Powieść ta zamyka serię utworów Kaczkowskiego związanych z postacią szlachcica sanockiego - Marcina Nieczui. Rzecz dzieje się w okresie konfederacji barskiej, a następnie wojen napoleońskich. Tłem, jak zwykle, jest ziemia sanocka, aczkolwiek akcja przenosi się także do Lwowa, a nawet poza granice Polski - do Włoch. Wielowątkowe intrygi miłosne, ściśle związane z wypadkami dziejowymi, przebiegają w sposób skomplikowany i dramatyczny. Zarówno ciekawe realia obyczajowe tamtych czasów, jak i pewne szczegóły historyczne wzbogacają w dużym stopniu zawartość treściową książki.
Zachęcony sukcesem opowiadań i powieści z cyklu "Ostatni z Nieczujów" w "Grobie Nieczui" (1858) postanowił Kaczkowski ostatecznie zamknąć dzieje pana skarbnika, Marcina Nieczui Ślaskiego, bohatera i zarazem narratora-gawędziarza w jednej osobie. Ta postać ma rodowód w "Pamiątkach Soplicy" Rzewuskiego i zdaniem autora reprezentuje najlepsze cechy polskiej szlachty. Kaczkowski o całym swym cyklu mawiał, że to "curriculum vitae ostatniego kontuszowego szlachcica, historia jego i jego sąsiadów". Oczywiście, od współczesnego czytelnika, ciekawego losów bohatera, lektura ta wymaga cierpliwości...