Synonimem uprzejmości wobec czytelnika powinna zostać ta powieść. Ponieważ z takim wdziękiem próbuje się ona wkraść w jego łaski, że ten wyobrażając sobie jej delikatne kształty, nabiera przekonania o tym niezwykłym dopasowaniu do swoich gustów i potrzeb. Niewiele wystarczy, żeby ludziom pragnącym porządnej dawki intelektualnej rozkoszy, zapewnić kilka dni niezaprzeczalnie wartej łamania głowy rozrywki. To samo dotyczy także i mnie. Uwielbiam w literaturze gładkie ale kunsztowne słownictwo. Cenię sobie głębokość przekazu i jego sugestywność. To wszystko otrzymałem od zabarwionej ironią triesteńskiej opowieści o podróży przez czas, który staje się jednym z głównych jej bohaterów. A skoro już mowa o przekazie, to za motto powieści Itala Sveva uznałbym zdanie: "Cierpienie i miłość, słowem życie, nie może być przecież uważane za chorobę tylko dlatego, że boli". I będzie to książka właśnie o życiu, jego lękach i marzeniach, podana zgodnie z zasadami "La belle époque".

Wybrałem się w tę podróż do Triestu po to, aby odnaleźć niezatarte jeszcze przez czas ślady pamięci, cząstkę człowieka będącego "inetti". A jednocześnie chciałem przefiltrować, podane mi przez włoskiego pisarza doznania za pomocą psychoanalizy. W tamtym okresie święciła ona triumfy i wcale się nie dziwię, że Svevo właśnie na niej oparł konstrukcję swojej powieści. "Zeno Cosini" jest przepełniony pretekstami do chorowania. Jednak nie mam tu na myśli fizycznych problemów zdrowotnych. Pomimo ich umieszczenia przez Sveva na kartach tej książki, bardziej myślę o chorobie duszy, takiej, jakiej może doświadczyć prawdziwy "inetti". Bo człowiek niezdecydowany może być chory ciągle z urojenia, a włoski pisarz potrafi to przedstawić z zachowaniem wszelkich grzecznościowych wymogów. Stany ducha wyświetla z lekkością pióra południowca i zrozumiale przedstawia różne stadia bólu. Jednak trzeba pamiętać też o tym, że Svevowska kuracja freudyzmem nigdy się zakończyć nie może. Potrafi co najwyżej wszystko czytelnikowi wyznać i zostawić go w tej stworzonej przez siebie z rozterek pętli.

Bohater Sveva umie sporządzać księgowe wyceny równie dobrze jak życiowy bilans. Ten rodzaj psychologicznej buchalterii odciska na "Zeno Cosinim" duże piętno. Pomimo sztywno brzmiącego terminu, jest jednak oryginalny w swej pedanterii. Potrafi z tak wielką precyzją odtworzyć najmniej istotne epizody życiowe, że chciałbym go nawet nazwać włoskim Marcelem Proustem. Wszystko o czym pisze, wymaga skrzętnego odnotowania w umyśle czytelnika. Tego oczekuje psychoanaliza, nawet od odbiorcy tej powieści. Aby przeszłość nie bolała, Svevo poddaje nas wszystkich zabiegom uśmierzającym ból. Bohater dokonuje spowiedzi z całego życia a my dzięki jego rozważaniom bliżej poznajemy istotę cierpienia. W życiu nie ma gwarancji szczęścia, jest tylko pewność udręki. To smutny przekaz, ale widocznie konieczne jest jego zrozumienie.

Wydaje mi się, że u Sveva mężczyźni są lepszymi aktorami niż kobiety. Symulanctwo i fałsz wcale nie odbierają im męskości, ale dodają pikanterii za sprawą przydarzających się im romansów. Oczywiście te z założenia godne potępienia i nieuczciwe praktyki nie wnoszą niczego dobrego do zrozumienia ich psychiki, jednak nadają włoskiej powieści czegoś intrygująco nieczystego. Nie namawiam nikogo do powtarzania emocjonalnych błędów Zeno Cosiniego, przestrzegam przed graniem na uczuciach wiernych mu kobiet. Jednak gdyby wszystko kierowało się jedynie potrzebą zaznania idyllicznego spokoju, to z pewnością ta powieść nie byłaby tak interesująca. Bogate życie, to również życie pełne pomyłek. Wszystko się zgadza a Zygmunt Freud miałby w tym wypadku ogromne pole do popisu. Od dzisiaj wcale nie zamierzam bardziej pobłażliwie spoglądać na swoją egzystencję. Myślę jednak o tym, żeby z większą elegancją przez nią przejść, tak po Svevowsku, bezpretensjonalnie i w miarę swobodnie. Czy to jest możliwe? Chciałbym wierzyć, że po tej ambitnej lekturze mogę osiągnąć więcej niż dotychczas, w zakresie lepszego zrozumienia samego siebie.

Synonimem uprzejmości wobec czytelnika powinna zostać ta powieść. Ponieważ z takim wdziękiem próbuje się ona wkraść w jego łaski, że ten wyobrażając sobie jej delikatne kształty, nabiera przekonania o tym niezwykłym dopasowaniu do swoich gustów i potrzeb. Niewiele wystarczy, żeby ludziom pragnącym porządnej dawki intelektualnej rozkoszy, zapewnić kilka dni niezaprzeczalnie...

Moje czytelnicze życie dzielę na dwa okresy: przed Proustem i po Prouście.
Sądziłem, że na nic przypominającego choćby Prousta już nie natrafię, a tu proszę...
Zeno Cosini mógłby być bohaterem poszukiwania czasu straconego. Literacko oba arcydzieła są zupełnie różne. Bohaterowie obu książek są do siebie jednak bardzo podobni. Jeden i drugi to skrajny egotysta i egocentryk. Obaj są hipochondrykami, nie muszą zarabiać na życie, aspirują do towarzystwa i towarzystwo to opisują. Opisy te są równie wnikliwe i odkrywcze tam, gdzie inni się nie zapuszczają, czyli przy okazji drobiazgów. Motywy postępowania Zeno Cosiniego są wyłożone w sposób przekonywający i sprawiają wrażenie znanych z autopsji. Mimo to zaskakują, jeśli czytający nie jest tak bardzo zapatrzony w siebie, jak Zeno. Niektóre z rozważań Zena zapadły mi w pamięć szczególnie, na przykład pomysł na szczęśliwe życie z żoną, mimo (!) domagającej się uwagi córeczki, którą za każdym razem gdy się tego chce, można od siebie oddalić za pomocą przemyślnego wynalazku. Relacje z żoną, kochankami, lekarzami, przyjaźnie męskie, zarządzanie finansami, słowem to, na co składa się życie jest poddane w tej książce odważnej jak na owe czasy i szczerej analizie. Zupełnie jak u Prousta, któremu przypisuje się nawet niezależne od Freuda odkrycie psychoanalizy.

Moje czytelnicze życie dzielę na dwa okresy: przed Proustem i po Prouście.
Sądziłem, że na nic przypominającego choćby Prousta już nie natrafię, a tu proszę...
Zeno Cosini mógłby być bohaterem poszukiwania czasu straconego. Literacko oba arcydzieła są zupełnie różne. Bohaterowie obu książek są do siebie jednak bardzo podobni. Jeden i drugi to skrajny egotysta i egocentryk....

Dla amatorów psychoanalizy po włosku, tzn. włoskiego arystokraty z początków XX wieku.

Dla amatorów psychoanalizy po włosku, tzn. włoskiego arystokraty z początków XX wieku.