„Baronówna. Na tropie Wandy Kronenberg – najgroźniejszej polskiej agentki” to bardzo dobrze przeprowadzone i przedstawione śledztwo dziennikarskie Michała Wójcika. Muszę przyznać, że autor „miał nosa” gdy podczas pracy nad zleconym mu rocznicowym dodatkiem o Powstaniu Warszawskim, przeglądając kilkadziesiąt mniej popularnych książek na ten temat zwrócił uwagę na dość nietypowy opis kobiety, która „przelazła przez barykadę, szła z pejczem w dłoni”. Tak zaczęło się tropienie nieznajomej w tysiącach archiwalnych materiałów, od jednej wzmianki, do drugiej – żmudna praca, która trwała kilka lat, ale przyniosła niesamowity efekt. Wójcik przyznaje, że Wanda Kronenberg stała się jego „obsesją” i tak jak inni mężczyźni ponad 70 lat wcześniej uległ jej czarowi.

Szokująca jest lista potencjalnych „adoratorów” Baronessy Kronenberg. Pod jej urokiem byli polscy, rosyjscy, niemieccy, ukraińscy oraz angielscy mężczyźni, z różnych grup społecznych – mundurowi, żołnierze, konspiratorzy, gestapowcy, esesmani, ale i arystokraci, inteligenci czy zwykłe cwaniaczki. M.in. jako Edith Müller, Wanda Jegoroff, agentka Wera i Lida współpracowała aż z 5 wywiadami (Gestapo, Abwehra, NKWD, Intelligence Service, AK). Swoją działalność konspiracyjną zaczęła jako 17latka zafascynowana rolą Jadwigi Smosarskiej w kręconym w jej rodzinnym dworku w Wieńcu filmie p.t. „Na Sybir!”, a skończyła jako wytrawny i przebiegły gracz mający zaledwie 22 lata.

Intrygująca jest nie tylko sama sylwetka Wandy, ale i sposób jej działania oraz motywacja. Ta polska famme fatale o żydowskim pochodzeniu „rządziła i dzieliła”, manipulowała i kontrolowała. Działalność szpiegowska stała się jej sposobem na życie – nie służąc celom wojskowym czy politycznym. Stawką tej niebezpiecznej gry, którą prowadziła na wielu frontach było życie – jej własne, rodziców, brata. Tak naprawdę pracowała wyłącznie dla siebie. Kłamała, oszukiwała, manipulowała i wykorzystywała innych, by przetrwać – w samoobronie.

Nie są do końca jasne okoliczności jej śmierci. Autor przytacza kilka relacji, z różnych źródeł. Jedno jest pewne – zginęła za szybko, nie tylko z powodu jej młodego wieku, ale i przez zbyt szybkie działanie egzekutorów. Nie udało się również ustalić czy jej ekshumowane z podwórka przy kamienicy na ul. Kruczej ciało trafiło do rodzinnego grobowca na Powązkach czy do zbiorowej mogiły ofiar Powstania Warszawskiego. Mimo, że po wojnie jej ojciec walczył o przywrócenie córce dobrego imienia, nie została zrehabilitowana.

W książce Michała Wójcika przeczytamy nie tylko o tytułowej agentce. Autor przytacza wiele interesujących faktów zarówno na temat Warszawy, która szybko stała się „pierwszoligowym miastem szpiegów” oraz o licznych „kolegach z branży”, którzy stanęli na drodze Wandy. W epilogu znajdziemy również informacje biograficzne o ważniejszych postaciach opisanych w książce, w szczególności o tym, jak toczyło się ich życie po wojnie.

Książka jest bardzo oryginalnie napisana – Michał Wójcik nie przytacza tylko suchych historycznych faktów. „Śledztwo dziennikarskie” uzupełniają również fragmenty fabularyzowane opisujące losy „Wandy Kronenberg” po 2 Wojnie Światowej. Bo jej historia nie skończyła się pierwszego dnia Powstania Warszawskiego kiedy została zastrzelona… Zaintrygowani? :-)

Poza tym autor bardzo często opisuję również w jaki sposób dotarł do nowych zaskakujących wiadomości dot. Wandy i jakie towarzyszyły mu przy tym emocje. Zwierza się czytelnikowi, trochę tak jakby pisał pamiętnik.

Chociaż pozostało niewiele pamiątek z majątku rodzinny Kronenbergów, w książce zobaczymy kilka fotografii przedstawiających Wandę, jej najbliższych oraz okolice, które były dla niej ważne. Na końcu gratka dla miłośników historii – kilka pełnych dokumentów – takich jak donosy, protokoły przesłuchań, raporty – „Lidy” ale i innych szpiegów z jej otoczenia, które wcześniej we fragmentach przytaczał Wójcik. Dają one możliwość usystematyzowania informacji o Baronównie, które poznaliśmy wcześniej.

Im dłużej myślę o Wandzie Kronenberg tym bardziej zastanawiający jest fakt, że nikt wcześniej – przez tak wiele lat – nie dotarł do tego tematu. Czyżby specjalnie został „przemilczany”, bo tak naprawdę koniec jej historii zdecydowanie nie należy do chlubnych epizodów Drugiej Wojny Światowej i Powstania Warszawskiego? Na ten temat również debatuje Michał Wójcik. Polecam serdecznie wszystkim miłośnikom historii okresu Drugiej Wojny Światowej i nie tylko!

„Baronówna. Na tropie Wandy Kronenberg – najgroźniejszej polskiej agentki” to bardzo dobrze przeprowadzone i przedstawione śledztwo dziennikarskie Michała Wójcika. Muszę przyznać, że autor „miał nosa” gdy podczas pracy nad zleconym mu rocznicowym dodatkiem o Powstaniu Warszawskim, przeglądając kilkadziesiąt mniej popularnych książek na ten temat zwrócił uwagę na dość...