Wybitni pisarze niezależnie od liczby stworzonych dzieł przez większość czytelników są kojarzeni jedynie ze swymi najpopularniejszymi dokonaniami. Jak Günther Grass, to „Blaszany bębenek”, jak John Updike to „Uciekaj, Króliku”, a William Golding to oczywiście autor „Władcy much”. Te literackie zestawienia typu hasło – odzew można by mnożyć. I właściwie nie byłoby powodu do narzekania, gdyby nie fakt, że pozostałe utwory danego pisarze często pozostają w głębokim cieniu tych najsłynniejszych, skutecznie odcięte od zainteresowania czytelnika, który chciałby przeczytać „coś” Grassa, Goldinga czy Updike’a.Tymczasem warto sięgać także po te mniej znane utwory wybitnych pisarzy, nawet jeżeli nie dorównują ich najlepszym/najpopularniejszym dziełom. Dobrym przykładem jest tu wydana w 1990 roku „Nieśmiertelność” Milana Kundery, najbardziej znanego jako autor „Nieznośnej lekkości bytu”.

Konstrukcja „Nieśmiertelności” jest urozmaicona, świadcząc jak najlepiej o inwencji twórczej niemłodego już wówczas autora. Jednym z zaskoczeń jest osoba narratora, który w pewnym momencie przedstawia się nam z imienia i nazwiska, jako… Milan Kundera, pomimo że mamy przecież do czynienia z powieściową fikcją. Z kolei początek fabuły to zaobserwowany przez tegoż narratora na paryskim basenie pełen gracji, pożegnalny gest pewnej kobiety. Staje się on bodźcem do stworzenia a vista postaci Agnes, a wraz z nią pozostałych bohaterów. Tak skonstruowana powieść ma charakter niemal eseistyczny, gdyż dociekania zjawisk i problemów interesujących Kunderę prowadzi zarówno sam autora – narrator, jak też stworzone przez niego postaci. W obydwu przypadkach styl wywodu jest dokładnie taki sam: rzeczowe interpretacje są zestawione z metaforami, nierzadko znajdujemy też wyrazisty aforyzm, jakiego nie powstydziłby się La Rochefoucauld.

Przykładem może być następujące pytanie (zapewne retoryczne): „Który mężczyzna ośmieli się powiedzieć „łapy przy sobie” kobiecie, wsuwającej mu miłośnie rękę pomiędzy nogi?”. A z filmami jakiego reżysera (podpowiadam: nieduży, w okularach) kojarzy się np. takie zdanie, stanowiące polemikę z Kartezjuszem: „Myślę więc jestem - to powiedzenie intelektualisty, który nie docenia bólu zębów”. Inne, równie godne polecenia fragmenty „Nieśmiertelności” to te, w których narrator spotyka Goethego, dręczonego przez nieznośną Bettinę Brentano, czy ściera się w dyskusji z Ernestem Hemingwayem. Mogę zatem śmiało rekomendować „Niesmiertelność” – może nie zamiast „Nieznośnej lekkości bytu” czy „Walca pożegnalnego”, ale na pewno tuż obok. A swoja drogą brak literackiej Nagrody Nobla dla Kundery jest niewątpliwie jednym z cięższych grzechów zaniechania Akademii Szwedzkiej.

Wybitni pisarze niezależnie od liczby stworzonych dzieł przez większość czytelników są kojarzeni jedynie ze swymi najpopularniejszymi dokonaniami. Jak Günther Grass, to „Blaszany bębenek”, jak John Updike to „Uciekaj, Króliku”, a William Golding to oczywiście autor „Władcy much”. Te literackie zestawienia typu hasło – odzew można by mnożyć. I właściwie nie byłoby powodu do...