(...)
Psalm 44 to niepozornej objętości powieść opisująca traumę Auschwitz – obozu, w którym zginął ojciec dwudziestopięcioletniego w chwili publikacji Kiša. Autor koncentruje się na kwestii zagłady węgierskich Żydów a to perspektywa nieoczywista dla polskiego czytelnika. Doświadczenie jest jednak uniwersalne – piekło II wojny światowej znosi narodowości, pozostawiając człowieka jako takiego, który – jeśli udało mu się przetrwać – piętno tego piekła nosił do końca życia. Auschwitz stanowił punkt straszliwego ściśnięcia miejsca i czasu, o czym nie sposób zapomnieć – czytelnik przekonuje się o tym poznając losy nastoletniej Marji. To czasoprzestrzeń, w której Eros przenika się z Tanatosem: Maria jest jedną z nielicznych z bloku, która przeżyła i która zdołała ocalić poczętego w obozie Jasia, a zatem wraz z ukochanym Jakubem “sprzymierzyła się przeciw śmierci”. I kiedy zdawało się już być po wszystkim, gdy po wojnie wraz z mężem i synem odwiedzają Oświęcim, spotykają młodego Niemca, który bierze parę leżących na przypominającym ludzkie czaszki stosie pozostałych po więźniach okularów, zakłada je, prześmiewczo udając Żyda. Na okładce książki widnieje sformułowanie “to surowy i czuły zarazem reportaż z końca świata, który się nie odbył”. Matywiecki – i jego zdaniem także Kiš – twierdzą przeciwnie; to b y ł koniec świata a wszystko, co miało miejsce później jest nieudaną próbą poskładania go na nowo. Próbą, którą każdy musi podjąć we własnym zakresie, co dzisiaj, w powszedniej atmosferze nienawiści, zdaje się być karkołomnym zadaniem. Podobnie jak camusowski bakcyl dżumy, nienawiść nigdy nie umiera.(...)

W powieści przenikają się tony spokojne i gwałtowne, subtelne i porażające. Autor dystansuje się od historii, skupiając się na dramacie jednostki i mimo ogromu zła znajduje miejsce na poezję. Matywiecki zauważa klaustrofobiczną składnię i rozedrganie narracji Psalmu 44. “To barok emocjonalny, tu wszystko ściśnięte jest do obłędu”, co sprawia, że nie jest to książka, którą można beztrosko czytać w przerwach między czynnościami dnia codziennego. Pochłania bez reszty i zmusza do refleksji nad genezą zła, nad istotą ludzkości, nad moralnością. Sam Kiš nie lubił tej książki – wydawała mu się zbyt patetyczna a przy tym dosadna. Poza tym, wstydził się, że do napisania powieści zainspirował go wycinek z gazety opowiadający o odwiedzinach Auschwitz przez rodzinę, której dziecko urodziło się w obozie (zdarzenie to autor opisał w epilogu, reszta pochodzi od niego). Kolejne książki Kiša wzniosą się na wyższy poziom abstrakcji, jednak już debiut nosi znamię filozoficzno – etycznych rozważań (pojawia się tu doktor Nietzsche, wspominany jest Schopenhauer). Z każdym zdaniem narasta też niewyrażone wprost pytanie: gdzie był wtedy Bóg?

PRZECZYTAJ CAŁĄ RECENZJĘ NA BLOGU: http://dodziela.com.pl/2017/04/03/psalm-44-danilo-kis/ .

(...)
Psalm 44 to niepozornej objętości powieść opisująca traumę Auschwitz – obozu, w którym zginął ojciec dwudziestopięcioletniego w chwili publikacji Kiša. Autor koncentruje się na kwestii zagłady węgierskich Żydów a to perspektywa nieoczywista dla polskiego czytelnika. Doświadczenie jest jednak uniwersalne – piekło II wojny światowej znosi narodowości, pozostawiając...