Bohaterem jest bezimienny cygański lub żydowski chłopiec, traktowany jak odmieniec - odrzucony, poniżany, upokarzany, "inny" postrzegany jest jako gorszy. Wojna jest jedynie tłem niniejszej książki, dominują w niej nie tylko okrucieństwa oprawców, ale zwykłych ludzi, mieszkańców wsi, w których kolejno przebywa chłopiec. Staje się świadkiem i ofiarą tortur, gwałtów, znęcania się nad ludźmi i zwierzętami, morderstw. Wydarzeniom towarzyszy wątek absurdalnych wierzeń i zabobonów mieszkańców. Czytelnik otrzymuje potężną dawkę drastycznych obrazów, wręcz obrzydliwych sceny, np. spółkowania ze zwierzętami. Wieśniacy stali się uczestnikami pogromu, co stanowiło niejako sposób ich obrony, nienawiść i rasizm zostały im zakorzenione. Poddali się tradycji, prymitywnym wzorcom kulturowym, zabobonom, w które w obliczu zagrożenia i strachu wierzą jeszcze bardziej, posuwają się jednak do perwersji.

Przede wszystkim książka ta uświadamia proces niszczenia psychiki dziecka z dala od obozów koncentracyjnych, ukrytego przez rodziców dla bezpieczeństwa. Niemcy postrzegani są przez niego w końcu jako wspólnicy diabła, otrzymujący tajemne, ogromne moce, rozpowszechniając zło są niepokonani, zarażają swoją nienawiścią innych. Według jego interpretacji każdy Niemiec sprzedawał duszę diabłu w momencie urodzenia - w tym tkwiła tajemnica ich siły i potęgi. Skutkiem traumatycznych przeżyć staje się chęć przyłączenia do tych, którym pomaga szatan w celu otrzymania siły i prowadzenia dzieła niszczenia, chęć rozniecenia w sobie nienawiści, aby zwrócić uwagę szatana i uczestniczyć w jego dziele. Dzięki mocy, jaką liczy od niego otrzymać, pragnie dokonać aktu zemsty za doznane okrucieństwa. Nienawiść stała się dla chłopca podstawą zachowań w każdej sytuacji w dalszym życiu. Musi starać się ją w sobie zwalczyć, a nie traktować jako siłę i źródło niezwykłych umiejętności, dzięki którym sam wyznaczy sprawiedliwość. Nie zapomni jednak o strachu.

Czy zatem można jednoznacznie uznać bohatera za pozytywnego lub negatywnego? Interpretację pozostawiam każdemu indywidualnie, cytując natomiast, być może kontrowersyjne słowa końcowe samego Kosińskiego:

"Wystarczy to, że nie zabijają chłopca, aby uznać wszystkich dorosłych występujących w książce za bohaterów pozytywnych. W czasach, kiedy życie ludzkie często nie posiadało tej wartości co kula, która mogła je przerwać, fakt, że samotny chłopiec, uważany za Żyda lub Cygana, zdołał przetrwać wojnę, jest niewątpliwie wyjątkowy. Setki tysięcy dzieci ginęły w gettach, w bombardowanych miastach, w obozach koncentracyjnych. Umierały z głodu, z chorób, w wyniku przemocy. Tymczasem dorośli spotykani przez chłopca przyczynili się do przetrwania przez niego wojny. I to pomimo, że cały czas przebywał wśród obcych, którym groziła śmierć za udzielenie mu schronienia lub jakiejkolwiek pomocy. Z kolei Niemcy mieli służbowy obowiązek zabijania wszystkich podejrzanych osób. Oni również narażali życie, jeśli zaniedbywali obowiązki. Tyle, jeśli chodzi o bohaterów pozytywnych.
Książka ma jednak także negatywnego bohatera.
Jest nim chłopiec.
Ze wszystkich postaci on jeden nienawidzi świadomie, ciągle i płomiennie. Pragnie odpłacać nienawiścią za wszystko, co przydarzyło mu się na tym świecie."

Można się doszukiwać wątków autobiograficznych autora o żydowskich korzeniach, autora-samobójcy z pewnością budzącego kontrowersje, wobec którego nie sposób pozostać obojętnym. Wyjaśnienie tytułu znajdujemy na końcu, gdy chłopiec odnajduje rodziców, z którymi został rozdzielony: "Nagle poczułem się jak malowany ptak Lecha, którego nieznana siła ciągnie do swoich".

Książka ciężka i niewątpliwie warta przeczytania ale na pewno z uwzględnieniem pewnych granic wiekowych i psychiki czytelnika!

Bohaterem jest bezimienny cygański lub żydowski chłopiec, traktowany jak odmieniec - odrzucony, poniżany, upokarzany, "inny" postrzegany jest jako gorszy. Wojna jest jedynie tłem niniejszej książki, dominują w niej nie tylko okrucieństwa oprawców, ale zwykłych ludzi, mieszkańców wsi, w których kolejno przebywa chłopiec. Staje się świadkiem i ofiarą tortur, gwałtów, znęcania...