GDY PRZEMOC RODZI PRZEMOC
Saszka i Kolka - bracia Kuźmionysze, to: cztery ręce, cztery nogi, dwie głowy i jedna wspólna dusza. Jedenastoletnich braci bliźniaków poznajemy jesienią 1944 roku, gdy walczą o przetrwanie w przepełnionym, podmoskiewskim domu dziecka. Marzeniem dzieci jest to, żeby choć raz, choć na sekundę, dostać się do sanktuarium domu dziecka tj. do krajalni chleba, bynajmniej nie po to aby się najeść, ale żeby nasycić oczy widokiem chleba i poczuć jego oszałamiający zapach. Tylko tyle i aż tyle.
Aby zrozumieć fabułę książki należy cofnąć się do 1936 roku, wtedy to obszar Czeczenii został przez władze Związku Radzieckiego ogłoszony autonomiczną republiką ZSRR, co przyniosło za sobą przymusową kolektywizację, ateizację narodu, a także czystki i mordy dokonywane na elicie i inteligencji kraju. W czasie II wojny światowej część Kaukazu została opanowana przez wojska niemieckie, zwolennicy niepodległości Czeczenii, licząc na pomoc podjęli współpracę z Niemcami. W odwecie w 1944 roku Stalin podjął decyzję o likwidacji republiki, zabiciu partyzantów, pacyfikacji czeczeńskich wsi oraz wysiedleniu ludności cywilnej do Kazachstanu i na Syberię.
Obszar Kaukazu cechował się wysokimi walorami krajobrazowymi i przede wszystkim urodzajną ziemią, Dobry Wujek Stalin postanowił go zrusyfikować, osiedlając tam bezdomnych i niepokornych Rosjan. W tym właśnie momencie historii znajdują się bliźniacy Saszka i Kolka, którzy stają się uczestnikami rozgrywki Stalina z Narodem Czeczeńskim, będąc zasiedlającymi jeszcze „ciepłe” gospodarstwa wypędzonych.
Plan Stalina tylko w teorii był genialny, w praktyce liczne grupy czeczeńskich partyzantów nadal koczowały w górach Kaukazu i w ramach odwetu dokonywały krwawych masakr na nowoprzybyłych.
Najbardziej gorzka w tej powieści jest prawda, że nie jest to zamierzchła przeszłość ale teraźniejszość dotycząca tego regionu. Reperkusje prowadzonej przez ZSRR polityki dają się odczuć i dzisiaj, należy choćby wspomnieć atak terrorystyczny na moskiewski teatr na Dubrowce, czy zbrojny zamach na szkołę w Biesłanie. Nadal w wojnie dorosłych cierpią i giną niewinne dzieci.
„Nocowała ongi chmurka złota” to książka napisana przez Anatolia Pristawkina, który wie o czym pisze, bo lektura jest częściowo oparta jego biografii. To powieść głęboko humanistyczna o antywojennej wymowie, autor nie opowiada się po żadnej ze stron konfliktu, wyraża tylko głęboki smutek i zadaje światu naiwne pytanie o sens prowadzenia zbrojnych konfliktów:
„… czy nie byłoby lepiej, żebyś sam żył, żeby oni żyli, i żebyśmy z Saszką również żyli? Czyż nie można tak zrobić, żeby nikt nikomu nie przeszkadzał i żeby wszyscy ludzie byli żywi, tak jak my, kiedy mieszkaliśmy na kolonii?"
ŻADNA PRZEMOC NIE POSKRAMIA, LECZ ROZDRAŻNIA CZŁOWIEKA (Lew Tołstoj)

GDY PRZEMOC RODZI PRZEMOC
Saszka i Kolka - bracia Kuźmionysze, to: cztery ręce, cztery nogi, dwie głowy i jedna wspólna dusza. Jedenastoletnich braci bliźniaków poznajemy jesienią 1944 roku, gdy walczą o przetrwanie w przepełnionym, podmoskiewskim domu dziecka. Marzeniem dzieci jest to, żeby choć raz, choć na sekundę, dostać się do sanktuarium domu dziecka tj. do krajalni...