Przede wszystkim skończyłam Dialogi konfucjańskie- „sinofile” i inni zapaleńcy mogą sobie mówić, co chcą, ale według mnie pomimo całej uniwersalności i ponadczasowości części myśli Konfucjusza, duża część pozostaje odległa i co najmniej obca współczesnemu, zachodniemu czytelnikowi. Nie chodzi nawet o język czy styl, ale raczej spojrzenie na świat, na pojmowanie obowiązków społecznych i miejsca jednostki tej w społeczności. W kulturze, w której indywidualność i jednostkowość są cenione przynajmniej od czasów nowożytnych, kultywowanie absolutnego, graniczącego z bezmyślnością posłuszeństwa, niemal masochistycznej pokory i niemal całkowitego odrzucenia indywidualności na rzecz ujednolicenia budzi głęboki dreszcz niechęci. Nie jest łatwo wejść w mentalność tamtych ludzi i szukać nie tylko uzasadnienia, ale i głębszego, filozoficznego sensu w słowach Konfucjusza.
Dla mnie zaskakujący był jeszcze jeden szczegół. Prawdopodobnie Konfucjusz żył około V w. p.n.e., czyli w czasach, w których szczególnie prężnie rozwijała się filozofia grecka- i przy całej mojej niechęci do tejże nie mogę zaprzeczyć, że miała ona niebagatelny wpływ na kulturę europejską. Przyzwyczajona byłam do tego, że każdy, absolutnie każdy filozof będzie zajmować się albo historią powstania życia na ziemi i tym, z czego składa się świat, albo skoncentruje się na jednostce („Człowiek jest miarą wszechrzeczy”), nawet jeśli będzie ona pojmowana abstrakcyjnie, na jej rozwoju duchowym, jej duszy, świadomości, postrzeganiu, myśleniu, przeżywaniu.
Lektura Konfucjusza była zaskoczeniem. Ani słowa o rozwoju, o duchu, o abstrakcyjnych bytach. Jeśli mowa o jednostce- to tylko w kontekście konieczności zdobywania przez nią wiedzy, poznawania muzyki i obyczajów, aby tym godniej służyć krajowi i władcy. Oraz oczywiście obszerna „filozofia władzy”. Żadnych dylematów, pytań „skąd?”, „dokąd?”, „po co?”, „dlaczego?”. Ani słowa o przełożeniu na wartości duchowe- obowiązek społeczny, przestrzeganie starych, ustalonych obrzędów i zwyczajów, szacunek dla wyżej postawionych od siebie i uprzejmość wobec stojących niżej: cechy, które najmocniej rzucają się w oczy. I coś jeszcze- absolutny brak skromności u Konfucjusza. Zgodnie ze swoim „poczuciem obowiązku” piastował wysokie stanowiska na dworach lokalnych książąt, był również jednym z doradców cesarza. W jakim kontraście stoi wobec, powiedzmy, Diogenesa czy Sokratesa…

Przede wszystkim skończyłam Dialogi konfucjańskie- „sinofile” i inni zapaleńcy mogą sobie mówić, co chcą, ale według mnie pomimo całej uniwersalności i ponadczasowości części myśli Konfucjusza, duża część pozostaje odległa i co najmniej obca współczesnemu, zachodniemu czytelnikowi. Nie chodzi nawet o język czy styl, ale raczej spojrzenie na świat, na pojmowanie obowiązków...