Niesamowite jest to jak wiele historii i prawd utalentowany autor potrafi przekazać na zaledwie 250 stronach tekstu. Zabierając się za ‘Żart' Milana Kundery zupełnie nie spodziewałem się, zważywszy na 'tuszę' wypożyczonej książki, tak szeroko rozbudowanych, początkowo wyadawałoby się niepowiązanych ze sobą wątków i zamieszanych w nie postaci. Pozowoliłem się tym samym bardzo pozytywnie zaskoczyć . Mimo iż było to nasze raptem drugie spotkanie oddałem się bez reszty niewątpliwej klasie czeskiego pisarza. Temu oddaniu się byłem już bliski na naszej pierwszej schadzce, gdyż po 'Żart' sięgnałem mając w pamięci czytaną jakiś czas temu świetną ‘Nieznośną lekkość bytu’, poprzeczka dla tej powieści była wiec zawieszona bardzo wysoko.
Ale do rzeczy: akcja 'Żartu' rozgrywa się w powojennej Czechosłowackiej Republice Radzieckiej. Przełomowym dla fabuły wydarzeniem, które bezpośrednio rzutuje na losy wszystkich bohaterów książki jest niewinna mała prowokacja, nazywana w niej tytułowym żartem, której główny bohater - Ludwik Jahn dopuśćił się krytykując w prywatnej korespondencji władzę radziecką. Błaha wydawałoby się młodzieńcza głupota jest dla bohatera tragiczna w skutkach. Ludwik zostaje potraktowany z bezwzględnością niewspółmierną do wagi przewinienia i skupia swoje dalsze poczynania na pielęgnowaniu w sobie nienawiści, poczucia niesparwiedliwości i w konsekwencji - rządzy dokonania zemsty na decydentach skazujacych go na ową marność. Bohater nie potrafi poradzić sobie z demonami przeszłości, żyje wspomnieniami i uważa się za mimowolnego męczennika.
Ale 'Żart' to nie tylko opowieść o trudności (sensie?) przebaczana i wpływie przypadkowych sytuacji na koleje ludzkiego losu. Traktuje także o tęsknocie, trudności w asymilacji do nowych czasów, stałości poglądów, przemijaniu, zaufaniu, egoizmie, młodości oraz potrzebie bycia w czyimś życiu ważnym, kochanym. Uff, sporo tego, nie? A to jeszcze nie wszystko ale pozwolę sobie tej myśli nie rozwijać, żeby nie psuć zabawy z czytania. Łatwiej chyba byłoby powiedzieć, jakich tematów nie poruszył Kundera w tej niepozornej objętościowo powieści. Znamienity wpływ na ich mnogość ma fakt, że książka nie ma stałego narratora, rolę tę w różnych rozdziałach, niczym pałeczkę w sztafecie, przejmują inni bohaterowie, dzięki czemu czytelnik ma okazję poznać kilka odmiennych (ale jakże równie cierpiących) żywotów i postaci o szerokiej gamie poglądów. Z kolei spojrzenie autora na komunistyczną rzeczywistość może czytelnika wprowadzić w niezły zamęt, nie wiadomo które zdania nakreślone są karykaturalną, przerysowaną kreską a które odnoszą się do smutnej codzienności tamtych czasów.
Wybitne pióro, barwne postaci, wiele wątków - to wszystko składa się na naprawdę kapitalną książkę. Na początku recenzji wspomniałem, że na przeczytanie 'Żartu' zdecydowałem się, ze względu na dobre wspomnienie z 'Nieznośnej lekkość bytu'. Obecnie uważam, że 'Żart' wygrywa z najsłynniejszą powieścią Czecha pod każdym względem. Kundera w wyśmienitej formie. Niczym zakochany nastolatek nie mogę się doczekać kolejnej sposobności do flirtu z czeskim autorem.

Niesamowite jest to jak wiele historii i prawd utalentowany autor potrafi przekazać na zaledwie 250 stronach tekstu. Zabierając się za ‘Żart' Milana Kundery zupełnie nie spodziewałem się, zważywszy na 'tuszę' wypożyczonej książki, tak szeroko rozbudowanych, początkowo wyadawałoby się niepowiązanych ze sobą wątków i zamieszanych w nie postaci. Pozowoliłem się tym samym ...