Afrykańska przygoda

Biorąc do ręki „Imperium kości słoniowej”, czwarty tom cyklu „Temeraire”, obawiałam się wszystkiego najgorszego. Nie ma co ukrywać – pierwszy tom: „Smok Jego Królewskiej Mości” rozbudził moje nadzieje, które rozwiewały się w miarę lektury kolejnych części. Części, które – choć nie były całkiem złe – to jednak znacząco gorsze od pierwszego tomu. A teraz, po lekturze, z prawdziwą przyjemnością oświadczam, że moje obawy były płonne – autorka wróciła na poziom otwarcia.
Po azjatyckich peregrynacjach Temeraire i Will Laurence wracają do Wielkiej Brytanii. Sprowadzają ze sobą sojuszników – grupę dzikich smoków z Turkiestanu. I całe szczęście, gdyż kraj stoi w obliczu militarnej klęski – wyspy nawiedziła smocza zaraza i większość brytyjskich smoków nie jest zdolna do walki. Tymczasem Napoleon nasila patrole, wszystkie oznaki wskazują na zbliżającą się inwazję. Brytyjczykom najbardziej potrzebny jest czas. Czas i lekarstwo na zarazę. Jedynie Temeraire wykazuje odporność na tę chorobę, zatem słusznym wydaje się wniosek, że smok już wcześniej, zupełnie przypadkowo, natrafił na lekarstwo. Trop wiedzie do Kapsztadu…
Po raz pierwszy w cyklu (a to już czwarty tom!) autorka porzuca historię w znanej nam wersji i zmienia dzieje Afryki. W opublikowanym niedawno na łamach Katedry wywiadzie Naomi Novik argumentuje, że nie mogła tego uczynić wcześniej w odniesieniu do Wielkiej Brytanii czy Francji, gdyż fakt posiadania smoków nie wpływa na zmianę równowagi sił w Europie w sytuacji, gdy wszystkie strony konfliktu mają je i wykorzystują. Przyjmuję to wyjaśnienie, ale wcale nie zmniejsza ono mojego zaniepokojenia – być może trochę na wyrost obawiam się, że zanim autorka zdąży opowiedzieć o zmianach historycznych w innych częściach świata, cykl rozrośnie się do monstrualnych rozmiarów.
Akcja powieści postępuje szybko – jedno wydarzenie goni drugie. Ich następstwo logiczne również nie budzi wątpliwości z fabularnego punktu widzenia. Oczywiście, można dyskutować nad stopniem prawdopodobieństwa niektórych opisanych przez autorkę zdarzeń czy procesów historycznych, ale taka dyskusja prowadzi donikąd – wszak w świecie powieści wszystkie rozwiązania są równoprawne, o ile tylko są stosownie umotywowane. A tutaj wyjaśnienia są podane – być może nieco uproszczone, być może nieco naiwne. Jednak to nie jest rozprawa naukowa, a powieść przygodowa, która dopuszcza takie uproszczenia.
Wprawdzie autorka nadal usiłuje przekonać cały świat, że niewolnictwo jest złe, ale także – i to akurat czyni znacznie zręczniej – porusza inną kwestię moralną: czy naprawdę osiągnięcie celu usprawiedliwia zastosowanie wszystkich środków? Przedstawia argumenty „za” i „przeciw”, na jednej szali kładzie obowiązek wobec ojczyzny, możliwość szybszego zakończenia wojny i ocalenie być może wielu istnień, na drugiej – uczciwość i honor. Nie są to tylko rozważania teoretyczne – Temeraire i jego kapitan zostają postawieni przed konkretnym problemem, który sami muszą rozstrzygnąć. I ponieść konsekwencje dokonanego wyboru (ale to już w następnym tomie).
Nie mam nic do zarzucenia psychologii postaci – motywy działania wszystkich bohaterów są wiarygodne i przekonujące. Na podkreślenie zasługuje fakt, że nawet postaci dalekiego planu nie są płaskie i bezbarwne. W opowieści pojawiają się znane nam osobistości historyczne, którym autorka przypisuje konkretne cechy charakteru. Nie jestem w stanie ocenić, na ile Nelson był zapatrzonym w siebie bufonem, a admirał Gambier – uparciuchem, ślepo przywiązanym do własnych poglądów, ale dzięki temu zabiegowi autorce udało się przybliżyć te postaci czytelnikowi.
Reasumując, książka jest opowieścią przygodową, osadzoną w realiach wojen napoleońskich, wzbogaconą o element fantasy, z akcją utrzymaną w dobrym tempie, z wiarygodnie przedstawionymi postaciami, adresowaną przede wszystkim do młodszego czytelnika.

Recenzja ukazała się 2008-11-25 na portalu katedra.nast.pl

Afrykańska przygoda

Biorąc do ręki „Imperium kości słoniowej”, czwarty tom cyklu „Temeraire”, obawiałam się wszystkiego najgorszego. Nie ma co ukrywać – pierwszy tom: „Smok Jego Królewskiej Mości” rozbudził moje nadzieje, które rozwiewały się w miarę lektury kolejnych części. Części, które – choć nie były całkiem złe – to jednak znacząco gorsze od pierwszego tomu. A teraz,...