7.5

112 lat temu książka została wydana we Lwowie, następnie przetłumaczono ją na francuski, rosyjski, a nawet fiński. W 2016 r. ukazało się ostatnie polskie wznowienie, natomiast w Rosji – 3 lata temu. Omawiana przeze mnie pozycja kojarzy się dziś głównie z „opcją prorosyjską”, czyli polityką Dmowskiego upatrującą nadziei w odzyskaniu niepodległości dzięki „postawieniu karty” na naszym wschodnim zaborcy. Wzbudziło to kontrowersje wtedy, wzbudza nawet i dziś, co wynika chyba z pewnego niezrozumienia idei. Albo z nieprzeczytania książki. Tak, bo udowadnianie korzyści z orientacji „prorosyjskiej” naprawdę nie jest celem tej książki, ba – autor zajmuje się wieloma innymi sprawami. Dmowski podzielił swoje dzieło na 6 części: rozpoczyna od obecnej sytuacji Polaków i wyznacza przyszłe cele, następnie szczegółowo KREŚLI („kreśli” to dobry czasownik!) sytuację geopolityczną w Europie, Rosji i Azji, a na końcu wskazuje, że znajdujemy się w przełomowym momencie naszej historii, który trzeba wykorzystać (pisał książkę w 1907 r.).

Cóż, z pewnością solidna lektura, chociaż zdaję sobie sprawę, że raczej nie dla płci pięknej (aczkolwiek zawsze są wyjątki hehe). Co my tu mamy: historia polityczna interesujących nas państw w ostatnich dekadach (Niemcy, Rosja, Anglia, Francja), Polacy pod zaborami, kwestia polska, układ sił na mapie Europy, polityczne szachy, etc. Dodatkowo przypisy prof. Tomasza Witucha (napisał też przedmowę), w najbardziej skrajnych przypadkach zajmujące 80% strony. W kilku momentach historyk poprawia albo wyjaśnia lekkie błędy merytoryczne Dmowskiego. Autor sprawia bardzo dobre wrażenie – nie wiem z jakich konkretnie materiałów korzystał, ale świetnie orientował się w sytuacji poszczególnych państw europejskich (Roman z wykształcenia był przecież biologiem). Mam tu na myśli zwłaszcza ostatnie dekady XIX w., bo w wielu przypadkach sam był świadkiem kluczowych wydarzeń (np. jako poseł II i III Dumy). Dmowski zachęca Polaków do codziennej, ciężkiej pracy w każdym z zaborów i karci negatywne cechy polskiej myśli polit. (romantyzm polityczny).

Co do Imperium Rosyjskiego – Dmowski był chłodnym analitykiem, pozbawionym niepotrzebnych emocji i dojście do opcji prorosyjskiej dokonało się „samo” na kartach książki. Jeśli chodzi o Królestwo Prus sytuacja była prosta – albo my, albo oni. Dmowski wiedział doskonale, że Prusy nie są wstanie przetrwać bez „naszych” terenów i nie odpuszczą. Z kolei ze słabnącą Rosją (zwłaszcza od 1905 r.) jesteśmy w stanie coś ugrać. Nie jest prawdą, że autor był w tej kwestii mało krytyczny – w książce Dmowski wielokrotnie przypomina o brutalnej polityce rusyfikacyjnej. Trudno nie przyznać racji prof. Krzysztofowi Kawalcowi, który nie uznaje Dmowskiego za polityka prorosyjskiego. W jego sercu pierwsze miejsce zajmowała Polska, orientacja na wschód miała być tylko metodą odzyskania niepodległości. Zresztą Dmowski podkreślał, że takim przyczółkiem polskości są właśnie „zahartowani w boju” Polacy w zaborze pruskim – germanizacja postawiła wysoką poprzeczkę dla naszych rodaków, którzy w pewnym momencie zaczęli sobie świetnie radzić. To „Polska piastowska” między Odrą a Bugiem, a nie obszar między Wisłą a Dnieprem był dla autora punktem odniesienia. A gdy dodamy do tego wieloletnią fascynację zachodnimi systemami rządów, demokracją, brytyjskim systemem parlamentarno-gabinetowym – zarzut o prorosyjskość jest niezrozumiały. Ta książka to mądra lekcja nie tylko dla polskich polityków ale i dla każdego z nas – angażujmy się w życie Rzeczpospolitej, w życie lokalne, organizujmy, kształćmy się, pracujmy nad sobą.

7.5

112 lat temu książka została wydana we Lwowie, następnie przetłumaczono ją na francuski, rosyjski, a nawet fiński. W 2016 r. ukazało się ostatnie polskie wznowienie, natomiast w Rosji – 3 lata temu. Omawiana przeze mnie pozycja kojarzy się dziś głównie z „opcją prorosyjską”, czyli polityką Dmowskiego upatrującą nadziei w odzyskaniu niepodległości dzięki „postawieniu...