Katalog ściśle odzwierciedla układ i zakres oraz istotę wystawy, opatrzonej tym samym tytułem.
Prezentuje prace Marka Oberländera i Jana Lebensteina z najbardziej spektakularnego okresu ich twórczości, zamkniętego latami 1956–1965.
Osobiste, tragiczne przeżycia wojenne - katorga, utrata najbliższej rodziny, a po wojnie – wyobcowanie - przerodziły się w cykle rysowanych tuszem i malowanych gwaszem, rzadziej olejem zdeformowanych, uproszczonych postaci ludzkich
Potrzeba zmierzenia się z własną tragiczną przeszłością, zrozumienia siebie samych, wyobcowanych w zaistniałej po wojennym kataklizmie teraźniejszości pchnęła tych obu wybitnych artystów ku malarstwu.
Figury hieratyczne, kreślone, osiowe Lebensteina, Postacie, Sylwetki Oberländera to z wielkim artyzmem przedstawione metafory, znaki tragizmu ludzkiej egzystencji, kondycji.
Obaj, niezależnie od siebie, wskutek doświadczenia koszmaru wojny oraz jej skutków wpisali się w szeroki nurt tzw. nowej figuracji, do której zaliczani są m. In.: Volls, Giacometti, Moore, Bellmer, Wróblewski, Kantor, Szapocznikow, Abakanowicz…