Zapomniany szpieg sułtana, nazywany przez miłosierdzie informatorem, pozostawiony gdzieś na peryferiach Imperium Otomańskiego, człowiek samotny i ubogi, pół Maltańczyk, ćwierć Irlandczyk, a ćwierć Francuz, czyli kto w końcu - czy można wspanialej wymyślić zarodek krystalizacji? A w dodatku zdemaskowany i pełen obaw o swoją przyszłość w upadającym imperium. Zestawiony z mizerią jego kondycji spory talent literacki Pascalego, wykorzystywany do pisania szczegółowych raportów, coraz bardziej nieprawdziwych, często też oskarżających, ale wciąż nieczytanych, podkreśla tylko groteskowość jego sytuacji.
Powieść ma formę jednego z takich raportów, być może ostatniego. Obserwowanie przemiany tonu tego raportu - od uniżoności Lewantu do ironii i sarkazmu Zachodu to prawdziwa przyjemność. Mamy tu subtelne studium zdrady i dwulicowości, wiodących do tragedii. I do tego ciekawe spostrzeżenia na temat cech narodowych innych postaci dramatu, w tym Niemca, ale przede wszystkim Anglika, który - jak inni Anglicy - myli poczucie obowiązku z moralnością. W rezultacie wcale nie jestem pewna, czy właściwie zrozumiałam tę książkę, mam nadzieję pomóc sobie oglądając ekranizację tej powieści ( z 1988 r.), ale i tak czytanie jej i obserwowanie gry, jaką prowadzi Basil Pascali to prawdziwa przyjemność. Słusznie, czy nie odnajdywałam w tym jakiś klimat prozy Grahama Greene'a, a może też coś z Conrada?

Zapomniany szpieg sułtana, nazywany przez miłosierdzie informatorem, pozostawiony gdzieś na peryferiach Imperium Otomańskiego, człowiek samotny i ubogi, pół Maltańczyk, ćwierć Irlandczyk, a ćwierć Francuz, czyli kto w końcu - czy można wspanialej wymyślić zarodek krystalizacji? A w dodatku zdemaskowany i pełen obaw o swoją przyszłość w upadającym imperium. Zestawiony z...