Nie przypominam sobie, abym kiedyś czytał tak słabą książkę, wydaną w jednej z moich ulubionych serii - Biografii Sławnych Ludzi. A muszę przyznać, iż było ich już sporo, ponieważ swoją przygodę z nią rozpocząłem w drugiej połowie ostatniej dekady poprzedniego wieku. I nie chcę wskazywać - jako główny tego powód - faktu, że Sven Stolpe nie był historykiem, gdyż seria ta ma wiele znakomitych pozycji, których autorami nie są historycy sensu stricte (jako przykład mogę tu podać wybitne biografie polskiego uczonego Jerzego Kierula, który, będąc fizykiem, pisze lepsze dzieła historyczne, niż niejeden historyk).
A zatem, czemu moja ocena jest tak niska?
Przede wszystkim, nie jest to w ogóle praca historyczna, ani biografia historyczna. Szwedzki pisarz postanowił podzielić się efektem swoich rozmyślań na temat królowej Krystyny, które nie są ani zbyt przenikliwe, ani pasjonujące. No chyba, że ktoś uzna, że natrętne skupianie się na czyjejś fizyczności i jej brakach, rozpisywanie się nad rzekomym
hermafrodytyzmem postaci z XVII wieku i implikacji z tego wynikających dla jej psychiki, jest godne szczególnej uwagi - to już jego sprawa. Dla mnie, taki płytki psychologizm ubrany w szaty pozornej naukowości odstręcza od lektury. I gdybym nie miał w zwyczaju kończyć zaczętych już książek, to nie męczyłbym się z tą ponad 500 stronicową publikacją tak długo.
Stolpe bawi się w psychoanalityka i namiętnie dywaguje o seksualności Krystyny przez praktycznie całą książkę. Dzieli ją na dwie części: okres szwedzki i rzymski, czyli przed i po abdykacji. W przedmowie zaznacza, że zajmie się stroną intelektualną i religijną córki Gustwawa II Adolfa i słowa dotrzymuje. Jednak czytelnik nie wyobraża sobie, że będzie to wyglądało w ten sposób. Jeśli ktoś nie kojarzy za bardzo tej władczyni, to nie dowie się o niej i jej czasach zbyt wiele. Autor zupełnie pomija tło historyczne jej życia, skupiając się na sprawach obyczajowych, które czasami przypominają aktualnie popularne programy o niezbyt lotnym przekazie.
Podczas czytania odnosiłem wrażenie, że autor naprawdę wierzył w wielkość swego pióra, bo swą pseudo erudycję podkreślał bardzo często kąśliwymi uwagami pod adresem innych twórców, a osobliwie profesorów historii. Dla Svena Stolpe wszyscy oni "nie zrozumieli" Krystyny, albo ją zbytnio gloryfikując, albo powielając paszkwile jej wrogów z jej czasów. Ale na szczęście potomkini Gustawa Wazy znalazła po 300 latach kogoś, kto ukazał jej życie we właściwych barwach. Podczas, gdy inni "nie stosowali metody historycznej" (cokolwiek autor miał tutaj na myśli),to Stolpe wkroczył i naprawił te błędy.
Odnosząc się do poszczególnych części książki to powiem krótko: jeśli jeszcze "okres szwedzki" jako tako można zdzierżyć, to już "okres rzymski" jest prawdziwą męką. W tym pierwszym wprawdzie nie dowiadujemy się za bardzo dlaczego Krystyna abdykowała (poza już wyżej wspomnianym rozwlekaniem się nad jej problemami z własną płcią),a zapowiedzi autora, iż będzie to biografia intelektualna sprowadzają się do poświęcenia kontaktom Krystyny z Kartezjuszem... ok. 2 stron (pomijam tutaj inne, bardzo niekonsekwentne rozważania na ten temat),to za to w tym drugim mamy już prawdziwy popis "metody historycznej". Abstrahując od decyzji Krystyny, czyli jej abdykacji i przejścia na katolicyzm, odnosi się wrażenie, że postać jej w tym okresie życia nie różni się od wielu przedstawicieli najwyższych ówczesnych warstw społeczeństwa, którzy swe próżniacze życie na koszt innych uzasadniali rzekomymi wyższymi celami swojego istnienia i unikalną rolą, jaką stwórca rozpisał im na tym padole. Ze słów autora wynika, że Krystyna, oprócz olbrzymiej pychy i nieuzasadnionej świadomości własnej omnipotencji, miała jeszcze bardzo wiele wad charakteru, które, nie wiedzieć czemu, zachęciły kogoś do napisania o tym tak wielu kart książki.
Rozumiem, że szwedzki autor chciał przekazać szwedzkim czytelnikom swe spostrzeżenia na temat ich dawnej władczyni (mam nieodparte wrażenie, że taki sposób prezentacji tej osoby raczej mógł nie przypaść do gustu także i szwedzkiemu masowemu odbiorcy prac "historycznych"),nie rozumiem natomiast, kto wpadł na pomysł w polskim Państwowym Instytucie Wydawniczym, aby tę książkę przetłumaczyć i spróbować na niej zarobić.

Nie przypominam sobie, abym kiedyś czytał tak słabą książkę, wydaną w jednej z moich ulubionych serii - Biografii Sławnych Ludzi. A muszę przyznać, iż było ich już sporo, ponieważ swoją przygodę z nią rozpocząłem w drugiej połowie ostatniej dekady poprzedniego wieku. I nie chcę wskazywać - jako główny tego powód - faktu, że Sven Stolpe nie był historykiem, gdyż seria ta ma...

Książka Svena Stolpe nie zaspokoi ciekawości czytelnika jeśli chodzi o dzieje polityczne Szwecji okresu panowania królowej Krystyny. O jej relacjach z dworem (zwłaszcza z Axelem Oxenstierną),decyzjach w czasie ostatnich lat wojny trzydziestoletniej jest w tej książce zadziwiająco mało. Autor skupił się przede wszystkim na dość ciekawej osobowości, zainteresowaniach i próbie zdiagnozowania przeżyć wewnętrznych Krystyny Wazy. Autora najbardziej zdają się interesować jej sprawy wyznaniowe (powody konwersji na katolicyzm),powody opuszczenia Szwecji (co wiązało się z jej abdykacją) oraz stosunki z kobietami i mężczyznami (poszukiwanie własnej tożsamości płciowej).
Wynotowałem kilka cytatów dotyczących ciekawych dla mnie kwestii. Pierwsza dotyczy tego, że mimo iż Krystyna posiadała dość „męski” charakter (a może właśnie dlatego) sama nie chciała dźwigać ciężaru rządów nad Szwecją i uważała, że to nie jest zajęcie dla kobiet.
„Już w rozmowie z angielskim ambasadorem Whitelockiem jako jeden z powodów swej abdykacji wymienia fakt, że kobieta nie dorasta do sprawowania władzy w kraju ... Nie tylko wady kobiet, ale także ich dobre właściwości czynią je niezdolnymi do rządzenia.”
Co ciekawe to o czym mówiła w młodości, staje w zupełnej sprzeczności z tym, co próbowała osiągnąć po swej abdykacji w 1654. Jako była królowa, będąc w Rzymie, bardzo zaangażowała się we francuski projekt (w roku 1656, na koniec wojny hiszpańsko-francuskiej) obalenia władzy hiszpańskiej w Neapolu by zostać jego regentką.
Upodobania Krystyny do zbierania i czytania książek. Myślę, że nie jeden zagorzały czytelnik może dostrzec samego siebie w tym cytacie:
„Królową tak oczarowały wspaniałości, jakie w formie manuskryptów, bibliofilskich wydań, ozdobnych foliałów i innych literackich skarbów raz po raz słali na sztokholmski zamek jej nie znający się na literaturze wodzowie, że paliła ją chęć powiększenia zbiorów ... Do Vossiusa pisze błyskotliwie: Wiadomo Wam, jak bardzo to dla mnie irytujące spędzać życie na czym innym niż studia, bardzo mnie unieszczęśliwia, że tysiąc innych spraw, jakie ciążą teraz na mnie, przeszkadza mi w najcudowniejszej przyjemności. Staram się jednak jak mogę, uszczknąć kilka godzin, by spędzić je w mym gabinecie na rozmowie ze zmarłymi, którzy wracają mi życie, zamiast z żywymi, którzy bezustannie mnie uśmiercają.”
Niezbyt kolorowa wizja, tego co się może stać u zbieraczy:
„Należy wspomnieć, że w ostatnich latach przed opuszczeniem Szwecji królowa jakby była zmęczona swym hobby. W każdym razie trzeba było opróżnić pomieszczenie biblioteki, żeby zyskać miejsce dla dam dworu, cały starannie uporządkowany zbiór książek, ku rozpaczy uczonych, znowu legł na podłodze w wielkim nieładzie.”
O sporach luterańsko-luterańskich w Niemczech i Szwecji. Będących jednym z prawdopodobnych powodów ucieczki Krystyny od luteranizmu (katolicyzm zdał się jej bardziej zjednoczoną i tolerancyjną religią) i być może jednym z wielu powodów ucieczki ze Szwecji.
„Na tak liberalnej podstawie usiłowano w Helmstedt stworzyć platformę współpracy ze wszystkimi protestantami, z kalwinami również - przynajmniej współpracy politycznej. W skrajnie ortodoksyjnych kręgach luterańskich usiłowania te budziły istną furię. Jedną z czołowych postaci tego kręgu był butny Prusak Calovius, który gwałtownie przeciwstawiał się unionistycznej polityce religijnej, jaką prowadził elektor brandenburski ... Teologii helmstedzkiej wprost wytykano kacerstwo w tych punktach, w których odstępowała od zasad teologii saksońskiej, uchodzącej, na bardzo niepewnych podstawach za źródło prawdy czystej i niewypaczonej... W końcu sytuacja przedstawiała się następująco: istniały trzy rodzaje wyznawców luteranizmu, wszystkie jednakowo gniewne: zwolennicy zgody (unioniści),którzy chcieli swobodnej teologii i polityki kościelnej, dopuszczającej współpracę z kalwinami; anty unioniści, przeciwstawiający się każdej formie porozumienia z reformowanymi; dążący jednak do zaniechania wewnątrz luterańskich sporów; i wreszcie zdecydowanie anty synkretyczni luteranie, którzy zwalczali unionizm, jak i teologię helmstedzką jako synkretyzm lub niemal herezję… Odbiciem tej sprzeczności jest rywalizacja dwóch przedstawicieli Szwecji w pertraktacjach pokojowych – Johan Oxenstierna jest wierny surowo ortodoksyjnym, anty unionistycznym poglądom swego ojca; Johan Adler Salvius, na którym okres studiów w Helmstedt wywarł silny wpływ, jest oczywiście unionistą.”
Ciekawe opisany jest w książce libertynizm XVII wieku, swobodne podejście do wiary królowej (w wieku wojen obozów państw wrogich sobie religii) i wysokie mniemanie Krystyny o sobie samej (między innymi wiara w to, że to ona głównie przyczyniła się do zakończenia wojny trzydziestoletniej). Tutaj cytat o dość swobodnym traktowaniu swej nowej wiary.
„Przepaść dzieli stosunek Krystyny do katolicyzmu, od sposobu w jakim misterium Boga przeżył Pascal w tym samym roku, w którym ona abdykowała. W pierwszym przypadku intelektualna kalkulacja, sama przez się godna szacunku, ale bez żadnego głębszego wewnętrznego przeżycia, bez chwili niepokoju o prawdziwy stan swej duszy ze strony Krystyny, w drugim wypadku dusza całkowicie otwierająca się dla boskości, przyjmującą ją w siebie i pozwalająca na całkowitą odmianę swego życia. Krystyna na cały świat trąbi o heroiczności swego kroku. Pascal nigdy nikomu nie wspomniał o swym najgłębszym i najbardziej rozstrzygającym przeżyciu, dopiero po jego śmierci znaleziono zaszytą w ubraniu karteczkę, na której w płomiennych, na pozór niepowiązanych słowach opisał to, co przeżył w tym momencie sublimacji.”
Ciekawie napisana biografia, mimo pewnych braków (mało informacji o Szwecji i wpływie Krystyny na Szwecję tego okresu).
Szkoda, że Krystyna nie pozostała niezamężną królową Szwecji dłużej. Pewnie nie byłoby potopu wojowniczego Karola Gustawa. Sukcesja po jej śmierci mogłaby spowodować dłuższy zamęt w Szwecji.

Książka Svena Stolpe nie zaspokoi ciekawości czytelnika jeśli chodzi o dzieje polityczne Szwecji okresu panowania królowej Krystyny. O jej relacjach z dworem (zwłaszcza z Axelem Oxenstierną),decyzjach w czasie ostatnich lat wojny trzydziestoletniej jest w tej książce zadziwiająco mało. Autor skupił się przede wszystkim na dość ciekawej osobowości, zainteresowaniach i...

Ciekawa propozycja. Na uwagę szczególnie zasługują krytyczne refleksje autora dot. dotychczasowych opracowań biograficznych oraz źródeł, z których biografowie czerpali. W ładny, przystępny i przyjemny w lekturze sposób Stolpe porządkuje wiedzę o Królowej Krystynie. Daje jej pełen obraz - psychologiczny, polityczny, kulturowy i społeczny. W inspirujący sposób zarysowuje też specyfikę XVII wieku.

Ciekawa propozycja. Na uwagę szczególnie zasługują krytyczne refleksje autora dot. dotychczasowych opracowań biograficznych oraz źródeł, z których biografowie czerpali. W ładny, przystępny i przyjemny w lekturze sposób Stolpe porządkuje wiedzę o Królowej Krystynie. Daje jej pełen obraz - psychologiczny, polityczny, kulturowy i społeczny. W inspirujący sposób zarysowuje też...

"Królowa Krystyna" - sięgnęłam po tę książkę, ponieważ ta królowa była z dynastii Wazów, a więc kuzynką naszych królów z tejże dynastii. Autor zajął się intelektualnym i duchowym rozwojem Krystyny. Książka napisana w sposób przystępny, nawet dla takich laików, jak ja. Polecam, warto poznać tę tak indywidualną postać.

"Królowa Krystyna" - sięgnęłam po tę książkę, ponieważ ta królowa była z dynastii Wazów, a więc kuzynką naszych królów z tejże dynastii. Autor zajął się intelektualnym i duchowym rozwojem Krystyny. Książka napisana w sposób przystępny, nawet dla takich laików, jak ja. Polecam, warto poznać tę tak indywidualną postać.

Królowa Krystyna to ciekawa postać XVII- wiecznej Europy.
Wiele legend i nieprawdziwych wiadomości narosło wokół jej postaci.
Autor Sven Stolpe w swej książce starał się przybliżyć w oparciu o zebrane materiały dowodowe prawdziwe oblicze królowej. Faktem jest , że sam wygląd królowej ( bardziej z wyglądu przypominała mężczyznę , miała męski głos , często ubierała się w męskie ubrania i niosiła męskie peruki ) budził wiele kontrowersji jej współczesnych.
Także jej niektóre poglądy i zachowanie mogły budzić ogólne zdziwienie.
Królowa Krystyna była przeciwniczką małżeństwa. Uważała , że instytucja ta ogranicza zwłaszcza kobietę. Nie chcąć wychodzić za mąż , ani nie chcąc wydawać na świat potomka , abdykowała na rzecz Karola Gustawa. Po czym opuszcza Szwecję i osiada w Rzymie. Tu wokół siebie gromadzi grono wybitnych ludzi , artystów.
Tworzy teatry , zatrudnia aktorów , śpiewaków. Kolekcjonuje książki , obrazy.
Sama tworzy maksymy.Pasjonuje ją mistycyzm i rodzące się odłamy religii.
Zaś największą sensację wzbudza jej zmiana wyznania z protestantyzmu na katolicyzm.

Książka jest warta przeczytania , bo oprócz barwnie ukazanej samej postaci królowej Krystyny , autor ciekawie przedstawił XVII - wieczną Europę.

Królowa Krystyna to ciekawa postać XVII- wiecznej Europy.
Wiele legend i nieprawdziwych wiadomości narosło wokół jej postaci.
Autor Sven Stolpe w swej książce starał się przybliżyć w oparciu o zebrane materiały dowodowe prawdziwe oblicze królowej. Faktem jest , że sam wygląd królowej ( bardziej z wyglądu przypominała mężczyznę , miała męski głos , często ubierała się w...

To była jedna z najlepszych biografii jakie miałem okazję czytać, z pewnością najlepsza dotycząca Królowej Krystyny. Bardzo rzeczowa i przystępna. Polecam.

To była jedna z najlepszych biografii jakie miałem okazję czytać, z pewnością najlepsza dotycząca Królowej Krystyny. Bardzo rzeczowa i przystępna. Polecam.