Szwadrony śmierci Hitlera. Einsatzgruppen i logika masowej zbrodni
- Kategoria:
- historia
- Tytuł oryginału:
- Hitler’s Death Squads: The Logic of Mass Murder
- Wydawnictwo:
- Replika
- Data wydania:
- 2017-01-17
- Data 1. wyd. pol.:
- 2017-01-17
- Liczba stron:
- 400
- Czas czytania
- 6 godz. 40 min.
- Język:
- polski
- ISBN:
- 9788376745701
- Tłumacz:
- Arkadiusz Wingert
- Tagi:
- Einsatzgruppenn Holocaust
Co sprawiło, że Einsatzgruppenn – szwadrony śmierci Hitlera – wymordowały setki tysięcy niewinnych ludzi?
Helmut Langerbein postawił sobie za zadanie ustalenie motywów, które sprawiły, że kadry Einsatzgruppenn w latach 1941-1942 przyniosły śmierć setkom tysięcy ludzi na okupowanych terenach Związku Sowieckiego. Niemcy dokonywali aktów masowego ludobójstwa bez sprzeciwu i wątpliwości. Dlaczego tak skrupulatnie wykonywali rozkazy, często budzące w nich samych odrazę? Którym wewnętrznie się sprzeciwiali? Dlaczego z własnej inicjatywy wykraczali poza już i tak zbrodnicze instrukcje? Dlaczego bezbronne ofiary doświadczały od nich przed śmiercią okrutnego, bestialskiego traktowania?
Punktem wyjścia do tych rozważań są wnioski przedstawione w pracach uznanych badaczy Holocaustu: Christophera Browninga i Daniela Goldhagen. Langerbein przeprowadza własną analizę powodów, które „zwykłych ludzi” zamieniły w ludobójców. Wychodząc od materiałów podstawowych, jakimi były akta zbrodniarzy z Einsatzgruppen, znacząco rozszerza bazę źródłową o materiały procesowe z innych okręgów sądowych Niemiec. Szczególną wagę przykłada do pochodzenia społecznego, wykształcenia i kariery zawodowej przyszłych masowych morderców.
W tym celu dzieli sprawców na kilka grup i każdą poddaje wnikliwej analizie, nierzadko dochodząc do zaskakujących wniosków.
Szczególną uwagę Langerbein poświęca analizie „patologicznych zabójców”, czyli oficerów SS. Pomimo starannego wychowania i wyższego wykształcenia, w ekstremalnych warunkach Holocaustu, ujawnili oni najnikczemniejsze strony ludzkiej natury. Znajdowali specyficzną satysfakcję w dręczeniu i upodlaniu ofiar, których los i tak był przesądzony z woli Hitlera.
Autor przeciwstawia im przypadki zbrodniarzy „sprawiedliwych”, skruszonych i uniewinnionych przez sądy.
Szwadrony śmierci Hitlera rzucają nowe światło na motywy Holocaustu. Prezentują zarazem szerokie spektrum portretów bezpośrednich sprawców zbrodni, wnikając w głąb ich indywidualnych motywacji.
Porównaj ceny
W naszej porównywarce znajdziesz książki, audiobooki i e-booki, ze wszystkich najpopularniejszych księgarni internetowych i stacjonarnych, zawsze w najlepszej cenie. Wszystkie pozycje zawierają aktualne ceny sprzedaży. Nasze księgarnie partnerskie oferują wygodne formy dostawy takie jak: dostawę do paczkomatu, przesyłkę kurierską lub odebranie przesyłki w wybranym punkcie odbioru. Darmowa dostawa jest możliwa po przekroczeniu odpowiedniej kwoty za zamówienie lub dla stałych klientów i beneficjentów usług premium zgodnie z regulaminem wybranej księgarni.
Za zamówienie u naszych partnerów zapłacisz w najwygodniejszej dla Ciebie formie:
• online
• przelewem
• kartą płatniczą
• Blikiem
• podczas odbioru
W zależności od wybranej księgarni możliwa jest także wysyłka za granicę. Ceny widoczne na liście uwzględniają rabaty i promocje dotyczące danego tytułu, dzięki czemu zawsze możesz szybko porównać najkorzystniejszą ofertę.
Mogą Cię zainteresować
Oficjalne recenzje
Echa bestii z przeszłości
Druga wojna światowa nie pozwala o sobie zapomnieć. Chociażby temat Holokaustu, który wybrzmiał w mediach w ostatnich miesiącach jest tego najlepszym dowodem. Mimo upływu lat emocje wciąż są silne, pewne sprawy nie do końca rozwiązane, a w mrokach historii wciąż kryje się wiele bolesnych tajemnic. Do mniej znanych oblicz tego straszliwego konfliktu z pewnością należą jednostki Einsatzgruppen, które miały za zadanie eliminowanie elementów wrogich Rzeszy, co często przekładało się na wyznawców judaizmu.
Po raz kolejny muszę odnieść się do własnych doświadczeń jako kogoś, kto studiował historię. Po raz kolejny jestem niezwykle rozczarowany, że mimo takiego wykształcenia temat szwadronów śmierci Hitlera pozostawał dla mnie nieznany. Dziwne, zważywszy na fakt roli jaką odegrały one w eksterminacji Żydów, ale nie tylko, gdyż także zamieszkali na wschodnich terenach zwykli ludzie nie mogli czuć się bezpieczni.
Jednakże Helmut Langerbain choć interesuje się skalą i miejscami eksterminacji tej jednostki, tak naprawdę stara się przyjrzeć jej od innej, bardziej intymnej strony. Choć przedstawia historię całego powstania, przemian i zadań, to najciekawsze są dla niego poszczególne osoby, którym postanawia przyjrzeć się bliżej. Sprawdzić, czy znaleźli się tacy, którzy potrafili powiedzieć nie, albo uniknąć wiodącej roli w eksterminacji, ale też zbadać tych wiernych i poszukać ich motywacji na drodze do zagłady życia ludzkiego.
Przyznać należy, że to bardzo ciekawe aspekty sprawy. Sam nie raz zastanawiałem się, cóż musiało być w głowach tych, którzy potrafili strzelać do bezbronnych ludzi, a potem odżegnywać się, jakoby tylko wykonywali rozkazy. Jakby ktoś usunął ich rozum i empatię na czas wojny, a myślenie odłożył na półkę do czasu jej zakończenia. Nie bez powodu autor w swoich poszukiwaniach przytacza sławny eksperyment Stanleya Milgrama, w którym zajmował się on kwestią posłuszeństwa. Kazał jego uczestnikom kierować impulsy elektryczne osobom po drugiej stronie, jeśli popełniły błąd w zadaniu. Choć porażenia prądem były fikcyjne, dzięki krzykom aktorów biorący udział w badaniu nie zdawali sobie z tego sprawy. Mimo to ponad połowa doszła do końca skali, która w rzeczywistości mogła oznaczać śmierć.
Langerbein przygląda rożnym aspektom, jakby szukał wzorca według którego można by określić, kto jest predestynowany do takiej roli, a kto nie. Sprawdza młodzieńcze lata, stosunek do rodziny, późniejsze pierwsze prace i ogólny stosunek do Żydów. Słusznie nie zgadza się, że antysemityzm sam w sobie wystarczy, by zaprząc ludzi do ludobójstwa. Bierze pod lupę osoby o sporym wykształceniu, jak i tych, którzy przebrnęli zaledwie kilka klas. Poszukuje źródła motywacji, a co za tym idzie może i samej zbrodni.
Gdy tak o tym piszę brzmi to zapewne całkiem interesująco, wszakże podczas lektury bywa z tym różnie. Dorobek historyka, choć wielce potrzebny w takiej pracy, tutaj po części stał się kulą u nogi autora. Wszystko przez zbytnie przywiązanie do akademickiej formy snucia historii, która często i gęsto rzuca kłody po nogi. Nie jest to może język skomplikowany czy nacechowany niezrozumiałymi wyrażeniami. Problemem jest jego gęstość, przytłaczająca metodyczność, skłonność do nadmiernej poprawności, w której brakuje bardzo ważnej zmiennej a mianowicie emocji.
Poniekąd wyłączenie pierwiastka emocjonalnego w pracy naukowej jest zaletą. W końcu zbytnie zaprzęgnięcie uczuć może wpłynąć na nasz osąd, gdy liczą się przede wszystkim fakty. Mimo to trudno nie odnieść wrażenia, że coś jest nie tak. Reakcją na kolejny popis bestialskości nie powinno być swobodne przerzucenie strony. Gdzieś zatraciło się tu miejsce nad głębszą refleksją nad ludzką naturą, poszanowanie dla śmierci i straconych istnień. Mord po części staje się tu statystyczną zmienną, co nigdy nie powinno mieć miejsca.
Można rzec, że autor tak bardzo skupił się na szukaniu człowieczeństwa u katów, że sam wyłączył go u siebie. Nie mam zamiaru tym insynuować, że uważa on holokaust za jedną z kolejnych rzeczy do odhaczenia, chodzi mi o to, że dyskurs ten choć oskarża zabójców i obnaża zbyt niskie bądź błędne sądowe wyroki, mimowolnie pozostawia ofiary w cieniu. Czyni je statystami określonego teatru działań. Także choć tematyka i podejście od innej strony do problemu eksterminacji jest ważne, mam wrażenie, że nie sposób opowiedzieć o jednej stronie barykady pozostawiając na marginesie drugą.
Patryk Rzemyszkiewicz
Książka na półkach
- 31
- 29
- 10
- 2
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
Cytaty
Bądź pierwszy
Dodaj cytat z książki Szwadrony śmierci Hitlera. Einsatzgruppen i logika masowej zbrodni
Dodaj cytat
OPINIE i DYSKUSJE
Historia powstania i działań zbrodniczych odziałów SS Einsatzgruppenn,głównie na wschodzie.Einsatzgruppenn osławiło się nie tylko wymordowaniem tysiecy niewinnych ludzi,jak i niebywałem okrucieństwem.Jakie były motywy i skąd u dowódców takie a nie inne postępowanie?Autor książki w nieznacznym stopniu, ale jednak próbuje na to pytanie odpowiedzieć.
Historia powstania i działań zbrodniczych odziałów SS Einsatzgruppenn,głównie na wschodzie.Einsatzgruppenn osławiło się nie tylko wymordowaniem tysiecy niewinnych ludzi,jak i niebywałem okrucieństwem.Jakie były motywy i skąd u dowódców takie a nie inne postępowanie?Autor książki w nieznacznym stopniu, ale jednak próbuje na to pytanie odpowiedzieć.
Pokaż mimo toDla każdego, kto interesuje się historią nazizmu, temat jest arcyciekawy. Zwłaszcza, że Einsatzgruppen wciąż otoczone są nimbem wstydliwej tajemnicy. Ta pozycja, opisująca niesłychane zbrodnie kilku specjalnie wybranych oddziałów policji i SS, jest po prostu bardzo potrzebna. Co więcej, autor próbuje tu dociec do najważniejszej kwestii - dlaczego ci normalni i przeciętni przecież ludzie, stali się nagle krwiożerczymi bestiami? Opisuje tu losy kilkunastu oficerów tej formacji, ich postawy wobec zbrodni, a także przybliża środowisko, z jakiego się wywodzili. Wydawałoby się więc, że trudno przecenić tę pozycję.
Ale tak nie jest. Zamiast skupiać się na faktach, autor wciąż polemizuje tutaj z innym historykiem, Danielem Goldhagenem, autorem pracy "Gorliwi kaci Hitlera. Zwyczajni Niemcy i Holokaust" i odniosłem wrażenie, że za wszelką cenę chce udowodnić, że tamten się myli. Samych opisów zarówno sytuacji, jak i osób, jest niewiele. Zabrakło mi tu na początku chronologicznego opisu istotniejszych wydarzeń i przytoczenia najważniejszych faktów, co stworzyłoby doskonałe tło do późniejszych rozważań na temat ludzkich postaw. Zamiast tego, autor zaplątał się w prawnicze zawiłości, z których nic nie wynika, co najwyżej może dziwić łagodne potraktowanie sprawców przez niemieckie sądy. Czyżby autor nie pamiętał, że przecież wielu prawników, w tym sędziów, również sympatyzowało z nazistami?
Generalnie, wiele słów, niewiele treści. Książka jest przegadana, zawiera powtórzenia, a dokumentacja zdjęciowa, która bardzo by pomogła w lekturze, jest raczej skąpa, jak na tak rozległy temat. Oczywiście polecam miłośnikom historii, bo zawsze to trochę cennych informacji - ale uprzedzam - niewiele i raczej nie należy się spodziewać, że akurat ta pozycja w znaczący sposób wpłynie na naszą znajomość tych bolesnych wydarzeń.
Dla każdego, kto interesuje się historią nazizmu, temat jest arcyciekawy. Zwłaszcza, że Einsatzgruppen wciąż otoczone są nimbem wstydliwej tajemnicy. Ta pozycja, opisująca niesłychane zbrodnie kilku specjalnie wybranych oddziałów policji i SS, jest po prostu bardzo potrzebna. Co więcej, autor próbuje tu dociec do najważniejszej kwestii - dlaczego ci normalni i przeciętni...
więcej Pokaż mimo toMASOWI MORDERCY HITLERA
Każdy, kto interesuje się zbrodniami hitlerowskimi na pewno słyszał o Einsatzgruppen i masowych mordach, jakich dokonywali ich członkowie często wbrew sobie, ale wcale nie z mniejszym zapałem. Ich ofiary liczy się w setkach tysięcy, ich okrucieństwo przeraża po dziś dzień, ale co tak naprawdę o nich wiemy? Helmut Langerbein nie tylko przybliża nam dzieje szwadronów śmierci Hitlera, ale przede wszystkim zagłębia się w ich działania i mechanizmy, starając się wyjaśnić to, co dla nas wydaje się rzeczą niepojętą.
Czym było Einsatzgruppen? Grupami operacyjnymi hitlerowskiej policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa, które działały w wielu krajach Europy, jednakże do historii przeszło przede wszystkim ludobójstwo, jakiego dopuściły się na terenach ZSRR w latach 1941-1942. To za nie właśnie byli sądzeni ich członkowie przez Amerykański Trybunał Wojskowy w Norymberdze, jednakże zarazem to jedynie część ich działań. Cześć prawdziwego okrucieństwa, do którego byli zdolni i część ich wstrząsającej historii. Ale dlaczego właściwie robili to wszystko? Dlaczego wykonywali rozkazy, które wzbudzały w nich odraz i którym się sprzeciwiali? Dlaczego sami chcieli je wypełniać mimo tych odczuć? I dlaczego posuwali się o wiele dalej, niż zdawało się to wynikać z ich obowiązków? Czy hasło „wojna” może choćby w najmniejszym stopniu stanowić wytłumaczenie szalonej spirali makabrycznego bestialstwa?
Do odpowiedzi na te pytania stara się dotrzeć niemiecki historyk Helmut Langerbein, który analizując fakty, akta personalne i materiały procesowe, podejmuje próbę jak najdokładniejszego odtworzenia historii Einsatzgruppen. Próbę jak najbardziej udaną, bowiem jego „Szwadrony śmierci Hitlera” to książka ciekawa, wciągająca, ale też i przerażająca. Tak to już jednak bywa, kiedy sięga się po podobne tytuły – trzeba być gotowym na pewną dozę szoku. Także pod względem „widoków”, w książce nie zabrakło bowiem ilustracji obrazujących zbrodnie Einsatzgruppen. Nie jest ich wiele, nie mniej co wrażliwsi powinni o tym fakcie pamiętać.
Poza tym dzieło Langerbeina to po prostu bardzo dobrze napisana książka historyczna. Temat drugiej wojny światowej jest tematem nośnym, często i chętnie wykorzystywanym, ale wciąż potrzebnym. Dobre wykonanie może zachęcić do kolejnych pozycji, a „Szwadrony śmierci Hitlera”, jak również podobne tytuły z oferty wydawnictwa Replika, znakomicie spełniają swoją rolę. Jeśli zatem ta tematyka leży w sferze Waszych zainteresowań, na pewno się nie zawiedziecie. Świetna, treściwa i szczegółowa książka. Polecam.
Recenzja opublikowana na moim blogu http://ksiazkarnia.blog.pl/2017/02/15/szwadrony-smierci-hitlera-einsatzgruppen-i-logika-masowej-zbrodni-helmut-langerbein/
MASOWI MORDERCY HITLERA
więcej Pokaż mimo toKażdy, kto interesuje się zbrodniami hitlerowskimi na pewno słyszał o Einsatzgruppen i masowych mordach, jakich dokonywali ich członkowie często wbrew sobie, ale wcale nie z mniejszym zapałem. Ich ofiary liczy się w setkach tysięcy, ich okrucieństwo przeraża po dziś dzień, ale co tak naprawdę o nich wiemy? Helmut Langerbein nie tylko przybliża nam...