Wydana przez Rebis „Europa jesienią" Dave'a Hutchinsona to pierwszy tom trylogii. Przynależność gatunkową powieści najłatwiej określić jako sf - bądź co bądź książka była nominowana do nagrody Arthura C. Clarke'a, ale tak naprawdę „Europa" bardzo zgrabnie wymyka się próbom kategorycznych klasyfikacji, balansując na granicy wielu schematów. Hutchinson porównywany jest do Johna le Carre'a - poza szpiegowskim głównym nurtem opowieści, z ducha le Carre'owskie jest tło społeczno-polityczne: interesujące, szczegółowe i spójne. Inne porównania krytyków to Franz Kafka czy Len Deighton, niemniej spokojnie można by do tej listy dodać jeszcze kilka bardziej zaskakujących nazwisk (np. J.K.Rowling albo Jacka Dukaja). Ta gatunkowa przekora to jedna z najważniejszych i najbardziej charakterystycznych cech „Europy".

Oczywiście powieść Dave'a Hutchinsona to rozrywka traktowana serio - zakosztujemy tu zaskoczeń, ale nie wybuchów śmiechu. Wyruszymy w podróż po niedalekiej przyszłości, w świat alternatywny (czy może raczej światy). Akcja będzie toczyć się niespiesznie, niczym ten przepełniony pociąg Tuwima, który tutaj może być metaforą podzielonej Europy, albo bardziej dosłowną - niezwykłej, niezawisłej trasy kolejowej - Linii. Udaje się Hutchinsonowi utrzymać ten wolny rytm w ryzach, nadać naszemu zainteresowaniu, jednostajne, niewielkie, ale jednak przyspieszenie. I choć przez pół książki obserwujemy zwyczajne życie w tej odmienionej Europie lat 40. naszego wieku, młody estoński kucharz Rudi bez trudu zdobędzie naszą sympatię. To bardzo dobrze napisany główny bohater - choć, a może właśnie dzięki temu że, potterowsko przeciętny. Szpiegowski świat, w który wbrew sobie się zanurza, jest dla niego równie obcy jak dla nas. I czytelnik, podobnie jak Rudi, z sercem zbuntowanym przeciw temu co widzi, będzie poznawać tę Europę kieszonkowych państw, granic i barier, wiecznych małych brzydkich konfliktów. Jest to wizja bardzo dobrze przemyślana i już ona sama czyni „Europę" interesująca książką. Dla polskiego czytelnika bonusem będzie też fakt, że Hutchinson decyduje się rozpocząć swoją opowieść w Polsce, w Krakowie, a Europa Środkowa stanie się areną dla większości opowiadanej historii. Angielski pisarz radzi sobie w tym obcym uniwersum wyśmienicie, możemy przeglądać się w jego wizji, i nawet jeśli nie będziemy się zgadzać z niektórymi szczegółami, różnice będą się brać z poglądów nie faktów. (Mi pomyślało się, że Hutchinson tworząc Różowego Pilota, schlebił nadwiślańskiej zdolności do anarchistyczno-abstrakcyjnego poczucia humoru.) Pisarz ciekawie burzy też pewne konwencje, na przykład w tym pierwszym tomie, Rudi nie spotka żadnego „głównego złego" przeciwnika.

I w końcu jednak w powieści następuje taki moment, gdy autor decyduje się historię Rudiego przyspieszyć. Wtedy „Europa jesienią" z książki interesującej przemienia się w rozrywkę znakomitą. Wreszcie naprawdę wkraczamy na teren Kafki (i przy okazji potterowskiej fantastyki), w niezwykłą, łagodnie psychodeliczną krainę. Zgłębiając tajemnice Europy i jej przedziwnej Linii razem z Rudim staniemy na krawędzi snu (wyśmienite sceny w Puszczy Pawła).

Hutchinson bardzo dobrze skomponował tę historię, to ważne, bo dobrze wróży kolejnym częściom, a otwierający trylogię tom jest bardzo przyjemną wakacyjną lekturą. Polecam wielbicielom fantastyki, powieści szpiegowskich, a przede wszystkim rozpolitykowanym miłośnikom historii alternatywnych.

Agnieszka Ardanowska