z niezrozumieniem nudą, do której muszę z obowiązku się przymusić, a jednocześnie angażującym, wzbudzającym podziw względem autora, arcydziełem gatunku sci-fi i to w pełnym tego słowa znaczeniu. Dopiero pod sam koniec powieści doszedłem do wniosku, że...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Chciałbym bronić Dukaja (do dziś jestem pod zachwytem 'Lodu', a minęło parę dobrych lat). Niestety, czasami potrafi być męczący... Nie dałem dokończyć, czułem się jak czytając książkę od fizyki :(
Kiedyś będzie drugie podejście.

Chciałbym bronić Dukaja (do dziś jestem pod zachwytem 'Lodu', a minęło parę dobrych lat). Niestety, czasami potrafi być męczący... Nie dałem dokończyć, czułem się jak czytając książkę od fizyki :(
Kiedyś będzie drugie podejście.

Pokaż mimo to

Polecam tę książkę wszystkim fanom nieoczywistej science-fiction. Dukaj rzuca czytelnika na głęboką wodę swoich neologizmów i skomplikowanego świata nowych technologii, a nawet i gramatyki.

Mój egzemplarz pożyczyłem przyjacielowi, który z kolei zostawił go na jednym z lotnisk Hiszpanii - mam nadzieję, że trafi tam na zaciekawionego czytelnika, a nie do pojemnika na papier ;D

Polecam tę książkę wszystkim fanom nieoczywistej science-fiction. Dukaj rzuca czytelnika na głęboką wodę swoich neologizmów i skomplikowanego świata nowych technologii, a nawet i gramatyki.

Mój egzemplarz pożyczyłem przyjacielowi, który z kolei zostawił go na jednym z lotnisk Hiszpanii - mam nadzieję, że trafi tam na zaciekawionego czytelnika, a nie do pojemnika na papier ;D

Pokaż mimo to

[tbc]
byłoby 9/10, gdybym wiedział, że zakończenie nie jest tylko sequel-baitowaniem

[tbc]
byłoby 9/10, gdybym wiedział, że zakończenie nie jest tylko sequel-baitowaniem

Pokaż mimo to

Dobrze byłoby powtórzyć jej lekturę. Wydaje mi się, że zrozumiałem trochę za mało.

Dobrze byłoby powtórzyć jej lekturę. Wydaje mi się, że zrozumiałem trochę za mało.

Pokaż mimo to

Dla osób parających się szeroko pojętą fizyką, czy to zawodowo, czy hobbystycznie, "Perfekcyjna niedoskonałość" będzie prawdziwą gratką i ucztą czytelniczą. Dla tych, którzy od wszelkich nauk ścisłych dostają bólu głowy i/lub skrętu kiszek, ta powieść będzie niezjadliwa, wręcz nie do przejścia. Całe szczęście, że zaliczam się do tego pierwszego grona :)

O czym jest "Perfekcyjna niedoskonałość"? Same tempo akcji wskazuje na pomieszanie powieści przygodowej z sensacyjnym thrillerem, są pościgi, tajemnice, spiski i zamachy (te mniej i bardziej udane). Ale pod tym wszystkim kryje się głębia idei, pomysłów, całych wszechświatów wręcz. Do tego poruszone są problemy na gruncie płci czy tożsamości w coraz bardziej zinformatyzowanym społeczeństwie, poczucie oddzielenia "duszy" (używając języka powieści - frenu) od ciała, traktowanie ciała zaledwie jako biologicznego nośnika danych, pustaka, w który jest wgrywany człowiek wraz z osobowością, pamięcią, wspomnieniami.

W takich realiach warto wziąć pod uwagę, że tak jak można stracić dane na dysku, tak i wgrywanie frenu w nowe ciało nie jest procesem doskonałym. Co więc pozostaje, jeśli chce się pozostać sobą, nie zatracić własnej tożsamości? Z drugiej strony: przecież tożsamość też nie jest tworem danym raz na zawsze, podlega rozwojowi, modyfikacji w zależności od przeżytych przez nas doświadczeń. Ale jeśli doświadczamy bycia istotą bezcielesną, czystą informacją, czy nadal jesteśmy człowiekiem - stahsem (Standard Homo Sapiens), czy może phoebe (Post-Human Being), a może jeszcze czymś więcej?...

Co tu dużo mówić, lektura powieści Dukaja, to (jak zawsze zresztą) prawdziwa jazda bez trzymanki w rozpędzonym pojeździe na skraju przepaści. Dukaj według mnie bije na głowę Neala Stephensona, Petera Wattsa i inne tuzy współczesnej literatury sci-fi, ale to oczywiście moje zdanie, z którym można się zgodzić lub nie. Bardzo żałuję, że pan Jacek już dawno nie napisał żadnej nowej powieści (choć pojawiają się krótkie formy, liczę na kolejną "cegłę").

Każdą nową książkę tego pana biorę w ciemno.

Dla osób parających się szeroko pojętą fizyką, czy to zawodowo, czy hobbystycznie, "Perfekcyjna niedoskonałość" będzie prawdziwą gratką i ucztą czytelniczą. Dla tych, którzy od wszelkich nauk ścisłych dostają bólu głowy i/lub skrętu kiszek, ta powieść będzie niezjadliwa, wręcz nie do przejścia. Całe szczęście, że zaliczam się do tego pierwszego grona :)

O czym jest...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

No więc plan jest taki, że jak tylko się da, przepisuję się na matrycę :).
Świetna książka, chyba moja druga ulubiona po Innych pieśniach, mądra, bo nie po to ma się talent, żeby się rozmieniać na drobne. Bo sztafaż jak zwykle genialny i, no sorry, on będzie zawsze przyciągał do Dukaja.Jak się ma w głowie fontannę ze światami to trzeba to wziąć na klatę. Ale ja mam wrażenie graniczące z pewnością, że Dukaj to filozof, historiozof i chyba dobrze, że zasieje parę ziarenek w paru głowach dzięki talentowi.

No więc plan jest taki, że jak tylko się da, przepisuję się na matrycę :).
Świetna książka, chyba moja druga ulubiona po Innych pieśniach, mądra, bo nie po to ma się talent, żeby się rozmieniać na drobne. Bo sztafaż jak zwykle genialny i, no sorry, on będzie zawsze przyciągał do Dukaja.Jak się ma w głowie fontannę ze światami to trzeba to wziąć na klatę. Ale ja mam...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

No i dokonało się. Ta niemal pięcioletnie przygoda z Dukajem dobiegła końca. "Perfekcyjna niedoskonałość" była ostatnią powieścią, tego autora której jeszcze nie czytałem, a dziś, po ceremonialnym powtórzeniu sobie ostatnich słów, mogę powiedzieć, że poznałem cały dorobek Krakowskiego Mistrza Sf. Po ogromnym zachwycie nad "Lodem" i późniejszych konfrontacjach z kolejnymi powieściami, mając już całościowy ogląd, mogę powiedzieć, że "Perfekcyjna..." jest książką w tym zbiorze, przez którą przepłynąłem najszybciej. Jednocześnie momentami mnie męczyła i miałem jej dosyć - jak można się domyślić głównie przez dosyć zaawansowaną fizykę, która odgrywa istotną rolę w świecie przedstawionym. Niekiedy przesuwałem wzrokiem przez kilka stron, marszcząc czoło i zdając sobie sprawę z tego, żę przyswajam treść na bardzo powierzchownym poziomie. Niemniej "Perfekcyjna niedoskonałość" podobała mi się znacznie bardziej niż przypuszczałem. Głównie ze względu na dynamikę, ciekawe pomysły stanowiące owoc swobodnej wyobraźni, no i styl, który u Dukaja po prostu bardzo lubię. Połączenie mechanistycznego, ścisłego myślenia o rzeczywistości z wielką wrażliwością na język i rozmaite niuanse psychologiczne, drgnienia ludzkiej duszy... Dukaj łączy te dwa, zdawałoby się przeciwstawne sobie, sposoby patrzenia na świat w jedyny w swoim rodzaju sposób i jest w tym coś urzekającego. Jakby otworzyć bramy do umysłu bardzo inteligentnej osoby w spektrum autyzmu i obserwować jak zachodzi cały proces, opisywany plastycznym, zindywidualizowanym językiem. Naprawdę fascynujące.
Można, moim zdaniem, zarzucić Dukajowi momentami pewną schematyczność. Relacja Angeliki i Adama, choć ładnie rozpisana, nie wydaje mi się specjalnie realistycznym modelem relacji dwójki ludzi - nawet stahsów. Są interesujące obserwacje, jest między nimi jakiś rodzaj chemii, ale wszystko jednak w konwencji przygodowej, gdzie uczucia zawiązują się na polu bitwy i, niczym u Tolkiena, prowadzą do finałowej sceny ślubu (no, tutaj do nie jest ślub, ale klimat prawie jakby był). No i w konwencji przygodowej nic złego nie ma, ale ja osobiście chciałbym, żeby autor poszedł nieco dalej, żeby te relacje pokomplikował (w "Lodzie" już się to trochę dzieje, ale właśnie a propos schematyczności to tam (SPOILER?) zakończenie wygląda moim zdaniem dosyć podobnie). To mimo wszystko SF, więc najważniejsze jest światotwórstwo i z tego Dukaj wywiązuje się, rzecz jasna, celująco. Mechanizmy jakie leżą u podstaw wszechświata w XXIX roku sprawiają wrażenie złożonych, niemal jak gdyby naprawdę wszystko mogło mniej więcej tak funkcjonować (w sferze technolgicznej, w kulturowej miałbym więcej wątpliwości, ale i tak to kupuję w ramach powieśći).
Zdecydowanie polecam więc tą lekturę, może niekoniecznie jako zapoznanie się z Dukajem, ale jeśli ktoś ma ochotę na porządny popis światotwórstwa (operującego na tych najbardziej podstawowych składowych rzeczywistości) to będzie to znakomita pozycja.
A mi zostaje tylko, kiedy zatęsknię za Dukajem, wracać do innych książek. Albo wyczekiwać kolejnych tytułów, które z pewnością będą nadchodzić.

No i dokonało się. Ta niemal pięcioletnie przygoda z Dukajem dobiegła końca. "Perfekcyjna niedoskonałość" była ostatnią powieścią, tego autora której jeszcze nie czytałem, a dziś, po ceremonialnym powtórzeniu sobie ostatnich słów, mogę powiedzieć, że poznałem cały dorobek Krakowskiego Mistrza Sf. Po ogromnym zachwycie nad "Lodem" i późniejszych konfrontacjach z kolejnymi...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Jest to pierwsza książka Dukaja, jaką przeczytałem. Cóż, pan Dukaj ma wielką wyobraźnię i sporą wiedzę - książka zrobiła na mnie naprawdę duże wrażenie. Świat przez niego stworzony jest poziom, a nawet dwa, wyżej od tego, co znałem z innych sci-fi.

Na tyle okładki było napisane, że po skończeniu książki chce się ją od razu przeczytać drugi raz - prawda ;) Myślę, że głównie za sprawą tego, że ten świat jest tak bardzo zagmatwany. Czytając drugi raz dopiero zrozumiałbym w pełni o co chodziło. Przez pierwsze 15 stron zupełnie nie rozumiałem (rozumiałum ;)) co się dzieje. Dziwne słowa, dziwne formy gramatyczne, podwójne myślniki itd. Lubię być wrzucany na głęboką wodę, ale świat Dukaja to Rów Mariański.

W opiniach innych osób widzę zdenerwowanie spowodowane skomplikowanym światem i językiem - rozumiem to. Sam jako projektant jestem za tym, żeby tworzyć rzeczy jak najprzystępniejsze dla docelowego użytkownika. Sam również na początku chciałem rzucić tą książką. Lecz Dukaj jest wg mnie artystą, nie projektantem - wyraża siebie i to co chce powiedzieć poprzez książkę (i dobrze). Oczywiste, że nie każdemu to się będzie podobać, nie musi. Ja finalnie przebrnąłem i podobało mi się, duża dawka inspiracji i odlotu w zakątki wyobraźni.

Nie podobało mi się niestety zakończenie. No i raczej nie jestem fanem jego stylu pisania.

Jest to pierwsza książka Dukaja, jaką przeczytałem. Cóż, pan Dukaj ma wielką wyobraźnię i sporą wiedzę - książka zrobiła na mnie naprawdę duże wrażenie. Świat przez niego stworzony jest poziom, a nawet dwa, wyżej od tego, co znałem z innych sci-fi.

Na tyle okładki było napisane, że po skończeniu książki chce się ją od razu przeczytać drugi raz - prawda ;) Myślę, że...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Tak jak już pisałam, może się nie znam na literaturze gatunkowej, ale dla mnie rewelacja! Świetna książka

Tak jak już pisałam, może się nie znam na literaturze gatunkowej, ale dla mnie rewelacja! Świetna książka

Pokaż mimo to