W wielu księgarniach eksponowane miejsca na półkach zajmują książki historyczne. W przeważającej mierze są to publikacje poświęcone historii II Wojny Światowej: monografie dotyczące bitew i ruchów wojsk, biografie głównych "aktorów" tego konfliktu, a także pamiętniki Polaków, którzy toczyli ciężką walkę o przeżycie pod niemiecką i sowiecką okupacją. Zdecydowana większość wspomnień dotyczy realiów życia w Generalnym Gubernatorstwie, jednak mało miejsce poświęca się obywatelom II Rzeczypospolitej, którzy znaleźli się na terenach włączonych bezpośrednio w granice III Rzeszy. Mowa tu o mieszkańcach Górnego Śląska, Pomorza oraz dawnego województwa poznańskiego, z którego 29 stycznia 1940r. utworzono Kraj Warty. I to właśnie Reichsgau Wartheland poświęcona jest książka "Polakom i psom wstęp wzbroniony. Niemiecka okupacja w Kraju Warty", która ukazała się nakładem wydawnictwa Rebis. Autorem publikacji jest Piotr Świątkowski - dziennikarz Polskiego Radia w Poznaniu, współpracownik dominikańskiego miesięcznika "W drodze" oraz twórca licznych audycji i reportaży historycznych.

Książka składa się z dwudziestu rozdziałów, utrzymanych w formie esejów historycznych, z których każdy przybliża inny aspekt okupacji Wielkopolski w latach 1939 - 1945. Są to m.in. optymizm panujący w polskim społeczeństwie w przeddzień wybuchu wojny, niemieckie represje w Poznaniu, drogę do władzy oraz upadek namiestnika Kraju Warty Arthura Greisera, zorganizowana akcja wypędzenia Polaków i przekazywania ich majątków niemieckim osadnikom, zbrodnie popełnianie w Forcie VII i obozie w Chełmnie nad Nerem, a także proces germanizacji polskich dzieci przez Lebensborn.

Największym atutem książki są relacje naocznych świadków opisywanych wydarzeń. Autor zadał sobie dużo trudu, aby znaleźć i przekonać do rozmowy ludzi, którzy byli mimowolnymi uczestnikami okropieństw czasu wojny. Mimo upływu 72 lat od zakończenia konfliktu, świadectwa te nadal potrafią wzbudzić w czytelniku grozę. Moim zdaniem na szczególną uwagę zasługują relacje osób, których moralności i zachowania nie sposób jednoznacznie ocenić jako dobre lub złe. Mowa tu volksdeutchu wcielonym do Wehrmachtu, Polaku "pracującym" w Sonderkommando w obozie w Chełmnie nad Nerem, a także lekarzu, który wbrew złożonej przysiędze Hipokratesa miał (rzekomo) wykorzystywać wiedzę medyczną do trucia Niemców. Choć zabrzmi to banalnie, wspomnienia te są dowodem na to, że historia nie jest czarno - biała, zaś ekstremalne sytuacje (a taką jest wojna) mogą ukazać zarówno najlepsze, jak i najgorsze oblicze człowieka. Co więcej, Autor oddając głos żyjącym jeszcze świadkom, pozwala czytelnikowi na emocjonalne zaangażowanie się w ich historie. Nie są to dalecy, bezimienni bohaterowie, ale ludzie żyjący tuż obok, którzy czekają aż ktoś wysłucha ich opowieści.

Kolejnym atutem publikacji Piotra Świątkowskiego jest warstwa językowa i narracyjna. Owocuje tu dziennikarskie doświadczenie Autora, posługującego się najczęściej obrazowymi, pozbawionymi emocji opisami, które dzięki swej lakoniczności potrafią odsłonić kolejne przerażające karty niemieckiej okupacji Wielkopolski. Przypomina to znaną z twórczości Tadeusza Różewicza "narrację ściśniętego gardła". Ciekawym uzupełnieniem treści książki są zamieszczone w niej archiwalne fotografie obrazujące życie w Kraju Warty.

Niestety, książka posiada kilka mankamentów. Mowa tu o wybiórczym i powierzchownym podejściu do poruszanych w książce zagadnień. Najlepszym tego przykładem jest esej poświęcony dr Franciszkowi Witaszce, poznańskiemu lekarzowi i przewodniczącemu Związku Odwetu, który za swą działalność konspiracyjną oraz trucicielstwo został ścięty w Forcie VII 8 stycznia 1943r. Autor chcąc obalić mit lekarza - truciciela skupia się na odpowiadających jego tezie argumentach, lekceważąc dowody przemawiające przeciwko niej. Przytacza argument o braku świadectw o otrutych niemieckich oficerach, tymczasem zeznania ws. podawania trucizny złożył Marian Schlegel, kelner pracujący w jednym z poznańskich lokali. Co więcej, świadectwa o próbach wykorzystania broni bakteriologicznej przeciwko Niemcom można znaleźć w fundamentalnym zbiorze "Armia Krajowa w dokumentach 1939–1945". Widoczne są również mniejsze błędy merytoryczne - wnuczka dr. Witaszki z którą rozmawiał Autor określa Związek Odwetu jako "organizację wywiadu wojskowego", tymczasem głównym zadaniem ZO była działalność sabotażowo - dywersyjna.

"Polakom i psom wstęp wzbroniony" nie pretenduje do miana pracy naukowej, jednak można tu zauważyć pewien brak konsekwencji Autora i redaktora, którzy zdecydowali się na wprowadzenie częściowego aparatu badawczego w postaci przypisów, ale pominęli bibliografię. Da się również zauważyć przewagę warsztatu dziennikarza nad warsztatem historyka, ponieważ niektóre fragmenty książki Piotra Świątkowskiego można uznać za głos w bieżącym dyskursie na temat niemieckich reparacji wojennych, a nawet opinii o władzach samorządowych Poznania. Nie odmawiam Autorowi prawa do własnych poglądów, jednak musi zadecydować, czy jego publikacje mają mieć charakter historyczny czy publicystyczny.

Podsumowując, "Polakom i psom wstęp wzbroniony. Niemiecka okupacja kraju Warty" jest książką niezwykle potrzebną, ponieważ przywraca pamięć o cierpieniach Polaków zamieszkujących tereny przyłączone do III Rzeszy. Na uznanie zasługuje zaangażowanie Piotra Świątkowskiego, który przeprowadził wywiady z wieloma osobami i sięgnął do źródeł - szkoda tylko, że nie do końca je zweryfikował. Pozostaje mieć nadzieję, że niniejsza książka stanie się przyczynkiem do pogłębienia i popularyzacji wiedzy o Wielkopolsce w okresie II wojny światowej, ponieważ wiele tematów - jak choćby proces "Poznańskiej Piątki" - zasługuje na szersze omówienie.

Recenzja ukazała się pierwotnie na łamach portalu Sztukater.

W wielu księgarniach eksponowane miejsca na półkach zajmują książki historyczne. W przeważającej mierze są to publikacje poświęcone historii II Wojny Światowej: monografie dotyczące bitew i ruchów wojsk, biografie głównych "aktorów" tego konfliktu, a także pamiętniki Polaków, którzy toczyli ciężką walkę o przeżycie pod niemiecką i sowiecką okupacją. Zdecydowana większość...

Okupacja kraju przedstawiona przez pryzmat tego, co się działo w Kraju Warty. Książka podzielona na rozdziały-każdy z nich to mini reportaż, każdy o czymś innym. Wypowiadają się uczestnicy tamtych wydarzeń, ich znajomi co dodaje książce wartości. Mi szczególnie przemówiły do wyobraźni: tępienie powstańców wielkopolskich (widać że Niemcy się nie pogodzili z utratą Wielkopolski po I wojnie światowej) i męczarnie Polaków w Forcie VII. Dużo można się dowiedzieć, a forma reportaży bardzo ciekawa. Polecam.

Okupacja kraju przedstawiona przez pryzmat tego, co się działo w Kraju Warty. Książka podzielona na rozdziały-każdy z nich to mini reportaż, każdy o czymś innym. Wypowiadają się uczestnicy tamtych wydarzeń, ich znajomi co dodaje książce wartości. Mi szczególnie przemówiły do wyobraźni: tępienie powstańców wielkopolskich (widać że Niemcy się nie pogodzili z utratą...

Niezbyt chętnie sięgnąłem po książkę ponieważ sądziłem, że to kolejne popularnonaukowe pitu pitu. Miłe zaskoczenie, jeśli to właściwe określenie ze względu na tematykę. Jest to książka popularnonaukowa ale ze wstawkami świadków. Bardzo potrzebna pozycja w dobie redefiniowania ofiar II wojny światowej i (nadal!) występującej tzw. pedagogiki wstydu, anonimowych nazistów i Polaków winnych wszystkiemu. Szkoda, że nasze państwo jest słabe i nie wprowadza mechanizmów obronnych a także nie promuje naszej historii, bez tego wszyscy będą nas kąsać. A jeśli nie wiadomo, o co chodzi, to chodzi o kasę... Polecam!

Niezbyt chętnie sięgnąłem po książkę ponieważ sądziłem, że to kolejne popularnonaukowe pitu pitu. Miłe zaskoczenie, jeśli to właściwe określenie ze względu na tematykę. Jest to książka popularnonaukowa ale ze wstawkami świadków. Bardzo potrzebna pozycja w dobie redefiniowania ofiar II wojny światowej i (nadal!) występującej tzw. pedagogiki wstydu, anonimowych nazistów i...

II wojna światowa, a zwłaszcza działania okupantów w naszym kraju są przedstawione dosyć rzetelnie i o tamtym trudnym okresie wiemy praktycznie wszystko. Nasuwa się tylko spostrzeżenie, że zazwyczaj historie te dotyczą Generalnego Gubernatorstwa, a na temat chociażby Kraju Warty praktycznie nic nie wiadomo. Tereny te to obszary wcielone siłą do III Rzeszy. Piotr Świątkowski w swojej książce, usiłuje przedstawić nam działania okupanta na tamtym terenie.

"Polakom i psom wstęp wzbroniony. Niemiecka okupacja w Kraju Warty." Przedstawia historie ludzi, którzy żyjąc na tamtych terenach zostali pozbawieni prawa do życia na swoich ojczystych terenach. Okrucieństwo i szykany ze strony niemieckiej były na porządku dziennym, a wszystko to w imię bezsensownej walki, w sumie nie wiadomo o co.

Autor przedstawia świadectwa nie tylko osób, które przeżyły te sytuację, ale również jest tu miejsce na historie folksdojczów, oraz o wiele więcej.Akcje wysiedleńcze, pełne okrucieństwa zbrodnie na Polakach, próba germanizacji młodych ludzi. Pisarz nie stara się ubarwiać swojej opowieści. Wszystko przedstawione jest jasno i klarownie. Całą tą publikację czyta się niczym najlepszą powieść, co jest dużym plusem. Historyczne dokumenty-owszem, ale nie suche fakty. Plusem tego dokumentu są również liczne fotografie z tamtego okresu. Polecam, zachęcam do lektury.

II wojna światowa, a zwłaszcza działania okupantów w naszym kraju są przedstawione dosyć rzetelnie i o tamtym trudnym okresie wiemy praktycznie wszystko. Nasuwa się tylko spostrzeżenie, że zazwyczaj historie te dotyczą Generalnego Gubernatorstwa, a na temat chociażby Kraju Warty praktycznie nic nie wiadomo. Tereny te to obszary wcielone siłą do III Rzeszy. Piotr Świątkowski...

Niemiecka okupacja w Polsce podczas Drugiej Wojny Światowej jest tematem bardzo często poruszanym w wielu publikacjach naukowych, powieściach, czy filmach. Niestety najczęściej ukazanie tego tematu sprowadza się do przedstawienia terenów Generalnego Gubernatorstwa. Bardzo rzadko zaś mówi się o okupacji w Kraju Warty, czyli terenach wcielonych do III Rzeszy.

Nic więc dziwnego, że obecnie w świadomości wielu Polaków, szczególnie tych młodych, taki region jak Kraj Warty zwyczajnie nie istnieje. Czym to może być spowodowane? Chociażby faktem, że o historii tego miejsca mówi się niewiele, a książki dotyczące okupacji Wielkopolski to w dużej mierze typowo naukowe publikacje niedostępne dla wszystkich. Tym bardziej cieszy fakt, że na naszym rynku wydawniczym za sprawą Domu Wydawniczego Rebis pojawiała się publikacja na ten rzadko poruszany temat. Autorem jest Piotr Świątkowski, dziennikarz Polskiego Radia i współpracownik dominikańskiego miesięcznika "W drodze".

Autor kreśli historię ludzi podczas okupacji bardzo obrazowo, bez zbędnego patosu i sentymentów. Przedstawia fakty i wydarzenia, opisując je tak jak wyglądały. Bez zbędnego koloryzowania i ubarwiania. Mimo to obraz, który wyłania się przed czytelnikiem jest mocny i trafiający w samo sedno. Przedstawia życie zwykłych ludzi, tak jak ono wyglądało, pełne bólu i okrucieństwa. Ukazuje niemieckie zbrodnie na narodzie polskim, próby germanizacji młodych Polaków i akcje wysiedleń rodzimej ludności. W wielu przypadkach nie mówi o ogóle, ale przedstawia losy konkretnych osób, co jeszcze mocniej pozwala czytelnikowi zaangażować się te historię i wyobrazić sobie tę tragiczną przeszłość.


Aby móc to pokazać w sposób bardzo rzetelny, autor szuka śladów przeszłości w naszych czasach. Odwiedza Polaka, który w obozie Kulmhof w Chełmie nad Nerem pomagał grzebać ofiary masowych mordów. Opowiada ze szczegółami, jak dokonywano eksterminacji i jak pozbywano się zwłok. Obala także mit Franciszka Witaszka, który określony został mianem doktora-truciciela. Opisuje postać Artura Greisera, przywódcy Kraju Warty. Na kartach swojej książki nazywa go Potworem. Ten jeden wyraz oddaje wszystko, co autor chce przekazać na jego temat. Całość spina osoba prof. Edwarda Serwańskiego, działacza niepodległościowej organizacji Ojczyzna, który za swoją niezłomną postawę inwigilowany był prze SB.

Polakom i psom wstęp wzbroniony - niemiecka okupacja Kraju Warty, to publikacja niezwykle potrzebna w dzisiejszych czasach. Ukazuje bowiem inny, prezmilczany aspekt naszej historii. Przedstawia życie ludzi, o których współcześnie zapomniano. Obecnie mówimy o Westerplatte, okupacji stolicy i Powstaniu Warszawskim. To bardzo ważne i powinno się o tym mówić, ale przy okazji nie wolno zapominać o innych ludzkich tragediach, bo one także są częścią naszej historii. Historii, która pisana była krwią i musi pozostać w naszej świadomości, a w szczególności w pamięci ludzi młodych, bo to oni piszą przyszłość naszej Ojczyzny.

http://www.mechaniczna-kulturacja.pl/2017/03/polakom-i-psom-wstep-wzbroniony.html

Niemiecka okupacja w Polsce podczas Drugiej Wojny Światowej jest tematem bardzo często poruszanym w wielu publikacjach naukowych, powieściach, czy filmach. Niestety najczęściej ukazanie tego tematu sprowadza się do przedstawienia terenów Generalnego Gubernatorstwa. Bardzo rzadko zaś mówi się o okupacji w Kraju Warty, czyli terenach wcielonych do III Rzeszy.

Nic więc...