Omawiana pozycja nie jest godną polecenia pozycją; parafrazując jej tytuł, można by pracę Malise Ruthvena podsumować słowami „Islam. Bardzo złe wprowadzenie”. Ktoś pragnący bliżej zapoznać się z tą najbardziej dziś dynamiczną z religii abrahamicznych, zdecydowanie powinien szukać informacji gdzie indziej. Książka nie sprawdza się nawet jako lektura wstępna dla osób nie wiedzących jeszcze nic o islamie.

Przede wszystkim fatalna jest jakość tłumaczenia. Pani Katarzyna Pachniak zaserwowała nam przekład wymęczony, z nienaturalną składnią i doborem słów, wskazujący na brak biegłości w rzemiośle translatorskim i sprawiający wrażenie mozolnego dobierania kolejnych słówek ze słownikiem w garści. W przypadku licznych w książce cytatów z prac autorów trzecich mamy już najprawdziwszy, miejscami zupełnie niezrozumiały bełkot – wyjątkiem są tylko nieliczne fragmenty cytowane w już istniejących przekładach polskich, co skądinąd jasno wskazuje że wina za niską literacką jakość wywodu leży po stronie Tłumacza a nie autorów przekładanych oryginałów.

O ile Tłumacz nie sprawdza się w swoim podstawowym zadaniu spolszczenia angielskiego tekstu opracowania, o tyle nadrabia korygując błędy rzeczowe lub bardziej przejrzyście wyjaśniając co bardziej mętnie przedstawione przez Autora zagadnienia. Okazuje się to szczęściem dla czytelnika, bowiem Malise Ruthven w wielu miejscach prześlizguje się po skomplikowanych zagadnieniach rzucając wyrwane z kontekstu myśli, które być może miałyby pewną wartość poznawczą (lub raczej przypominającą) dla osób dla których dane zagadnienie nie byłoby całkowicie obce, nieznającym tematyki pozostawia jednak tylko mętlik w głowie. Tak jest na przykład w przypadku różnic pomiędzy teologicznymi koncepcjami aszarytów i mutazylitów, do naświetlenia których Autor zabiera się dwukrotnie, ostatecznie jednak rozjaśnia je w przypisie dopiero Tłumacz.

Opracowanie Malise Ruthvena jest na szczęście stosunkowo krótkie, licząc sobie jedynie nieco ponad 160 stron. W pierwszych czterech rozdziałach omówione zostają kolejno znaczenie religijne Koranu; biografia Muhammada i źródła do wiedzy o niej; pojawienie się różnych odłamów islamu, następnie zaś dalsze zróżnicowanie wewnętrzne islamu sunnickiego i szyickiego; organizacja wyznaniowa sunnizmu i szyizmu; nurt suficki; rewolucja islamska w Iranie i jej odpryski w innych krajach islamskich; źródła prawa muzułmańskiego; zasady interpretacji prawa (pojęcie idżtihadu jest zresztą wyjaśniane dość niejasno i bełkotliwie); etyczna klasyfikacja czynów w islamie; wreszcie społeczne i cywilizacyjne skutki szariatu.

Społeczny wymiar islamu zasygnalizowany zostaje w rozdziale piątym, gdzie przedstawiono pozycję kobiety wedle szariatu; ślub i rozwód w islamie oraz islamską koncepcję seksualności. Trudno nazwać „omówieniem” instytucji małżeństwa czasowego stwierdzenie, że „władze Iranu popierają tę formę związku”, tymczasem w gruncie rzeczy do tego właśnie stwierdzenia sprowadzić można poświęcony temu zagadnieniu akapit. Rozwodzi się natomiast Autor nad interesującymi zachodnie społeczeństwa liberalne zagadnieniami modernizacji społeczeństw muzułmańskich; sporami o ubiór kobiety i islamski feminizm etc. (ten ostatni skądinąd wydaje się być nurtem bardziej pogłębionym i oryginalnym niż można by się spodziewać – przynajmniej jeśli sądzić by go po pokrótce scharakteryzowanych ideach Fatmy Mernissi i Leili Ahmed).

Ostatni rozdział nominalnie poświęcony jest idei dżihadu, faktycznie jednak okazuje się streszczeniem XX-wiecznej historii islamizmu. Ideę „większego dżihadu” Autor charakteryzuje bowiem bodaj kilkoma słowami (wspominając ją jednak wcześniej akcydentalnie już we wcześniejszych partiach książki),rozwodzi się natomiast nad tradycyjnym stosunkiem muzułmanów do innowierców; dając przykłady dżihadu toczonego przez muzułmanów w XIX w.; przedstawiając co ważniejszych przedstawicieli islamskiego XX-wiecznego modernizmu i reformizmu; wspominając o narodzinach Bractwa Muzułmańskiego i go Rewolucji Islamskiej w Iranie; a wreszcie też o społecznych i cywilizacyjnych źródłach i uwarunkowaniach wszystkich tych ruchów.

Książeczkę kończy omówienie pięciu filarów islamu oraz „perspektywa na przyszłość”, gdzie Autor daje wyraz swym liberalnym nadziejom, iż islam pod wpływem globalizacji, kapitalizmu i technologii odchodzić będzie od form spolityzowanych i rewolucyjnych, w kierunku pietystycznych i kwietystycznych, oraz że postępować będzie jego prywatyzacja i że pogodzi się wreszcie ze światem demoliberalnym. Pozostaje nam jedynie mieć nadzieję że demoliberalne marzenia Malise Ruthvena się nie spełnią, zaś jego mierna książczyzna szybko popadnie w zasłużone zapomnienie.

(recenzja ukazała się na blogu: https://ronald-lasecki.blogspot.com/2019/07/bardzo-ze-wprowadzenie-do-islamu.html )

Omawiana pozycja nie jest godną polecenia pozycją; parafrazując jej tytuł, można by pracę Malise Ruthvena podsumować słowami „Islam. Bardzo złe wprowadzenie”. Ktoś pragnący bliżej zapoznać się z tą najbardziej dziś dynamiczną z religii abrahamicznych, zdecydowanie powinien szukać informacji gdzie indziej. Książka nie sprawdza się nawet jako lektura wstępna dla osób nie...

Ciekawa książka, dużo się dowiedziałem :)

Ciekawa książka, dużo się dowiedziałem :)