Rzadkiej umiejętności dowiódł w tej powieści Marcin Pilis – bo jest doprawdy sztuką oprzeć się pokusie banału i stworzyć nieprzewidywalną fabułę z księżmi i ich otoczeniem w rolach głównych, która ani nie sięga po kropidło umoczone w brokacie idealizacji, ani też nie siada w tylnej ławce tuż przy wyjściu, rechocząc prześmiewczo-pogardliwą manierą i stereotypami antyklerykalnymi.

Wbrew pozorom, tematem „Relikwii” nie jest kler – bo „kler” to tak naprawdę nic innego poza słowem-żaluzją, zastępstwem dla zmrużenia oczu. Przysłania i dystansuje wtedy, gdy jest łatwiej nie zastanawiać się i pozostawić rzeczywistość na tyle rozmiękczoną, by bez oporu dało się ją wgniatać w prefabrykowane opinie i wyroki. Zamiast widzieć w duchowieństwie rodzaj zjawiska systemowego czy jednomyślnej masy, autor obrał ambitniejszą drogę – zmełł i odrzucił opakowanie uogólnień, aby skonfrontować czytelnika z nagą prawdą poszczególnych (po prostu i zarazem aż) ludzi. I to właśnie portrety ludzi, niekiedy przyprawionych o zawroty głowy przez karuzelę duchowych poszukiwań, z niewidocznym dla postronnych garbem uwikłań i słabości ukrytym pod sutanną, i mimo najlepszej woli zależnych od własnych błędów sprzed lat, powieść „Relikwia” odbija wiernie niczym światłoczuły papier. I nawet, jeżeli postępowanie bohaterów zewnętrznie wpisuje się niekiedy w parę obiegowych wyobrażeń o skłonnościach ludzi stanu duchownego, to przy psychologii i duchowości tych postaci opisanej z niezwyczajnym wyczuciem oraz uwiarygodnionym motywacjom, wszystko postaje tu uzasadnione i na swoim miejscu.

Poza tym jest to powieść napisana dojrzałym, czystym stylem, szczęśliwie wolnym od niedbałości językowych i konstrukcyjnych, którymi książkowe nowości tak lubią szargać nerwy co wrażliwszym estetycznie czytelnikom. To historia opowiedziana w sposób, który udowadnia, że poza „pop-prostotą” istnieją jeszcze inne, subtelne rodzaje prostoty – bliższe w porównaniu do urody bezchmurnego nieba niż konstrukcji cepa.

To naprawdę - ośmielę się to napisać - piękna, mądra książka, umiejąca wzruszyć bez używania trików obliczonych na tanie uniesienia. Taka, która poszerza widzenie i zachęca do zadania sobie trudu zrozumienia innych, których życie na co dzień jest przed nami zasłonięte i przez to – z tylko pozoru – egzotyczne i odległe naszemu.

Rzadkiej umiejętności dowiódł w tej powieści Marcin Pilis – bo jest doprawdy sztuką oprzeć się pokusie banału i stworzyć nieprzewidywalną fabułę z księżmi i ich otoczeniem w rolach głównych, która ani nie sięga po kropidło umoczone w brokacie idealizacji, ani też nie siada w tylnej ławce tuż przy wyjściu, rechocząc prześmiewczo-pogardliwą manierą i stereotypami...