Książka bardzo mną wstrząsnęła. Autor zadbał nie tylko o ciekawy rys historyczny Treblinki, ale i o wiele szczegółów, które mnie, jako pasjonata historii bardzo zainteresowały.

Książka bardzo mną wstrząsnęła. Autor zadbał nie tylko o ciekawy rys historyczny Treblinki, ale i o wiele szczegółów, które mnie, jako pasjonata historii bardzo zainteresowały.

„Obszerny reportaż Wasilij Grossman, ówcześnie korespondent wojenny szlaku Armii Czerwonej, napisał w 1944 r. dla „Krasnej Zwiezdy”, nie tylko pod wpływem wizyty na terenie niedaleko Siedlec, gdzie znajdował się nazistowski obóz zagłady, ale także rozmów z jego więźniami. Tekst jest jedną z pierwszych całościowych, dogłębnych analiz nazistowskiego systemu obozów zagłady – fabryk śmierci. Odnajdujemy tu rozważania na temat towarzyszącemu ludobójstwu teatru pozorów (przybycie transportów i zaganianie ludzi do „łaźni”),opisy funkcjonowania komór gazowych, roli muzyki obozowej, aranżowanej przez Niemców jako okrutny komentarz do tortur i egzekucji. W spojrzeniu Grossmana, ujawniającym hipokryzję SS-manów, będących doskonałymi mężami, ojcami, gospodarzami własnych domów, daje się odczuć zapowiedź tezy Hannah Arendt o banalności zła. Dokumentalny walor tekstu, notujący także bunt więźniów przeciw strażnikom obozu, w sierpniu 1943 roku, spowodował, iż stał się on załącznikiem do aktu oskarżenia w Procesie Norymberskim.”

Opis reportażu pochodzi z wprowadzenia do niego na stronie internetowej, na której reportaż można przeczytać: http://www.demusica.pl/cmsimple/images/file/grossman_muzykalia_7_judaica2.pdf (do polskiego wydania książkowego z 1946 roku nie udało mi się dotrzeć).

Reporter opowiada o kręgach piekła Treblinki, „największej fabryki koncernu Himmlera”, „wszechświatowego szafotu”, „w porównaniu z którym piekło Dantego wydaje się nieszkodliwą i pustą zabawą szatana”. Niestosowne byłoby, moim zdaniem, zarzucać autorowi w tamtej sytuacji nadmierne emocje, wyrażające się w dosadnych, wartościujących określeniach, szczególnie w odniesieniu do morderców z Treblinki (najłagodniejsze to „istoty człekokształtne”). Nawet jeśli nie pasują one do standardów współczesnej szkoły reportażu. Wykraczają również poza takie standardy uogólniające komentarze, zgodne z ówczesną radziecką wykładnią, takie jak, że „wady i straszliwe przestępstwa tych ludzi zrodziły się z wad państwa niemieckiego i niemieckiego charakteru narodowego”, nie mówiąc o nachalnym podkreślaniu przez autora zasług Armii Czerwonej. Nawiasem mówiąc, na gorzką ironię zakrawają późniejsze losy jego książek, których publikacji za życia się nie doczekał.

Wasilij Grossman (1905-1964),Żyd urodzony w Berdyczowie, którego matka została tam zamordowana przez nazistów, uznawany jest za jednego z największych rosyjskich pisarzy XX wieku. Reportaż z Treblinki, mimo powyższych uwag, bez wątpienia taką opinię potwierdza.

„Obszerny reportaż Wasilij Grossman, ówcześnie korespondent wojenny szlaku Armii Czerwonej, napisał w 1944 r. dla „Krasnej Zwiezdy”, nie tylko pod wpływem wizyty na terenie niedaleko Siedlec, gdzie znajdował się nazistowski obóz zagłady, ale także rozmów z jego więźniami. Tekst jest jedną z pierwszych całościowych, dogłębnych analiz nazistowskiego systemu obozów zagłady –...

Nie chcę oceniać takiej pozycji, po prostu się nie da. Można przeczytać i myśleć, że wie się coś na ten temat, ale jak dramat ludzki można ocenić? 8/10? 2/10? To nie podlega ocenie. Treblinka - kolejne potworne miejsce na mapie Europy, niechlubny obóz śmierci, w którym zabito 3 miliony ludzi (szacunkowo wg autora, Wikipedia podaje inne źródła). KOSZMAR. Naprawdę ciężko czyta się takie pozycje...nie sposób przejść obojętnie wobec ogromu cierpienia, bólu, chorych podziałów na lepszych i gorszych. Ludzie to ludzie! Nie ważne jakiej rasy, płci, orientacji, wiary - każdy ma takie same prawa. To, co działo się w czasach II Wojny Światowej, to kompletna abstrakcja, nie można objąć tego rozumem. Co więcej, nie powinniśmy tego rozumieć. Niestety tak często zapominamy co działo się kilkadziesiąt lat temu. Przecież to świeża historia, aż strach myśleć. Nie wiem co powiedzieć, nasza historia jest bardzo smutna i przygnębiająca... Grossman w krótkiej formie oddał bezsens i niesprawiedliwość wojny i podziałów. W prostocie przekazał wiele treści i cierpienia.

Nie chcę oceniać takiej pozycji, po prostu się nie da. Można przeczytać i myśleć, że wie się coś na ten temat, ale jak dramat ludzki można ocenić? 8/10? 2/10? To nie podlega ocenie. Treblinka - kolejne potworne miejsce na mapie Europy, niechlubny obóz śmierci, w którym zabito 3 miliony ludzi (szacunkowo wg autora, Wikipedia podaje inne źródła). KOSZMAR. Naprawdę ciężko...