"Oczy Buddy" nie są całkowicie opowieścią o konflikcie na Sri Lance. Nie wyjaśniają go. Nie zagłębiają się zbytnio w to, kto kogo zabija i z jakich powodów. Opisany jest terror, morderstwa, niesprawiedliwość. Wszystko, co wiąże się z każdą wojną niezależnie od miejsca jej przebiegu.
Ondaatje stara się pokazać kilka postaw wobec okrucieństwa ludobójstwa z różnych perspektyw. Nie ocenia, nie wyciąga wniosków. Oto mamy naiwność (Anil), bierność i pozorne pogodzenie się z losem (Sarath) oraz gniew na niesprawiedliwość i aktywne zaangażowanie w to, co się dzieje (doktor Gamini).
Anil naiwnie wierzy przynajmniej w najmniejszy przejaw sprawiedliwości. Wojna narusza fundamentalne prawdy o społeczeństwie, więc ona do końca angażuje się w śledztwo mające na celu poznać tożsamość odnalezionych zwłok. Gamini natomiast stara się pomagać jako lekarz chorym, potrzebującym i cierpiącym. Stracił wiarę w społeczeństwo i w sens tego, co dzieje się wokół, ale nie może stać biernie. Tymczasem jednak to Sarath podejmuje się najbardziej heroicznego czynu. Sarath, który od początku jest sceptyczny, nie chce się wychylać, którego w pewnym momencie podejrzewamy o współpracę z władzami. Czy wojna nie jest dziwna?
Bynajmniej heroizm Saratha nie jest wywyższony. Niemal ginie w całym złu wojny, w natłoku tych wszystkich okropności. Tak samo jak tożsamość człowieka, którego zwłoki Anil i Sarath badają. Jest jedną z tysiąca ofiar, których mordercy nie zostaną złapani, ani ukarani.

Książka jest przejmująco melancholijna. Po prostu smutna. Jednak na sam koniec Ondaatje dał mi iskierkę optymizmu. Mówię o końcowym rozdziale, w którym zbezczeszczony przez złodziej posąg Buddy zostaje odbudowany przez miejscową ludność. Ludzie mimo wojny domowej starają się zachować jakieś pozory normalności, mają w sobie tlącą się chęć obywatelskiej współpracy. Ostatnia scena, w której wiejski rzemieślnik dokonuje najważniejszego rytuału - namalowania oczu Buddzie stanowi dla mnie swego rodzaju nadzieję na przyszłość. Według wierzeń oczy Buddy potrafią widzieć przez śmierć i świat zewnętrzny, dostrzec nirwanę, lepsze życie. To właśnie najważniejszy symbol w powieści i być może dlatego został wybrany na tytuł polskiego tłumaczenia. Oczy Buddy, które już dostrzegają lepszą przyszłość, światełko w tunelu. Coś jak powiedzenie: "If you're going through hell, keep going".

Jednak po raz kolejny mam wrażenie, że książki Ondaatjego - jak żadne inne - są przeznaczone na określony moment życia czytelnika. Czuję ich głębię, ale kolejne warstwy są dla mnie zakryte. Wiem, że istnieją, ale nie mogę ich na razie dostrzec. Chyba dlatego twórczość Ondaatjego jest dla mnie tak fascynująca, mimo że nie w pełni pojmowalna.

"Oczy Buddy" nie są całkowicie opowieścią o konflikcie na Sri Lance. Nie wyjaśniają go. Nie zagłębiają się zbytnio w to, kto kogo zabija i z jakich powodów. Opisany jest terror, morderstwa, niesprawiedliwość. Wszystko, co wiąże się z każdą wojną niezależnie od miejsca jej przebiegu.
Ondaatje stara się pokazać kilka postaw wobec okrucieństwa ludobójstwa z różnych...