Co można napisać o życiu kobiety, która czterdzieści sześć lat swojego dorosłego życia spędziła w totalnej izolacji od spraw zewnętrznego świata i - jakby tego było mało - żyła pięćset lat temu? Z góry założyłem, że raczej nie za wiele. Nawet jeśli uwzględnimy, że kobieta ta była królową. Dlatego też sięgając po dość leciwą biografię Joanny Kastylijskiej (1479-1555),królowej Kastylii i Aragonii, nie miałem wygórowanych oczekiwań.

Biografia królowej Joanny, która przeszła do historii jako Joanna Szalona, została napisana przez holenderskiego historyka Johana Brouwera (o osobie autora książki pozwolę sobie jeszcze napisać króciutko na samym końcu tego tekstu) w roku 1940, a więc szmat czasu już upłynął od momentu jej publikacji. Książka preferuje klasyczne podejście do pracy historycznej, w której przede wszystkim wiernie starano się oddać tzw. wielką politykę, która toczyła się wokół postaci Joanny Szalonej, gdyż samej królowej raczej nie można uznać za aktywną uczestniczkę ówczesnego życia politycznego jej ojczyzny. Dlatego też w biografii dość sporo miejsca zajmują inne postacie historyczne - Ferdynand Aragoński, Filip Pięknym czy późniejszy cesarz Karol V Habsburg. Joanna na tle tych potężnych osobowości historycznych siłą rzeczy musi wypaść dość blado, dlatego bardziej trafnym tytułem dla tej książki powinno być „Joanna Szalona i jej czasy”.

Brouwer stawia za główny cel swojej pracy odpowiedź na zasadnicze pytanie: czy rzeczywiście Joanna była osobą chorą psychicznie? A może jej domniemane szaleństwo był wynikiem politycznej gry mężczyzn z jej otoczenia, którzy za wszelką cenę chcieli odsunąć ją od władzy nad jednoczącą się właśnie Hiszpanią? Wreszcie autor dopuszcza trzecią możliwość, a mianowicie: czy w wieloletnim uwięzieniu Joanny nie maczała swoich palców wszechwładna hiszpańska inkwizycja, która chciała odsunąć od władzy kobietę nie dość skrupulatnie wypełniającą swoje religijne obowiązki? Wszystkie trzy tezy zdają się być równie prawdopodobne, a autor stara się przedstawić argumenty za i przeciw nim, choć w mojej ocenie trop inkwizycyjny jest najsłabiej omówiony. Najwięcej miejsca holenderski historyk poświęcił oczywiście rozgrywkom politycznym między Filipem Pięknym a Ferdynandem Aragońskim, a następnie na umacnianiu władzy w Hiszpanii przez Karola V. W tych wszystkich opisach ginie nam główna bohaterka książki, o której zasadniczo niewiele możemy się dowiedzieć. Ale, na usprawiedliwienie autora, warto zaznaczyć, iż chyba nie mogło być inaczej. Tak jak wspomniałem, Joanna aż czterdzieści sześć lat swojego życia spędziła w monotonnym zamknięciu, które upłynęło jej na sporach z dozorującymi ją urzędnikami i dokuczliwą służbą. Kobieta ta właściwie nigdy nie była podmiotem w rozgrywających się wydarzeniach, a jedyna szansa, gdy rzeczywiście miała okazję opuścić swoje więzienie i odegrać większą rolę w dziejach Hiszpanii, a więc powstanie Comuneros z 1520 roku, została przez nią zaprzepaszczona przez bierną postawę. Dokładnie taką, jaką przybrała od momentu śmierci swojego małżonka.

Historyczna sława tej postaci związana jest bezapelacyjnie z bezkresnym żalem, jaki ogarnął ją w momencie nagłej śmierci wielbionego przez nią męża (mania prześladowcza?),a następnie z szokującymi nocnymi peregrynacjami ze zwłokami Filipa. Zachowanie to, już w oczach współczesnych uchodzące za zdradzające objawy szaleństwa, jest jednym z głównych dowodów na nie najlepsze zdrowie psychiczne królowej. Tak naprawdę wobec trzech kwestii postawionych przez Brouwera, na wszystkie z nich można udzielić pozytywnej odpowiedzi. A więc można założyć, że Joanna Kastylijska była osobą niezrównoważoną psychicznie (o stopniu tego niezrównoważenia ciężko się aktualnie wypowiadać ze względu na brak wiarygodnych danych, choć autor przytacza opinię współczesnego mu lekarza psychiatry),która w związku z tym została odsunięta od władzy przez otaczających ją mężczyzn i „skazana” na izolację, którą dodatkowo mogło popierać duchowieństwo, niepewne groźnego przykładu kobiety lekceważącej sprawy religii katolickiej. Warte jeszcze odnotowania są próby autora zastosowania empatycznego podejścia do postaci nieszczęśliwej królowej, które jednak same w sobie niewiele wnoszą do biografii.

Zatem, w mojej ocenie, biografia Joanny Szalonej jest poprawną pozycją biograficzną, w której zaprezentowano stan wiedzy na lata 40. XX wieku. Książka przede wszystkim dla miłośników epoki, natomiast sama postać Joanny została oddana tutaj na tyle, na ile umożliwiły to skąpe źródła dotyczące jej życia, znane badaczowi w momencie pisania pracy.

Na zakończenie jeszcze parę zdań chciałem poświęcić osobie autora książki, gdyż zaciekawił mnie jeden fakt. Otóż na okładce książki polski wydawca (PIW) zamieścił notę biograficzną, z której dowiadujemy się, że urodzony w 1878 roku historyk był uczestnikiem holenderskiego ruchu oporu i zginął rozstrzelany przez hitlerowców w 1943 roku po ataku na Urząd Stany Cywilnego w Amsterdamie. Jak łatwo policzyć, w momencie śmierci musiałby mieć 65 lat - dość zaawansowany wiek, jak na czynnego bojownika ruchu oporu. Coś mi tutaj nie pasowało, więc w ramach wyzwania poszukałem dodatkowych informacji. I oto okazało się, że Johan Brouwer w rzeczywistości urodził się w roku 1898, a holenderska Wikipedia przedstawia dość kontrowersyjny przebieg jego życia, daleki od szacownego wizerunku historyka. Ale to tylko taka wskazówka dla dociekliwych.

Co można napisać o życiu kobiety, która czterdzieści sześć lat swojego dorosłego życia spędziła w totalnej izolacji od spraw zewnętrznego świata i - jakby tego było mało - żyła pięćset lat temu? Z góry założyłem, że raczej nie za wiele. Nawet jeśli uwzględnimy, że kobieta ta była królową. Dlatego też sięgając po dość leciwą biografię Joanny Kastylijskiej (1479-1555),...

Biografia mało znanej, aczkolwiek na swój sposób romantycznej postaci. Córka Ferdynanda Aragońskiego i Izabeli Kastylijskiej i następczyni obu tronów, a więc potencjalna przyszła władczyni zjednoczonej Hiszpanii. Przy okazji siostra Katarzyny Aragońskiej, pierwszej żony króla Anglii Henryka VIII.
Poślubiła Filipa Pięknego, syna cesarza Maksymiliana Habsburga. Poselstwo habsburskie z … Flandrii z Filipem zrobiło na Hiszpanach niesamowite wrażenie. Nie tylko bogactwem, ale co ciekawe – wielkością ludzi i koni. Hiszpania byli po prostu niżsi niż ludzie z północy Europy.
Jak rzadko kiedy w koronowanych rodach naprawdę kochała męża i bardzo przeżyła jego śmierć. Jej zachowanie po śmierci Filipa (warto przeczytać jakie) – przy dzisiejszym stanie medycyny byłoby zakwalifikowane po prostu jako depresja. Ale na początku XVI wieku niewiele wiedziano o tej chorobie, a poza zbyt wielu znaczącym osobom, nawet zaskakująco bliskim, nie w smak byłoby objęcie przez nią tronu Kastylii.
I tak to co zdawało się łutem szczęścia – pochodzenie z królewskiej rodziny – stało się dla niej źródłem osobistej klęski. I chociaż była prawdziwą matką królów (i cesarzy) oraz królowych, to jednak nie dane jej było cieszyć się dziećmi i wychowywać wnuków.
Dobra, ciekawa biografia, aczkolwiek skoncentrowana wyłącznie na kwestiach politycznych.

Biografia mało znanej, aczkolwiek na swój sposób romantycznej postaci. Córka Ferdynanda Aragońskiego i Izabeli Kastylijskiej i następczyni obu tronów, a więc potencjalna przyszła władczyni zjednoczonej Hiszpanii. Przy okazji siostra Katarzyny Aragońskiej, pierwszej żony króla Anglii Henryka VIII.
Poślubiła Filipa Pięknego, syna cesarza Maksymiliana Habsburga. Poselstwo...

Z powodu niewielu źródeł mówiących o Joannie Szalonej, jej biografia jest krótka i uboga. Do samych źródeł należy podchodzić z dystansem, wszystko zależy kto i w jakim celu wydawał opinie o tej nieszczęśliwej królowej. Książka zawiera wiele informacji o otoczeniu Joanny, jej mężu czy dzieciach. O niej samej jest zaskakująco niewiele (nie dowiadujemy się na przykład niczego o jej dzieciństwie),a autor wielokrotnie powtarza się w tej biografii. Książka mnie nudziła, właśnie ze względu na to, że w znacznej części nie opowiadała o tytułowej bohaterce. Trochę się zawiodłam, bo cenię tę serię. Czuję też niedosyt, bo nie dowiedziałam się za wiele o tej ciekawej i tajemniczej postaci.

Z powodu niewielu źródeł mówiących o Joannie Szalonej, jej biografia jest krótka i uboga. Do samych źródeł należy podchodzić z dystansem, wszystko zależy kto i w jakim celu wydawał opinie o tej nieszczęśliwej królowej. Książka zawiera wiele informacji o otoczeniu Joanny, jej mężu czy dzieciach. O niej samej jest zaskakująco niewiele (nie dowiadujemy się na przykład niczego...

O literaturze biograficznej mówi się różnie. Często w starciu z innymi nurtami ulega marginalizacji jako najmniej kreatywna, nudna i niewarta zainteresowania, zaś tym, którzy ją czytają zarzuca się brak własnego życia.

Ja uwielbiam biografie. Dlaczego? Bo jak głosi stare porzekadło - najlepsze historie pisze życie. Żadna literacka fikcja nie jest tak kalejdoskopowo fascynująca, tragiczna i ekstatyczna zarazem, zdumiewająco zwyczajna, zwyczajnie fenomenalna, wzruszająca, irytująca, niesprawiedliwa i zawsze za krótka - jak ludzkie życie. Przeczytałam ich wiele. Zdarzały się nadzwyczaj uniwersalne, pod którymi każdy mógłby się podpisać, bez uszczerbku w treści; zdarzały się tak niewiarygodne, że pochłaniały bez reszty i pozostały gdzieś w zakamarkach duszy już na zawsze; zdarzały się tak żałosne, że kolejne karty zdawały się wskrzeszać bohaterów tylko po to, by raz jeszcze zadać im ból. To jedna z tych ostatnich.

Joanna Kastylijska - królowa Hiszpanii, córka władców Katolickich Ferdynanda Aragońskiego i Izabeli I Kastylijskiej, żona Filipa Pięknego. Nigdy nie miała zasiąść na tronie. Jako trzecie dziecko królewskiej pary i kobieta, nigdy nie figurowała jako realna następczyni tronu i nigdy do zaszczytu tego nie dążyła. Zrządzeniem losu prawowici spadkobiercy imperium przedwcześnie zmarli, a w 1504 roku odeszła i Izabela. Wtedy to oczy wszystkich zwróciły się ku Joannie. Tak rozpoczął się zgubny rozdział jej życia.

Charakterem nie mogła być bardziej niepodobna do matki. Nie odziedziczyła nic z jej niezależności, stanowczości, niezłomnej odwagi. Dostrzegano w niej zbytnią uległość, rozchwianie emocjonalne (powodowane toksyczną miłością do męża, podsycaną chorobliwą zazdrością),do tego brak przygotowania, umiejętności a może nawet chęci do pełnienia nowych obowiązków i skrajny ekscentryzm. Zdradzona kolejno przez męża, ojca i syna, ograbiona z wolności i godności, spoczęła w meandrach historii jako kobieta naznaczona piętnem niepoczytalności. Johan Brouwer przenosi czytelników w czasie, by raz jeszcze przyjrzeć się fatalnym okolicznościom, które wmanewrowały Joannę w sam środek politycznych rozgrywek. Szalona czy nie - autor nie podejmuje się ostatecznego rozstrzygnięcia. Raczej ogranicza się do przedstawienia faktów mogących potwierdzić lub oddalić podejrzenia, wnioski pozostawiając czytelnikowi.

Co do samej książki, to jest to krótka lektura, mniej więcej na jeden wieczór. Czyta się szybko, na jednym wdechu, z dużą dawką zdumienia i niedowierzania. Zdecydowanie warta uwagi, szczególnie osób zainteresowanych historią Hiszpanii i Europy. Warto też wspomnieć o innych publikacjach tego wydawnictwa - “Izabeli Katolickiej” i “Cesarzu Karolu V” A. M. Fernandeza - przedstawiających biografie poprzedniczki i następcy Joanny. Zestawiając wszystkie trzy ze sobą łatwiej zrozumieć koloryt epoki i motywy bohaterów. Ponadto można dokładnie prześledzić drogę imperium, w którym nigdy nie zachodzi słońce, od powstania, do jego pełnej świetności, nie pomijając przy tym wewnętrznych konfliktów, wojen, problemów dynastycznych, religijnych i finansowych.

mealibri.blogspot.com

O literaturze biograficznej mówi się różnie. Często w starciu z innymi nurtami ulega marginalizacji jako najmniej kreatywna, nudna i niewarta zainteresowania, zaś tym, którzy ją czytają zarzuca się brak własnego życia.

Ja uwielbiam biografie. Dlaczego? Bo jak głosi stare porzekadło - najlepsze historie pisze życie. Żadna literacka fikcja nie jest tak kalejdoskopowo...

W książce tej można wyróżnić dwa istotne elementy: biografię Joanny Szalonej oraz opis historii Hiszpanii od czasów Królów Katolickich aż do śmierci Joanny w 1555 roku. Sama biografia jest naprawdę kiepska, nie polecam. Autor tak bardzo skupia się na otoczeniu Joanny i dokładnym opisie tego okresu historycznego, w którym żyła, że zapomina o niej samej. Nie znajdzie się tu wielu konkretnych informacji na jej temat, owszem jest kilka przydatnych, ale na tle innych biografii, przede wszystkim poświęconym jej osobie a nie historii, to ta książka wypada bardzo słabo. Prawda jest taka, że każda jedna biografia stawia Joannę w zupełnie innym świetle, dopiero po przeczytaniu kilku książek dotyczących jej życia można zauważyć, jak wiele istnieje kontrastów i sprzeczności wokół jej osoby. Również należy pamiętać, że wiadomości o Joannie pochodzą w większości z subiektywnych źródeł informacji, a już w szczególności te dotyczące jej szaleństwa.

W książce tej można wyróżnić dwa istotne elementy: biografię Joanny Szalonej oraz opis historii Hiszpanii od czasów Królów Katolickich aż do śmierci Joanny w 1555 roku. Sama biografia jest naprawdę kiepska, nie polecam. Autor tak bardzo skupia się na otoczeniu Joanny i dokładnym opisie tego okresu historycznego, w którym żyła, że zapomina o niej samej. Nie znajdzie się tu...

Johan Brouwer w swej biografii podjął próbę rehabilitacji Joanny Kastylijskiej "osławionej" mianem "szalonej".Choć choroby umysłowej Joanny nie da się jednoznacznie wykluczyć,autor próbuje przekonać,że należy ja jednak postrzegać jako tendencyjnie przesadną.Jej poczynania rozpatrywałabym raczej jako akty rozpaczy kobiety nieco niestabilnej emocjonalnie.Czytając książkę nie sposób nie odczuwać żalu nad dramatycznym życiem kobiety,która jako królowa powinna wieść życie przesycone bogactwem,przepychem i radością.Jako ofiara politycznych interesów ojca a później syna została uwieziona na prawie pół wieku w ponurym zamku Tordesillas.Polecam zapoznanie się z historią Joanny i jej własną interpretację.

Johan Brouwer w swej biografii podjął próbę rehabilitacji Joanny Kastylijskiej "osławionej" mianem "szalonej".Choć choroby umysłowej Joanny nie da się jednoznacznie wykluczyć,autor próbuje przekonać,że należy ja jednak postrzegać jako tendencyjnie przesadną.Jej poczynania rozpatrywałabym raczej jako akty rozpaczy kobiety nieco niestabilnej emocjonalnie.Czytając książkę nie...

Czy Joanna Szalona była osobą obłąkana? To pytanie zadaje sobie wielu historyków i odpowiedzi są różne. Jedni twierdzą, że była szalona, inni są zdania, że była to tylko zagrywka polityczna, która miała na celu odsunięcie jej od władzy. Prawdy chyba już się nie dowiemy, aley każdy może mieć swój pogląd. Moim zdaniem była to osoba delikatna emocjonalnie i wrażliwa, zbyt słaba psychicznie na ówczesne czasy. Tak, jak stwierdził wspomniany w książce Rodríguez Villa, była szalona z miłości i szalona przez miłość. Nie umiała sobie poradzić ze zdradami męża, a później z jego śmiercią. Królowa wędrująca ze zwłokami swego męża, hmm. Myślę, ze to może usprawiedliwić jej ojca, Ferdynanda, który zamyka ją w zamku w Tordesillas. Oczywiście dalsze postępowanie z nią nie może pomóc jej w odzyskaniu równowagi psychicznej. Jak dla mnie za mało jest "samej Joanny" w tej książce, jej psychologicznego opisu. Ale za to jest bardzo dobrze przedstawiona sytuacja polityczna w Hiszpanii podczas panowania tej tragicznej królowej. "Joanna Szalona" jest bardzo dobra jako książka historyczna

Czy Joanna Szalona była osobą obłąkana? To pytanie zadaje sobie wielu historyków i odpowiedzi są różne. Jedni twierdzą, że była szalona, inni są zdania, że była to tylko zagrywka polityczna, która miała na celu odsunięcie jej od władzy. Prawdy chyba już się nie dowiemy, aley każdy może mieć swój pogląd. Moim zdaniem była to osoba delikatna emocjonalnie i wrażliwa, zbyt...

Urocza, choć szalenie stronnicza. Autor swoimi natrętnymi próbami wybielenia postaci Joanny i wzbudzenia w stosunku do niej współczucia zniechęcił mnie do tej koszmarnej baby bardziej, niż gdyby pozostał obiektywny (a Joanna była koszmarną babą). Ciągłe i nachalne wzdychanie nad jej nieszczęsnym nosem pod koniec wychodziło mi uszami, choć poza tym czytało się to nieźle.

Urocza, choć szalenie stronnicza. Autor swoimi natrętnymi próbami wybielenia postaci Joanny i wzbudzenia w stosunku do niej współczucia zniechęcił mnie do tej koszmarnej baby bardziej, niż gdyby pozostał obiektywny (a Joanna była koszmarną babą). Ciągłe i nachalne wzdychanie nad jej nieszczęsnym nosem pod koniec wychodziło mi uszami, choć poza tym czytało się to nieźle.

Czy Joanna była chora umysłowo? Czy raczej padła ofiarą machinacji swego ojca, męża i syna? Prawdy pewnie nie poznamy już nigdy.
Autor skłania się ku twierdzeniu, że z jej psychiką jednak nie całkiem było w porządku - i chyba ma rację, zważywszy to wszystko, co o Joannie wiemy (nawet jeśli weźmiemy poprawkę na rozmyślnie przesadzony relacje niektorych). Bez względu jednak na to, jaka była prawda, postępowania jej ojca, męża, a zwłaszcza syna nie można ocenić inaczej, jak za bezsensownie, cynicznie okrutne. Zamknięcia biednej, zrozpaczonej kobiety de facto w więzieniu, pozbawieniu elementarnych wygód i zgody na to, by dozorca się nad nią znęcał, nie tłumaczą żadne względy polityczne.

Czy Joanna była chora umysłowo? Czy raczej padła ofiarą machinacji swego ojca, męża i syna? Prawdy pewnie nie poznamy już nigdy.
Autor skłania się ku twierdzeniu, że z jej psychiką jednak nie całkiem było w porządku - i chyba ma rację, zważywszy to wszystko, co o Joannie wiemy (nawet jeśli weźmiemy poprawkę na rozmyślnie przesadzony relacje niektorych). Bez względu jednak...

wciągająca. Historia przeplatana wątkami miłosnymi.Polecam :)

wciągająca. Historia przeplatana wątkami miłosnymi.Polecam :)